Đằng sau việc OPEC+ tăng sản lượng dầu trước khi Israel tấn công Iran
Năm nay, OPEC+ đã khiến thị trường dầu lửa bất ngờ khi đẩy nhanh việc đảo ngược kế hoạch cắt giảm sản lượng...
Ảnh minh họa - Ảnh: Reuters.
Việc Israel tấn công Iran vào tuần vừa rồi đã làm dấy lên mối lo ngại về sự gián đoạn nguồn cung dầu từ Iran, đồng thời khiến quyết định tăng sản lượng khai thác dầu gần đây của liên minh OPEC+ giữa Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu lửa (OPEC) và một số thành viên ngoài khối gồm Nga thu hút sự chú ý nhiều hơn.
Năm nay, OPEC+ đã khiến thị trường dầu lửa bất ngờ khi đẩy nhanh việc đảo ngược kế hoạch cắt giảm sản lượng mà khối đã thực thi trước đó nhằm ngăn giá dầu giảm sâu. Những động thái sản lượng đó của OPEC+ làm dấy lên những đồn đoán cho rằng liên minh do Saudi Arabia dẫn đầu này đang đáp ứng lời kêu gọi của Nhà Trắng về bơm thêm dầu trước khi có thể xảy ra một cuộc đối đầu với Iran.
Mỹ đã có nhiều vòng đàm phán hạt nhân với Iran, nhưng Tổng thống Donald Trump cũng cảnh báo ông sẽ cân nhắc các lựa chọn quân sự nếu biện pháp ngoại giao thất bại. Về phần mình, Israel đã không ngần ngại bày tỏ ý muốn mạnh tay với Tehran.
“Tôi tin là ông Trump đã đề nghị Saudi Arabia bơm thêm dầu để ứng phó với ba lớn đề lớn nhất của ông ấy, gồm Iran, Nga và lạm phát”, ông Bob McNally - một cựu cố vấn của Tổng thống George W Bush và hiện là Giám đốc công ty tư vấn năng lượng Rapidan Energy Group - nhận định với tờ báo Financial Times. “Nhưng không thể khẳng định rằng ‘lời đề nghị’ này là để tạo điều kiện cho cuộc tấn công” của Israel nhằm vào Iran.
NHỮNG YẾU TỐ CÓ THỂ KHIẾN OPEC+ TĂNG SẢN LƯỢNG
Giới chức ở Riyadh biết rõ rằng việc bơm thêm dầu sẽ làm hài lòng ông Trump - người hồi tháng 1 năm nay đã nói rằng ông sẽ yêu cầu Saudi Arabia và OPEC “kéo giá dầu xuống”. Nhưng các nhà phân tích và các nhà giao dịch dầu lửa cho rằng các nước sản xuất dầu có lý do riêng để bắt đầu rút khỏi các cắt giảm sản lượng và việc tăng sản lượng trở lại không liên quan đến các sự kiện địa chính trị.
Ngoài ra, giới phân tích cũng tin rằng sau khoảng 3 năm OPEC+ hạn chế sản lượng để hỗ trợ giá dầu, biện pháp này không còn nhiều tác dụng. Việc bắt đầu khôi phục sản lượng nhằm giành lại thị phần là việc làm hợp lý.
Một số thành viên của OPEC+, nhất là Kazakhstan, đã khai thác dầu vượt quá hạn ngạch được phân bổ. Điều đó khiến Saudi Arabia, nước xuất khẩu lớn nhất và là thủ lĩnh không chính thức của liên minh, cảm thấy thất vọng. Họ đã gánh vác phần lớn các chương trình cắt giảm sản lượng bằng cách hạ sản lượng khai thác dầu của chính mình tới 2 triệu thùng/ ngày, tương đương khoảng 2% tổng nguồn cung dầu của toàn thế giới. Trên thực tế, bất chấp chiến dịch “gây sức ép tối đa” của Mỹ đối với Iran - bao gồm cả lời đe dọa của ông Trump về siết chặt trừng phạt hơn nữa đối với hoạt động xuất khẩu dầu của nước này - Saudi Arabia đã cố gắng tránh việc bơm thêm dầu trước khi xảy ra bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung nào.
Theo tiết lộ của các nguồn thạo tin, trong các cuộc trò chuyện riêng tư, Bộ trưởng Bộ năng lượng Saudi Arabia, hoàng tử Abdulaziz bin Salman, đã nói rằng nước này sẽ không lặp lại sai lầm của năm 2018, khi ông Trump kêu gọi OPEC+ tăng sản lượng trước khi áp trừng phạt lên hoạt động xuất khẩu dầu của Iran, để rồi sau đó chính ông Trump lại miễn trừ các biện pháp này cho nhiều nước nhập khẩu dầu của Iran.
Các động thái đó đã đẩy giá dầu xuống mức siêu thấp dưới 50 USD/thùng vào tháng 12 năm đó, thấp hơn nhiều so với mức giá cần thiết để nhiều quốc gia sản xuất dầu có thể cân bằng ngân sách. Những người hiểu rõ vấn đề cho biết Saudi Arabia vẫn nhớ chuỗi sự kiện đó và ông Abdulaziz đã khẳng định rằng nước này sẽ không lặp lại sai lầm đó.
Bởi vậy, nếu những động thái tăng sản lượng dầu gần đây của Saudi Arabia là nhằm đáp ứng lời kêu gọi của Mỹ, thì có lẽ những nước đi này không liên quan tới vấn đề Iran mà là một nỗ lực của Riyadh nhằm giành quyền tiếp cận công nghệ của Mỹ - theo bà Helima Croft, Giám đốc chiến lược hàng hóa toàn cầu tại công ty nghiên cứu và tư vấn RBC Capital Markets. Trong chuyến thăm Saudi Arabia hồi tháng 5, ông Trump đã hết lời khen ngợi Thái tử Mohammed bin Salman của Saudi Arabia.
Bà Croft nói: “Mặc dù có nhiều người không đồng tình với nhận định rằng Saudi Arabia bơm thêm dầu vì ông Trump, nhưng Riyadh đã có được những thành quả đáng kể từ chuyến thăm của ông Trump để phục vụ cho việc phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), chương trình hạt nhân dân sự và lĩnh vực quốc phòng của họ. Chắc chắn nước này có được vị thế một quốc gia được Washington ưa chuộng”.
LIỆU ÔNG TRUMP CÓ MUỐN SAUDI ARABIA BƠM THÊM DẦU?
Tuy nhiên, giá dầu thô tăng mạnh sau cuộc tấn công của Israel vào Iran sẽ thu hẹp các lựa chọn của ông Trump trong việc giải quyết các vấn đề địa chính trị khác đang nổi lên và làm dấy lên lo ngại rằng lạm phát ở Mỹ có thể đảo ngược xu hướng xuống thang hiện nay - theo các nhà phân tích.
“Việc OPEC+ tăng sản lượng khai thác dầu đã giúp hạn chế bớt tác động của rủi ro gián đoạn nguồn cung liên quan tới xung đột giữa Israel và Iran. Và cũng đúng là Saudi Arabia có thể đã tạo ra dư địa cho các lệnh trừng phạt mới đối với Nga. Nhưng họ không tạo ra dư địa cho cả hai điều này”, ông Kevin Book - người đứng đầu công ty ClearView Energy Partners - nhận xét.
Ông Book cho rằng ông Trump có thể xả dầu từ dự trữ dầu lửa chiến lược quốc gia Mỹ (SPR), kho dự trữ dầu cho trường hợp khẩn cấp lớn nhất thế giới, nếu giá dầu tăng kéo dài hoặc nguồn cung ở Trung Đông có nguy cơ bị gián đoạn. SPR hiện có khoảng 400 triệu thùng dầu, ít hơn so với mức 727 triệu thùng trước khi cựu Tổng thống Joe Biden xả dầu từ dự trữ này để hạn chế tình trạng leo thang của giá năng lượng sau khi chiến tranh Nga - Ukraine nổ ra.
Ông Trump cũng có thể yêu cầu Saudi bơm thêm dầu, mặc dù điều này sẽ đặt ra những câu hỏi khó cho Riyadh. Iran là một trong những thành viên ban đầu của OPEC và giới phân tích cho rằng Saudi Arabia sẽ không muốn làm xấu đi mối quan hệ giữa Iran và các nước láng giềng Arab ở vùng Vịnh.
"Các tổng thống Mỹ làm gì khi giá dầu tăng? Việc đầu tiên là họ nhấc điện thoại lên và gọi cho Saudi Arabia. Nhưng Riyadh và các thành viên khác của OPEC+ có thể sẽ phản ứng thận trọng”, ông McNally nhận định.
