Cao tốc Phan Thiết-Dầu Giây ngập do 'chưa lường hết khi thiết kế cống'

Bộ Giao thông vận tải (GTVT) vừa phát đi thông tin về kết quả kiểm tra ban đầu về sự việc ngập cục bộ tại lý trình Km 25+419 trên cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây, xảy ra vào ngày 29.7 vừa qua.

Trách nhiệm của đơn vị tư vấn

Theo Bộ GTVT, ngay sau khi tiếp nhận thông tin vụ việc, bên cạnh những chỉ đạo ban đầu để xử lý sự cố, khẩn trương đưa tuyến vào lưu thông bình thường, Bộ GTVT đã cử đoàn công tác bao gồm các chuyên gia thủy văn có kinh nghiệm tổ chức kiểm tra thực tế hiện trường, đánh giá chi tiết điều kiện địa hình, thủy văn thượng lưu và hạ lưu khu vực ngập, rà soát hồ sơ thiết kế.

Nước ngập gây ùn ứ tại cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây đoạn qua Km 25 vào rạng sáng 29.7. Ảnh: Báo GT

Trên cơ sở báo cáo của chủ đầu tư và thực tế rà soát cho thấy, quá trình thi công, các đơn vị đã thực hiện theo đúng hồ sơ thiết kế được duyệt, bảo đảm yêu cầu về chất lượng.

Để xác định mực nước thiết kế, đơn vị tư vấn thiết kế đã thực hiện điều tra khảo sát mực nước lũ lịch sử cao nhất vào năm 1992 tại vị trí cống là 43,14 m và tính toán khẩu độ cống.

Kết quả rà soát lại lưu vực và các thông số đầu vào cho thấy, vị trí cống Km 25+419 được thiết kế với khẩu độ 2,5x2,5 m là đáp ứng yêu cầu thoát nước của lưu vực tự nhiên phía thượng lưu cao tốc theo các số liệu thu thập được.

“Tuy nhiên, tại thời điểm xảy ra ngập, dù lượng mưa chưa đạt tới tần suất tính toán nhưng cao độ đã lên đến 45,23 m. Đây là yếu tố bất thường cần phải nghiên cứu, làm rõ”, Bộ GTVT nêu. Đồng thời cho biết, trên cơ sở khảo sát, đoàn chuyên gia có đánh giá sơ bộ hiện trạng khu vực bị ngập.

Cụ thể, đoạn tuyến ngập nằm sát sông Phan, phía thượng lưu có đập sông Phan cách vị trí ngập 8,6 km. Các đập nói chung sau khi đưa vào vận hành, dòng chảy phía hạ lưu thường có biến đổi. Quá trình kiểm tra, các chuyên gia đánh giá từ vị trí cống về phía hạ lưu cầu sông Phan, lòng sông, suối có hệ thực vật xâm lấn, bồi lắng làm thu hẹp dòng chảy, gây dềnh ứ nước cục bộ dẫn đến mực nước tại khu vực cống dâng cao, gây ngập đường.

“Theo các chuyên gia, đây là tuyến mới, khu vực tuyến đi qua tại thời điểm khảo sát dân cư thưa thớt, việc điều tra số liệu thủy văn khó khăn, tư vấn chưa lường hết được việc thu hẹp dòng chảy phía hạ lưu cống dẫn đến dềnh ứ nước cục bộ. Các chuyên gia cũng đều thống nhất việc tính toán cao độ thiết kế theo tần suất 1% tại vị trí cống mà chưa xét đến mực nước dềnh là trách nhiệm của đơn vị tư vấn mặc dù không phải lỗi cố ý”, Bộ GTVT thông tin.

Nâng cao độ đường đỏ trong trường hợp cần thiết

Về giải pháp xử lý trước mắt, các chuyên gia đề xuất cần tổ chức thanh thải các chướng ngại vật lòng sông từ vị trí cống về phía hạ lưu cầu sông Phan để tăng khả năng thoát nước và hạ thấp cao độ mực nước dềnh tại vị trí cống.

Giải pháp này có chi phí thấp, có thể thực hiện ngay và chủ đầu tư đang chỉ đạo thực hiện hoàn thành trong tháng 8.2023. Toàn bộ chi phí thực hiện do tư vấn chi trả.

Tuy nhiên, để bảo đảm ổn định công trình lâu dài, do chế độ thủy văn khu vực hạ lưu các đập thường rất phức tạp, chủ đầu tư cần thuê một đơn vị tư vấn đầu ngành để tiến hành khảo sát tính toán, xây dựng mô hình toán cho toàn bộ khu vực, từ đó xác định mực nước tương ứng với tần suất thiết kế của dự án. Căn cứ cao độ mực nước tính toán và các số liệu bảo đảm toàn diện, khoa học, có tính chính xác cao sẽ xem xét, quyết định giải pháp, trách nhiệm thực hiện cụ thể.

"Trường hợp cần thiết, có thể nâng cao độ đường đỏ (cao độ mặt đường) khu vực ngập nếu cao độ tính toán cao hơn cao độ tuyến hiện tại. Ban QLDA Thăng Long hiện đang chỉ đạo các đơn vị thực hiện nội dung này”, Bộ GTVT thông tin.

Tổng rà soát dự án đang thi công, xử lý nghiêm trách nhiệm nếu xảy ra sai sót

Quán triệt quan điểm “không đánh đổi chất lượng công trình vì bất cứ lý do gì”, Bộ GTVT cho biết, hiện tại đang yêu cầu các chủ đầu tư tổng rà soát lại hồ sơ thiết kế đối với các dự án đang thi công, đặc biệt là các dự án triển khai tại những khu vực có yếu tố địa chất, thủy văn phức tạp để kịp thời điều chỉnh (nếu cần), bảo đảm chất lượng bền vững của công trình.

“Bộ GTVT sẽ xử lý nghiêm các chủ thể liên quan nếu để xảy ra các tồn tại ảnh hưởng đến chất lượng theo đúng hợp đồng đã ký kết”, Bộ GTVT khẳng định.

Trước đó, tại văn bản báo cáo gửi Bộ GTVT ngày 3.8, Ban QLDA Thăng Long nhận định, nguyên nhân gây ra ngập cục bộ mặt đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây là do nước ở sông Phan dâng cao, dềnh vào hạ lưu cống, kết hợp nước từ thượng lưu không thoát được qua cống, chảy tràn lên mặt đường.

Đồng tình với giải pháp trước mắt đơn vị tư vấn đề xuất là thanh thải lòng sông Phan (chặt cây, thanh thải đất sạt lở) từ hạ lưu cống Km 25+419 trên sông Phan đến hạ lưu cầu sông Phan (Km 24+384) qua vị trí cầu khoảng 150 m ở giai đoạn trước mắt, song, chủ đầu tư đánh giá giải pháp này chưa dự báo được hiệu quả do tư vấn thiết kế mới kiểm tra thực tế và số liệu khảo sát sơ bộ.

Các nhận định từ dữ liệu khảo sát còn mang tính định tính, chưa so sánh với các số liệu đầu vào khi tính toán thiết kế để tìm ra sự sai khác.

Để bảo đảm tính khách quan, minh bạch và tìm hiểu nguyên nhân chính xác của việc ngập nước, Ban QLDA Thăng Long cho biết sẽ tiếp tục cùng các bên liên quan thuê tư vấn độc lập, chuyên ngành về tính toán thủy lực, thủy văn để khảo sát, tính toán làm cơ sở đề xuất phương án xử lý triệt để, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của dự án.

Kiểm tra nguyên nhân gây ngập lụt tại đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây

Công văn số 6075/VPCP-CN ngày 9.8.2023 của Văn phòng Chính phủ nêu: Ngày 29.7.2023, trên đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây đã xảy ra tình trạng ngập nước làm ảnh hưởng đến việc lưu thông của phương tiện.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà giao đồng chí Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cử Tổ công tác kiểm tra, rà soát, đánh giá đầy đủ, khách quan các nguyên nhân gây ngập lụt tại đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây (từ thiết kế, tính toán cao độ đường, thi công, phương án thoát nước,...) và đề xuất các giải pháp khắc phục, báo cáo Phó Thủ tướng trước ngày 20.8.2023.

Vũ Phương Nhi

Phan Trang