'Cha đẻ AI' nêu lý do OpenAI đi trước Google về chatbot: 'Họ kém tiếng nên có thể mạo hiểm'

Geoffrey Hinton được mệnh danh là “cha đẻ của AI” chủ yếu vì ông là người tiên phong trong lĩnh vực học sâu - nền tảng cốt lõi cho nhiều công nghệ AI hiện đại như ChatGPT, xe tự lái, nhận diện hình ảnh... Ông đã dành hơn một thập kỷ làm việc tại Google trước khi từ chức vào tháng 5.2023 để có thể tự do bày tỏ quan điểm về những rủi ro tiềm ẩn của AI mà không bị ràng buộc bởi vai trò trong công ty. Hiện ông là giáo sư danh dự tại Đại học Toronto (Canada).

Năm 2024, Geoffrey Hinton được trao giải Nobel Vật lý cùng với John J. Hopfield vì những khám phá và phát minh cơ bản giúp cho việc học máy với các mạng nơ-ron nhân tạo.

Trong một tập podcast Diary of a CEO (Nhật ký của một CEO), Geoffrey Hinton đã chỉ ra sự khác biệt then chốt mà ông nhận thấy giữa cách OpenAI và Google xử lý vấn đề an toàn AI.

“Khi có các chatbot lớn, họ đã không phát hành chúng, có thể vì lo ngại về danh tiếng của mình. Họ có một danh tiếng rất tốt và không muốn làm tổn hại đến điều đó”, Geoffrey Hinton nói về Google.

Google đã tung ra Bard, chatbot AI của mình, vào tháng 3.2023, sau đó tích hợp nó vào bộ mô hình ngôn ngữ lớn có tên Gemini. Tuy nhiên, Google vẫn phải cố gắng đuổi kịp OpenAI kể từ khi công ty khởi nghiệp AI này phát hành ChatGPT hồi tháng 11.2022.

OpenAI phát hành chatbot AI trước Google 4 tháng - Ảnh: Internet

“Cha đẻ của AI” đã đưa ra lý do tại sao OpenAI có thể tiến nhanh hơn: “OpenAI không có danh tiếng thời điểm đó, nên họ có thể mạo hiểm”.

Theo hãng tin CNBC, tại một cuộc họp nội bộ không lâu sau khi ChatGPT ra mắt, trưởng bộ phận AI lúc đó của Google cho biết công ty không có kế hoạch phát hành chatbot ngay lập tức vì “nguy cơ ảnh hưởng đến danh tiếng” và cần ra quyết định “thận trọng hơn so với một công ty khởi nghiệp nhỏ”.

Demis Hassabis, Giám đốc điều hành Google DeepMind – hiện đứng đầu bộ phận AI của công ty, nói vào tháng 2.2025 rằng AI gây ra những rủi ro tiềm ẩn trong dài hạn và các hệ thống tác nhân có thể “vượt khỏi tầm kiểm soát”. Ông ủng hộ việc thành lập một cơ quan quản lý giám sát các dự án AI.

Gemini đã mắc một số lỗi nghiêm trọng kể từ khi ra mắt, trong đó có việc thể hiện thiên kiến trong phản hồi văn bản và tính năng tạo hình ảnh. Sundar Pichai, Giám đốc điều hành Google, giải quyết vấn đề gây tranh cãi trong một bản ghi nhớ gửi nhân viên năm ngoái, thừa nhận công ty “đã làm sai” và cam kết sẽ thay đổi.

Geoffrey Hinton từng chứng kiến cách Google đưa ra quyết định về chatbot từ bên trong. Ông làm việc hơn một thập kỷ tại đây trước khi rời đi để có thể thoải mái hơn trong việc nói về những nguy cơ của AI. Tuy nhiên, trong podcast Diary of a CEO, Geoffrey Hinton tiết lộ ông không bị Google gây áp lực để giữ im lặng.

“Google khuyến khích tôi ở lại, làm việc về an toàn AI và nói tôi có thể làm bất cứ điều gì mình muốn liên quan đến lĩnh vực đó. Thế nhưng, bạn sẽ tự kiểm duyệt mình. Khi làm việc cho một công ty lớn, bạn sẽ không thấy thoải mái khi nói những điều có thể gây tổn hại đến công ty”, nhà khoa học 77 tuổi thổ lộ.

Nhìn chung, Geoffrey Hinton cho biết ông nghĩ Google “thực sự đã hành xử rất có trách nhiệm”.

Còn với OpenAI, Geoffrey Hinton không thể chắc chắn như vậy bởi ông chưa từng làm việc ở đó. Khi được hỏi trong podcast liệu Sam Altman (Giám đốc điều hành OpenAI) có “la bàn đạo đức tốt” hay không, Geoffrey Hinton đáp: “Cứ chờ xem”. Ông nói thêm rằng bản thân không quen biết Sam Altman nên không muốn đưa ra bình luận sâu hơn.

Gần đây, OpenAI bị chỉ trích vì đã thay đổi cách tiếp cận với an toàn so với trước đây. Trong một bài blog, công ty thông báo chỉ điều chỉnh chính sách về an toàn sau khi đã đảm bảo rằng điều đó sẽ không “làm tăng đáng kể nguy cơ gây hại nghiêm trọng”. Các lĩnh vực ưu tiên về an toàn hiện nay của OpenAI gồm an ninh mạng, các mối đe dọa hóa học và khả năng tự cải thiện của AI.

Sam Altman đã bảo vệ cách tiếp cận của OpenAI về an toàn trong một cuộc phỏng vấn tại TED2025 vào tháng 4, nói rằng khuôn khổ chuẩn bị của công ty vạch ra “những khoảnh khắc nguy hiểm quan trọng nhất mà chúng tôi nghĩ tới”. Doanh nhân 40 tuổi người Mỹ cũng thừa nhận rằng OpenAI đã nới lỏng một số hạn chế trong cách mô hình AI phản hồi, sau khi nhiều người dùng phàn nàn nó bị kiểm duyệt quá mức.

TED2025 là hội nghị thường niên của tổ chức TED (Technology, Entertainment, Design). Đây là nơi các nhà tư tưởng, chuyên gia, nhà lãnh đạo và doanh nhân từ khắp thế giới tụ họp để chia sẻ những ý tưởng có sức lan tỏa mạnh mẽ.

Điểm đáng chú ý là trong một cuộc phỏng vấn với đài CBS hồi tháng 5, Geoffrey Hinton tiết lộ sử dụng ChatGPT cho các công việc hằng ngày và đây là chatbot AI mà ông yêu thích.

Ông Geoffrey Hinton giành giải Nobel Vật lý 2024 - Ảnh: Getty Images

Google từng dựa vào ChatGPT để cố bắt kịp OpenAI?

Cuộc đua trước đây giữa OpenAI với Google trong việc phát hành chatbot đã rất khốc liệt và cuộc chiến giành nhân tài AI hiện nay lại càng nóng hơn. Các tài liệu mà trang Insider thu thập được cho thấy Google từng dựa vào ChatGPT vào năm 2023 trong nỗ lực bắt kịp đối thủ.

Hàng trăm tài liệu do Insider thu thập tiết lộ rằng các nhân viên hợp đồng làm cho Google thuộc biên chế công ty khởi nghiệp Scale AI đã sử dụng ChatGPT một cách có hệ thống để cải thiện Bard - chatbot của Google thời điểm đó sau này được đổi tên thành Gemini. Khi ra mắt vào đầu năm 2023, Bard bị chế giễu là "sản phẩm lỗi" và ra mắt "quá vội vàng" của Google.

Các nhân viên hợp đồng của Scale AI đã tạo ra hàng ngàn câu trả lời từ ChatGPT và so sánh chúng với các "bản viết lại" của họ dựa trên câu trả lời từ Bard. Sau đó, các nhân viên hợp đồng này cải thiện những "bản viết lại" này sao cho vượt trội hơn hoặc ít nhất là chất lượng tương đương với ChatGPT, rồi chuyển toàn bộ dữ liệu đến Google.

Các nhà quản lý tại Scale AI đã mô tả chi tiết rằng câu trả lời từ ChatGPT thường có định dạng tốt hơn và chứa thông tin thú vị hơn. Họ ra lệnh cho nhân viên "giải thích vì sao GPT-4 (mô hình ngôn ngữ lớn làm nền tảng cho ChatGPT – PV) tốt hơn" rồi viết lại câu trả lời của Bard sao cho hay hơn cả GPT-4, theo Insider.

Một bảng tính duy nhất đã đánh dấu hàng tá nhân viên hợp đồng vì viết ra các câu trả lời "liên tục tệ hơn GPT-4". Có trường hợp tài liệu nêu rõ rằng nhân viên hợp đồng có thể được thưởng 15% nếu câu trả lời của họ vượt trội hơn ChatGPT.

Scale AI là công ty khởi nghiệp có trụ sở tại thành phố San Francisco (Mỹ), chuyên thực hiện những công việc cơ bản quan trọng về AI cho các hãng công nghệ lớn. Họ sử dụng đội ngũ đông đảo nhân lực để thực hiện các tác vụ như gán nhãn hình ảnh và như trong trường hợp với Google là viết lại các phản hồi của chatbot.

Meta Platforms đã đầu tư 14,3 tỉ USD vào Scale AI như một phần trong thương vụ AI đình đám nhằm mua 49% công ty này và mời Giám đốc điều hành Alexandr Wang về dẫn dắt bộ phận phát triển "siêu trí tuệ" nội bộ.

Các tài liệu mà Insider thu thập cho thấy Google đã theo dõi chặt chẽ công việc của đối thủ chính như thế nào.

Theo điều khoản dịch vụ của OpenAI tại thời điểm đó, người dùng bị cấm sử dụng nội dung đầu ra của ChatGPT “để phát triển các mô hình cạnh tranh với họ”. Scale AI và Google không phản hồi câu hỏi về việc liệu họ có được OpenAI cho phép thực hiện các so sánh và viết lại chi tiết như vậy hay không.

Scale AI nói với Insider rằng các nội dung từ ChatGPT không được sử dụng để huấn luyện cho Gemini của Google hay bất kỳ mô hình nào khác, mà chỉ là một phần trong quy trình "đánh giá" thường lệ, vốn được coi là tiêu chuẩn ngành.

“Scale chưa từng và không sử dụng các phản hồi từ ChatGPT để huấn luyện Gemini hoặc bất kỳ mô hình nào”, một người phát ngôn của Scale AI cho biết trong tuyên bố.

Người này nói rằng những tài liệu mô tả “các đánh giá so sánh tiêu chuẩn, không phải là việc sử dụng đầu ra của ChatGPT hay mô hình bên thứ ba cho việc huấn luyện”.

“Thực hiện các đánh giá so sánh cạnh tranh là thực hành tiêu chuẩn trong ngành. Các kết quả đánh giá này không được dùng để huấn luyện mô hình”, người phát ngôn của Scale AI nói thêm.

Tương tự Scale AI, Google cũng khẳng định: “Mọi suy đoán rằng chúng tôi đã sử dụng mô hình của công ty khác để huấn luyện Gemini là không chính xác”.

Các chuyên gia nói với Insider rằng loại so sánh này thực sự phổ biến ở một số phòng thí nghiệm AI hàng đầu.

Scale AI đã đặt tên mã hấp dẫn cho Bard là “Bulba”, lấy cảm hứng từ Pokémon Bulbasaur. Nhiệm vụ rất rõ ràng: So sánh các câu trả lời của Bulba với ChatGPT để làm chúng tốt hơn, theo Insider.

Pokémon Bulbasaur là một trong những Pokémon nổi tiếng và lâu đời nhất trong loạt game, phim hoạt hình, thẻ bài Pokémon.

Scale AI không nhắc đến tên Google trong các tài liệu, thay vào đó chỉ gọi chung là “khách hàng” ẩn danh. Tuy nhiên, Bard được nhắc đến hơn chục lần trong bảng tính riêng tư của Google có tiêu đề "so sánh bản viết lại giữa Bard với GPT-4", và một slide ở tài liệu huấn luyện chứa cả logo Google.

Sơn Vân