Chăm chút 'tài sản' vô hình

Gen Z đang là nhóm trẻ tuổi nhất trên thị trường lao động. So với các thế hệ trước, họ có nhận thức và chiến lược tập trung vào sức khỏe tinh thần rõ nét hơn. Những bạn trẻ này ưu tiên theo đuổi sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống.

Thành Trung luôn nghiêm túc, chỉn chu khi làm việc và “cháy” hết mình với những sở thích, thú vui giải trí lành mạnh

Cân bằng để hạnh phúc

Yếu tố ảnh hưởng đến định hướng nghề nghiệp của gen Z hiện phụ thuộc nhiều vào đam mê, tư duy và khả năng của bản thân hơn là từ ảnh hưởng của người xung quanh. Nguyễn Thành Trung (24 tuổi, quê Tiền Giang) cho biết: "Công việc không phải là tất cả trong cuộc sống. Còn nhiều điều khác cần hướng đến như gia đình, sức khỏe tinh thần và thể chất. Ngay cả khi làm lĩnh vực yêu thích, tôi vẫn dễ mất hứng thú nếu nó phá vỡ sự cân bằng. Nhưng tôi may mắn vì có cấp trên tôn trọng thời gian riêng tư sau giờ làm việc".

Thành Trung đang là nhân viên một hãng ô tô của Nhật. Theo anh, tính linh hoạt là yếu tố then chốt để đạt trạng thái cân bằng. Nhìn thấy nhiều tiền bối làm việc kiệt sức, giới trẻ càng kỳ vọng ít chịu ràng buộc hơn và sử dụng thời gian hiệu quả. Do đó, gen Z có xu hướng tìm kiếm những môi trường tạo thuận lợi để họ chăm sóc cảm xúc, có cơ hội phát triển bản thân.

Trong khi đó, không ít lao động 8X và 9X đời đầu phải gánh nhiều áp lực. Chị Trinh Lê (33 tuổi; ngụ huyện Bình Chánh, TP HCM) hầu như tăng ca đến 19 giờ mỗi ngày. Cô em gái nhỏ hơn chị 10 tuổi thì luôn tan làm lúc 17 giờ và thoải mái vui chơi, tập thể thao. "Nếu như thế hệ chúng tôi đếm ngược từng ngày chờ đến cuối tuần thì những người ở độ tuổi 20 có ý thức làm chủ bản thân và dũng cảm trình bày ý kiến của mình trước tổ chức để bảo đảm các quyền lợi cho họ" - chị Trinh nói. Tuy nhiên, không thể xem gen Z là ích kỷ, bởi ai cũng có các nhu cầu chính đáng. Điểm khác biệt lớn là thế hệ cũ không bộc lộ các yêu cầu một cách quá thẳng thắn, còn bạn trẻ mạnh dạn đề cập những mong muốn: thu nhập, đãi ngộ xứng đáng, phân bổ đầu việc hợp lý, chuyên nghiệp nhưng không gò bó, văn hóa tổ chức tốt.

Kim Lan thêm trưởng thành và gặt hái nhiều niềm vui khi làm việc trên du thuyền quốc tế

Tập trung vào hiện tại

Sinh ra trong thời đại có nhiều điều kiện vật chất nhưng khi khủng hoảng tài chính toàn cầu diễn ra, lạm phát tăng cao, nhiều bạn trẻ không còn đặt nặng việc sở hữu nhà riêng. Thái độ hoài nghi về tương lai khiến gen Z có thái độ tập trung vào hiện tại. Một quan điểm sống điển hình của giới trẻ là YOLO ("You Only Live Once" - bạn chỉ sống một lần). Đây có thể xem là kim chỉ nam dẫn dắt họ chủ động tìm kiếm những trải nghiệm mới mẻ, sống tích cực, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc.

Sau nhiều năm làm việc trong ngành nhà hàng - khách sạn ở TP HCM, Hồ Thị Kim Lan (quê Đồng Tháp) tích góp vừa đủ để lên Đà Lạt sinh sống. Lan làm tại một nhà hàng phong cách Âu giữa thành phố ngàn hoa và thấy đời như sang chương mới. Kế đó, cô tìm kiếm cơ hội gia nhập các du thuyền quốc tế 5 sao. Là thành viên người Việt hiếm hoi trong thủy thủ đoàn, đôi khi có nỗi niềm không biết tỏ bày cùng ai, song với Lan, lựa chọn này là xứng đáng. Nó cho Lan công việc và trải nghiệm vô giá qua nhiều vùng đất mới như Mỹ, Mexico, Haiti, Jamaica... Lan tâm sự: "Chúng tôi mang trái tim son trẻ còn non nớt sự đời, muốn được sống theo nguyện vọng của mình, thỉnh thoảng đúng, thỉnh thoảng sai. Có lúc cũng phải bỏ cuộc và chọn phương án an nhàn hơn. Nhưng mong người trẻ hãy cố hết sức mình trước khi chuyển sang kế hoạch B, C, D... Hãy mừng nếu sau bao thăng trầm, mình vẫn yêu những điều từng yêu và tin những điều từng tin".

Dù đi đến đâu, Kim Lan vẫn thích khoác lên mình tà áo dài đậm bản sắc quê nhà

Nhiều gen Z nhận ra rằng việc biến niềm vui công việc thành niềm vui cuộc sống sẽ khiến họ thoải mái hơn, dù là việc chính hay phụ. Một bạn trẻ có thể là chuyên viên môi giới bất động sản vào ban ngày và làm vũ công vào buổi tối. Họ cũng có thể là kế toán tại công ty và trở thành người thợ thủ công sau giờ làm. Điểm chung của họ nằm ở việc nhận thức sự phụ thuộc giữa năng suất tổng thể và sự hài lòng trong công việc, từ đó tích hợp công việc vào cuộc sống một cách liền mạch mà không cảm thấy quá tải.

Gen Z tận hưởng sự tự do bằng cách cân bằng giữa công việc và cuộc sống

Sự chú trọng của người trẻ vào sức khỏe tinh thần và hạnh phúc trong công việc đang buộc các nhà quản lý phải suy nghĩ về một môi trường công sở lành mạnh, hòa nhập, đa dạng, năng động, nơi tất cả nhân viên đều cảm thấy được tôn trọng. Điều quan trọng với giới trẻ là mỗi cá nhân nên hiểu rõ giá trị và sự ưu tiên của mình để tìm thấy ý nghĩa cuộc sống thông qua công việc.

Bài và ảnh: Như Mây