Châu Âu sắp công bố gói viện trợ quan trọng cho Ukraine

Các nhà lãnh đạo EU sẽ họp tại Brussels vào thứ Năm (ngày 6/3) để thảo luận về quốc phòng và viện trợ Ukraine. Cuộc họp diễn ra sau hai sự kiện làm gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và châu Âu: bài phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tại Munich vào tháng 2, nơi ông chỉ trích các lãnh đạo EU, và cuộc gặp chính thức giữa các quan chức Mỹ với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng vào ngày 28/2.

EU đang tìm cách duy trì quan hệ bền vững với Tổng thống Donald Trump, đồng thời đảm bảo Ukraine tiếp tục nhận hỗ trợ cần thiết và ngăn chặn mọi động thái quân sự từ Nga. Một quan chức EU dự đoán các cuộc thảo luận sẽ diễn ra căng thẳng và mục tiêu là đạt được những kết quả cụ thể về tài trợ quốc phòng.

Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Ukraine. Ảnh: Tổng thống Ukraine/PA

Thị trường tài chính đang theo dõi sát diễn biến này. Chỉ số Hàng không Vũ trụ và Quốc phòng Châu Âu đã tăng gần 23% trong năm nay, phản ánh kỳ vọng về chi tiêu quốc phòng gia tăng.

Tăng cường chi tiêu quốc phòng

Tổng thống Trump nhiều lần chỉ trích các quốc gia châu Âu vì không đáp ứng mức chi tiêu tối thiểu 2% GDP theo quy định của NATO. Kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông, nhiều nước đã tăng ngân sách quốc phòng. Theo NATO, 23/32 thành viên dự kiến đạt mục tiêu này vào năm 2024.

Xem ngay: Phản ứng của Ukraine sau tranh cãi Trump-Zelensky

Nhiều nước NATO muốn chi tiêu nhiều hơn nữa. Tổng thư ký NATO Mark Rutte yêu cầu con số này cần vượt xa 2%. Trong khi đó, ông Trump đề xuất NATO đặt mục tiêu 5% GDP.

Kế hoạch mở rộng nguồn tài trợ

Vào tháng 2, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen thông báo EU sẽ điều chỉnh quy tắc tài chính, cho phép các nước chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng mà không bị ràng buộc bởi giới hạn nợ và thâm hụt.

Một quan chức EU tiết lộ biện pháp sắp công bố sẽ mở rộng về quy mô.

"Chúng tôi đang xem xét việc mở rộng tài trợ ở cấp độ EU, bao gồm linh hoạt hơn trong sử dụng quỹ cấu trúc và điều chỉnh nhiệm vụ của Ngân hàng Đầu tư Châu Âu (EIB)" - quan chức này cho biết.

EIB, với mục tiêu đầu tư 95 tỷ euro (99,26 tỷ USD) vào năm 2025, hiện chỉ có thể tài trợ cho các dự án quốc phòng sử dụng kép, nghĩa là phải ứng dụng trong lĩnh vực dân sự lẫn quân sự.

Một quan chức EU khác xác nhận bà von der Leyen sẽ công bố các biện pháp cụ thể về tài trợ quốc phòng trong những ngày tới, trước khi các lãnh đạo EU thảo luận vào thứ Năm.

"Củng cố năng lực quốc phòng châu Âu là điều cấp bách" - bà von der Leyen tuyên bố tại một hội nghị ở London. "Tôi sẽ trình bày kế hoạch toàn diện trước Hội đồng châu Âu vào ngày 6/3."

Đáp ứng nhu cầu quốc phòng

Báo cáo của viện nghiên cứu Bruegel ước tính châu Âu có thể cần 300.000 binh sĩ và tăng chi tiêu quốc phòng hàng năm ít nhất 250 tỷ euro (261,25 tỷ USD) để tăng cường năng lực răn đe.

Goldman Sachs cũng cho rằng khu vực đồng euro cần tài trợ thêm 0,6% GDP mỗi năm để đạt mức chi tiêu quốc phòng 2,5% GDP.

Một vấn đề quan trọng là liệu EU có đồng ý vay chung để tài trợ cho quốc phòng. Năm 2020, EU đã thực hiện bước đi này với gói phục hồi NextGenerationEU sau đại dịch. Một số nước muốn áp dụng cách này cho quốc phòng, nhưng các nước thận trọng về tài chính muốn tìm giải pháp khác trước khi chấp nhận vay chung.

Theo Goldman Sachs, EU có thể sử dụng phần tài chính chưa giải ngân từ NextGenerationEU để hỗ trợ quốc phòng, sau đó xem xét một chương trình mới để cung cấp tài trợ ổn định và giảm áp lực lên ngân sách quốc gia.

Tùng Lâm