'Check-in' ở thiên đường cam Cao Phong

Hai mươi năm về trước, những bản làng ở Cao Phong vẫn lụp xụp với những nóc nhà mong manh, người dân bám trụ vào những thửa ruộng, nương ngô để mưu sinh qua ngày.

Thủ phủ cam Cao Phong có gần 3.016ha cây ăn quả có múi.

Những đồi vàng "triệu đô"

Cam là đặc sản, là vàng chìm nhưng lúc đó mới chỉ được trồng rải rác. Cuộc “cách mạng” về chuyển đổi cây trồng đã giúp người nông dân thu về trái ngọt, biến những vùng đất trống đồi trọc thành đồi “vàng” triệu USD giữa đại ngàn.

Như đã hẹn với người, sau bao nhiêu vất vả, những đồi cam chín, vàng rực một góc trời. Trên những con đường rợp bóng cam của HTX 3T Farm, chúng tôi như lạc vào... thiên đường, mà ở đó cả mấy nghìn ha cam lặng lẽ tỏa hương, dâng hiến cho mùa xuân đất trời những gì tinh túy nhất. Mùi hương rừng man mác, thoang thoảng nhưng lại gây thương nhớ lạ lùng.

Dưới bàn tay chăm sóc của con người, những trái cam của vùng đất này ngọt đến lạ. Vị ngọt không sắc đến khé cổ mà pha chút chua nhẹ vừa đủ để cho ta cảm nhận về một loại quả vẫn còn hương vị hoang sơ. Bên trong lớp vỏ mỏng là những tép cam vàng ươm như hạt nắng nhưng cũng lại mọng mát như những hạt mưa xứ Mường.

Theo thống kê, giai đoạn 2019-2020, thủ phủ cam Cao Phong có gần 3.016ha cây ăn quả có múi, sản lượng trên 40.000 tấn. Trong đó, hơn 1.018ha trồng cam được cấp chứng nhận VietGAP với sự tham gia của 759 hộ.

Cam Cao Phong còn là 1 trong 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam được bảo hộ tại EU.

Từng bị lép vế và nhầm lẫn với các loại cam khác trên thị trường, nhưng với nỗ lực của người dân trong việc trồng cam theo an toàn, cam Cao Phong đang từng bước xây dựng và khẳng định thương hiệu “có một, không hai”. Không chỉ được bảo hộ trên toàn quốc, cam Cao Phong còn là 1 trong 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam được bảo hộ tại EU.

Có được những đồi “vàng” đáng giá hàng triệu USD đó là sự đánh đổi bao nhiêu mồ hôi, công sức của những người dân Cao Phong yêu nông nghiệp sạch. Họ đã thực sự thay đổi, thay đổi bản thân, tư duy canh tác để thích ứng với thị trường.

Chị Vũ Thị Lệ Thủy, Giám đốc HTX 3T Farm cho biết trước đây, người dân canh tác cam theo phương pháp truyền thống nên năng suất và chất lượng cam thấp, đầu ra gặp khó khăn, giá cả không ổn định nên thu nhập chỉ đủ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của gia đình, do đó nhu cầu tập hợp các hộ cá thể là tất yếu. Năm 2018, HTX 3T Farm được thành lập với 8 thành viên, diện tích canh tác là 12,5ha, đến nay số lượng thành viên là 25 với tổng diện tích trồng 43,9ha.

Theo người trồng cây, mùa cam thường chín rộ vào khoảng từ tháng 11 đến Tết Nguyên đán. Cam Cao Phong có nhiều loại như cam CS1, cam Xã Đoài, cam canh, cam V2 … nhưng cam lòng vàng vẫn là loại phổ biến, cho năng suất và chất lượng cao nhất.Với quyết tâm nâng tầm sản phẩm cam Cao Phong (Hòa Bình) và tạo ra sự khác biệt với các sản phẩm cam thông thường, HTX 3T Farm “mở lối” cho hướng trồng cam theo tiêu chuẩn hữu cơ, đảm bảo 3 tiêu chí “tốt đất, tốt giống, tốt từ tâm”.

Đặc biệt, HTX không sử dụng thuốc hóa học để tận diệt vườn cây, phá hủy môi trường sinh thái, các thành viên HTX thường sử dụng phân trùn quế bón cây, phun và tưới cây bằng dịch trùn quế giúp cây đề kháng tốt, tăng khả năng ra hoa, đậu quả cao. Ngoài ra, các hộ còn sử dụng ngô, đậu tương, cá tươi ủ với men vi sinh hữu cơ để bón cho cây giúp cho cam có vị ngọt đậm tự nhiên, màu sắc bắt mắt. Đây chính là điểm tạo nên sự khác biệt về chất lượng cam của HTX 3T Farm.

Mỗi cây cho trung bình 300-500 quả.

Ngoài ra, để ứng phó với biến đổi khí hậu, HTX đa dạng hệ sinh thái trong "farm" như trồng xen cây chuối, sả, chùm ngây và nuôi các loài cỏ mọc tự nhiên, cỏ vertiver trong vườn cam nhằm tạo sinh khối và phân bón hữu cơ tại chỗ cũng như giữ ẩm cho vườn trong mùa khô, chống xói mòn trong mùa mưa.

Hệ sinh thái đa dạng cũng giúp cung cấp thêm chất mùn cho vườn để cải tạo đất, giúp đất tơi xốp hơn. Từ đó năng suất cao hơn và tuổi thọ của cây cũng kéo dài hơn, đất ít bị chai hơn so với vườn trồng chuyên canh. Đây cũng chính là cách để 3T Farm góp phần cải tạo môi trường sống xanh, bảo vệ môi trường.

Ấp ủ nhiều dự định, nâng giá trị quả cam

Đến với Cao Phong vào mùa cam, du khách có thể tận hưởng cảm giác đi bộ loanh quanh trong đồi cam, vừa ngắm mây trời, cỏ cây, vừa tận hưởng vùng không gian thoáng đãng, trong lành. Du khách không chỉ được thưởng thức đặc sản cam trứ danh mà còn có thể trải nghiệm có tour du lịch trải nghiệm vô cùng thú vị, độc đáo. Vào mùa cam, các nhà vườn mở cửa miễn phí, chào đón khách tham quan vào trải nghiệm, chụp ảnh và thưởng thức cam. Ở đây, du khách sẽ được thoải mái lựa chọn, tự hái với giá chỉ 35.000 đồng/kg.

Check-in ở đồi cam Cao Phong giờ đây không đơn thuần là chụp một bức ảnh “sống ảo” mà còn đánh dấu sự kết hợp giữa nông nghiệp và du lịch. Đặc biệt, gần đây sự hợp tác giữa HTX với các “ông lớn” trong ngành chế biến đã mang lại giá trị cao cho quả cam Cao Phong.

Chị Vũ Thị Lệ Thủy, Giám đốc HTX đang chuẩn bị cam cho khách.

Chị Thủy chia sẻ, hiện nay, khách hàng chỉ biết đến Cao Phong với cam tươi nhưng trồng cam mang tính mùa vụ, hết mùa sẽ không còn sản phẩm để bán. Do đó, HTX đã liên kết với doanh nghiệp, chế biến các sản phẩm từ cam. Vào dip Tết Tân Sửu, HTX cho ra mắt bộ sản phẩm quà tặng từ cam như cider cam (nước cam lên men), bánh quy cam, mứt vỏ cam mặn, ngọt, trà cam quế…

"Với cái bắt tay này, HTX vừa tận dụng được các phụ phẩm từ cam, vừa có sản phẩm từ cam bán quanh năm”, chị Thủy nói.

Ngoài ra, nữ giám đốc HTX vẫn đang ấp ủ những dự án cho cộng đồng, cho những người yêu nông nghiệp sạch. Đưa chúng tôi tham quan nhà sàn trải nghiệm, chị Thủy bảo những năm tới khi đến Cao Phong sẽ không chỉ thấy cam mà hoạt động du lịch cộng đồng vườn cam sinh thái sẽ hút khách du lịch – mô hình này đang được HTX triển khai xây dựng.

Mô hình farmstay của HTX đang thu hút giới trẻ Hà Thành trải nghiệm.

Khách đến để “mua” và trải nghiệm công việc của người nông dân. Đó là hình ảnh yên bình của vị khách thành thị rũ bỏ mọi mệt mỏi, đứng giữa những quả đồi xanh lộng gió, hít hà mùi hương hoa cỏ và đưa ngắm nhìn những cái lưng cúi lom khom, mồ hồi ướt đẫm trên vai áo nhưng khuôn mặt vẫn rạng rỡ những nụ cười hạnh phúc, hân hoan. Đó là farm thực tế của giới trẻ. Đó là miền quê thu nhỏ của những em nhỏ thành phố, lần đầu xách nước tưới cây, háo hức khi lần đầu được trồng rau, hái quả… Đó là những dự định mà HTX ấp ủ trong nhiều năm nay và đang trong quá trình hiện thực.

Rời thị trấn nhỏ vào buổi chiều đầy nắng, hương cam vẫn thoang thoảng, quấn quýt quanh đây như muốn níu chân chúng tôi. Nó giống như một lời nhắn nhủ của Cao Phong, của chị Thủy và những con người nồng hậu nơi đây: “Chúng ta sẽ gặp nhau khi hoa nở”!.

Xuân Mai