Chi hàng trăm tỉ đồng để tăng trưởng 'nóng' bài báo quốc tế

Ngày 20/10 vừa qua, Bộ GD&ĐT có thông báo kết quả kiểm tra về một số hoạt động, trong đó chủ yếu là hoạt động khoa học công nghệ, của 2 trường là Trường ĐH Tôn Đức Thắng và Trường ĐH Duy Tân. Đây là một động thái tiếp theo của Bộ GD&ĐT nhằm điều hướng các hoạt động khoa học công nghệ trong các cơ sở đào tạo ĐH đảm bảo liêm chính học thuật, khách quan, trung thực, thực chất.

Theo Bộ GD&ĐT, việc kiểm tra chủ yếu mang tính chất hành chính, trên cơ sở báo cáo của các trường, các đoàn kiểm tra đối sánh với một số minh chứng, từ đó đưa ra nhận định và khuyến cáo, báo cáo lên lãnh đạo Bộ GD&ĐT.

Kiểm tra tại Trường ĐH Tôn Đức Thắng, Đoàn kiểm tra nhận thấy có sự thay đổi rõ rệt về chính sách phát triển nghiên cứu khoa học, giúp cho nhà trường giảm được đáng kể thành tích ảo về công bố quốc tế. Báo cáo của Trường ĐH Tôn Đức Thắng với đoàn kiểm tra của Bộ GD&ĐT, từ ngày 1/1/2019 – 31/12/2021, các nhà khoa học của trường (bao gồm cả các nhà khoa học ngoài trường ký hợp đồng làm việc với Trường ĐH Tôn Đức Thắng) đã công bố 5.569 bài báo trên các tạp chí khoa học có trong chỉ mục trích dẫn của WoS (Web of Science, cơ sở dữ liệu trích dẫn các tạp chí khoa học thế giới được tuyển chọn và quản lý bởi Clarivate Analytics, Hoa Kỳ) và Scopus (cơ sở dữ liệu trích dẫn và tóm tắt các ấn phẩm khoa học được tuyển chọn và quản lý bởi Elsevier, Hà Lan).

Trong đó 1.804 bài do cán bộ cơ hữu (240 nhân sự) của trường công bố; 3.765 do cán bộ kiêm nhiệm (415 nhân sự, trong đó 184 người trong nước, 231 người nước ngoài) của trường công bố.

Năm 2019, trường công bố 2.432 bài báo, trong đó 767 bài do cán bộ cơ hữu công bố, 1.665 bài do cán bộ kiêm nhiệm công bố. Năm 2020, có 2.634 bài báo, trong đó 762 bài do cán bộ cơ hữu công bố, 1.872 bài do cán bộ kiêm nhiệm công bố. Nhưng đến năm 2021 thì số lượng công bố quốc tế của trường giảm xuống đột ngột, chỉ còn 503 bài báo, trong đó 275 bài do cán bộ cơ hữu công bố, 228 bài do cán bộ kiêm nhiệm công bố.

Được biết năm 2018 Trường ĐH Tôn Đức Thắng có 1.034 bài công bố quốc tế.

Chi hàng trăm tỉ đồng

Theo tìm hiểu, nguyên nhân của việc giảm siêu tốc số lượng bài báo là do lãnh đạo nhà trường điều chỉnh chính sách (từ ngày 25/9/2020) với các nghiên cứu viên hợp tác nghiên cứu viết bài công bố khoa học. Trong đó, nhà trường chỉ tập trung ưu tiên ký hợp đồng với các nghiên cứu viên là nhà khoa học có các hoạt động hợp tác thiết thực. Trước đó, từ tháng 8/2020 đến nay đã cắt giảm, chấm dứt hợp đồng với hơn 300 người trong và ngoài nước đã ký hợp đồng với trường. Việc điều chỉnh này diễn ra sau khi trường nhận được sự phản ứng gay gắt từ dư luận xã hội, và từ cả nhiều nhà khoa học của trường về chính sách tăng trưởng công bố quốc tế không dựa vào thực chất. Đồng thời, nhiều nhà khoa học ngoài trường cũng đã tự rút lui dù trước đó đã ký hợp đồng.

Từ tháng 9/2020 đến nay, dù trường đã điều chỉnh chính sách phát triển khoa học công nghệ theo hướng thực chất nhưng nhà trường vẫn tiếp tục phải giải quyết các tồn đọng để lại từ giai đoạn trước, đặc biệt là về gánh nặng tài chính.

Theo báo cáo của trường, với 5.569 bài (trong 3 năm), tổng số tiền mà trường phải thanh toán cho các tác giả là hơn 259 tỉ đồng. Vì các hợp đồng trường ký với các tác giả bài báo trước thời điểm 8/2020 vẫn còn hiệu lực, số lượng bài báo công bố quốc tế mà tác giả đã thực hiện và đề nghị nghiệm thu thanh toán còn tồn đọng và kinh phí của các bài báo tiếp tục phát sinh cho đến khi hết hạn hợp đồng. Do đó, số bài chưa thanh toán phát sinh đến tháng 4/2022 là 161 tỉ đồng.

Ngoài ra, trường đang phải gánh hậu quả dù có được số lượng bài báo công bố quốc tế lớn với chi phí hàng trăm tỉ đồng nhưng một số công bố quốc tế của trường nhiều nội dung không liên quan đến các chuyên ngành đào tạo.

Nghiêm Huê