Chính sách đặc thù cho đường sắt phải khả thi, chặt chẽ và hiệu quả

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Chính sách phải có tính ổn định, tạo đột phá cho phát triển hệ thống đường sắt

Trình bày tóm tắt Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Tư pháp, cơ quan thẩm tra của Quốc hội, các cơ quan liên quan nghiên cứu tiếp thu tối đa, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy trình bày tóm tắt Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi). Ảnh: Phạm Thắng

Tiếp thu ý kiến của đại biểu, Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý, chỉ đưa các quy định thuộc thẩm quyền của Quốc hội và lược bỏ các nội dung quy định chi tiết thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Bộ trưởng, để bảo đảm dự thảo Luật chỉ quy định những vấn đề khung, mang tính nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Đồng thời, Chính phủ đã bổ sung nội dung giám sát của Quốc hội, ĐBQH, các cơ quan của Quốc hội tại khoản 3, Điều 57 của dự thảo Luật.

Về việc luật hóa 18 cơ chế, chính sách mang tính chất đặc thù, đặc biệt trong dự thảo Luật, tiếp thu ý kiến của đại biểu, Chính phủ đã rà soát và chỉnh lý 18 cơ chế, chính sách trong dự thảo Luật để bảo đảm các chính sách này không thực hiện một cách cơ học, có tính ổn định và tạo đột phá cho phát triển hệ thống đường sắt. Đồng thời, bảo đảm nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng.

Đồng thời, Chính phủ đã rà soát toàn bộ cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt và đã giới hạn phạm vi chỉ áp dụng các cơ chế, chính sách này cho dự án quan trọng quốc gia và dự án do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, không phổ quát chung cho tất cả các dự án đường sắt.

Trình bày Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý đã giảm từ 10 Chương, 87 Điều xuống còn 4 Chương, 59 Điều (giảm 06 Chương, 28 Điều).

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi). Ảnh: Phạm Thắng

Dự thảo Luật đã quán triệt các nguyên tắc quản lý cơ bản (Điều 4) về an toàn, tách bạch quản lý, kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng; chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển đường sắt (Điều 5) được chỉnh lý rõ ràng, thu hẹp đúng đối tượng hưởng ưu đãi và bổ sung cơ chế giám sát của Quốc hội; cơ chế quy hoạch linh hoạt (Điều 20) được bổ sung yêu cầu cập nhật quy hoạch kịp thời và đưa vào diện giám sát tối cao, hạn chế nguy cơ lạm dụng; thủ tục chuẩn bị dự án (Điều 33) đã được rút gọn có chọn lọc (chỉ song song một số bước nhất định, không “vượt đèn đỏ” khâu quyết định đầu tư)…

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thấy rằng, hầu hết những quy định về cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt quy định trong dự thảo Luật đều khác với Luật hiện hành. Hơn nữa, có ý kiến nhận thấy, các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt này đang trong thời gian thực hiện tại một số nghị quyết cá biệt, thí điểm và chỉ áp dụng trong thời gian, phạm vi đã được xác định cụ thể, chưa được tổng kết, đánh giá làm cơ sở để luật hóa theo quy định và việc đánh giá tác động chính sách còn chung chung, nên có thể dẫn đến những tác động tiêu cực chưa thể lường trước được và khó bảo đảm tính khả thi, chặt chẽ, hiệu quả theo kết luận của cấp có thẩm quyền.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì nghiên cứu kỹ lưỡng cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt trong dự thảo Luật, bảo đảm quán triệt 3 yêu cầu: khả thi, chặt chẽ và hiệu quả. Đồng thời phát huy tối đa nguồn lực trong nước; phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm trong quá trình soạn thảo Luật và triển khai thực hiện khi Luật được Quốc hội thông qua; chịu trách nhiệm đến cùng đối với nội dung dự thảo Luật do cơ quan mình trình theo nội dung Kết luận số 119-KL/TW ngày 20/01/2025 của Bộ Chính trị về định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật.

Tạo cơ sở pháp lý để đưa hệ thống đường sắt nước ta bứt phá đi lên

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn ghi nhận, các cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra đã rất tích cực, khẩn trương, trách nhiệm cao để tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi).

Nêu rõ tính cần thiết của dự án Luật, Chủ tịch Quốc hội cho biết, đất nước đang triển khai nhiều dự án phát triển các tuyến đường sắt, như tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam; tuyến đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh, tuyến đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng… Do đó, việc xây dựng, ban hành Luật Đường sắt (sửa đổi) là rất cần thiết, với mong muốn hệ thống đường sắt của đất nước phát triển bứt phá đi lên.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan thẩm tra dự án luật bám sát vào kết luận của cơ quan có thẩm quyền; áp dụng triệt để tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh cho Chính phủ quyết định...

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra tiếp tục phối hợp rà soát kỹ càng, như “sắc thuốc bắc 8 phần còn 4 phần uống được”, trong đó, chú ý rà soát kỹ các vấn đề khó khăn, vướng mắc để đề xuất sửa đổi. Qua đó, bảo đảm khi Luật Đường sắt (sửa đổi) sau khi được Quốc hội thông qua sẽ thực thi hiệu quả.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu kết luận phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, Chính phủ khẩn trương, nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cơ quan chủ trì thẩm tra và các ý kiến của các đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Luật trình Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần lưu ý bảo đảm thể chế hóa, cụ thể hóa đầy đủ, toàn diện các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng; rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ, thống nhất với dự thảo Luật với hệ thống pháp luật.

Về việc luật hóa các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt là đầu tư xây dựng các dự án đường sắt theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền như đề xuất của Chính phủ, tạo cơ sở pháp lý đột phá để phát triển đường sắt, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Chính phủ nghiên cứu kỹ lưỡng, bảo đảm các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt quy định trong dự thảo luật cần quán triệt ba yêu cầu: khả thi, chặt chẽ và hiệu quả.

Thanh Hải