Chính trị Đức chuyển hướng sau bầu cử: Độc lập khỏi Mỹ?

Tuy nhiên, thách thức đang chờ đợi ông Merz không chỉ là việc thiết lập một chính phủ liên minh mà còn là việc định hình lại vị thế của Đức trên bản đồ chính trị quốc tế.

Ông Friedrich Merz, lãnh đạo liên minh CDU/CSU - Ảnh: Reuters

Cuộc bầu cử vừa qua đã chứng kiến một sự thay đổi lớn trong cán cân quyền lực. Phe bảo thủ Liên minh dân chủ/xã hội Cơ đốc giáo CDU/CSU của ông Merz giành chiến thắng, trong khi đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) vươn lên vị trí thứ nhì, đạt được kết quả tốt nhất trong lịch sử.

Điều này đánh dấu một sự thay đổi lớn trong chính trường Đức sau khi liên minh ba bên của Thủ tướng Olaf Scholz sụp đổ, phần lớn do những bất ổn về chính sách kinh tế và nhập cư.

Sự trỗi dậy của cánh hữu và thách thức trong đàm phán liên minh

Dù giành chiến thắng, ông Merz không có một thế mạnh rõ ràng trong đàm phán liên minh. CDU/CSU vẫn phải tìm đối tác phù hợp để đảm bảo đa số trong quốc hội. Trong khi đó, AfD - đảng cực hữu được hậu thuẫn bởi các nhân vật nổi tiếng như Elon Musk và có quan hệ thân cận với Tổng thống Mỹ Donald Trump - đã trở thành một thế lực đáng gờm, khiến các đảng truyền thống lo ngại.

Tuy nhiên, ông Merz và các chính trị gia chính thống khác đã loại trừ khả năng hợp tác với AfD. Điều này làm phức tạp thêm tình hình khi đảng Dân chủ Xã hội (SPD) của Thủ tướng Olaf Scholz và đảng Xanh đều đạt kết quả kém nhất kể từ sau Thế chiến 2. Ông Merz chỉ còn vài lựa chọn: hợp tác với SPD, đảng Xanh, hay một liên minh phức tạp hơn với các đảng nhỏ.

Việc hình thành một liên minh ba bên mới có thể mất nhiều tháng và đặt Đức vào tình trạng lãnh đạo tạm thời kéo dài. Mỗi kịch bản đều đi kèm với những đòi hỏi riêng và sự khác biệt về tư tưởng, biến quá trình này thành một màn cân não đầy rủi ro.

Những con số từ cuộc bầu cử phản ánh một bối cảnh chính trị đầy phân cực. Đảng CDU/CSU giành 28,5% số phiếu, dù chiến thắng nhưng vẫn là một kết quả không mấy ấn tượng. Đảng cực hữu AfD đạt 20,5%, lần đầu tiên vươn lên vị trí thứ 2. Đảng SPD của ông Scholz chỉ còn 16,5%, mức thấp kỷ lục. Đảng Xanh theo sau với 11,8%, trong khi đảng cực tả Die Linke chiếm 8,7%, đảng Dân chủ tự do (FDP) và tân binh Liên minh Sahra Wagenknecht Alliance (BSW) dao động quanh ngưỡng 5% cần thiết để vào quốc hội.

Carsten Brzeski, chuyên gia kinh tế tại ING nhận định: “Nếu chính phủ mới không mang lại sự thay đổi đáng kể, đầu tư nước ngoài sẽ bị kìm hãm, làm suy yếu triển vọng kinh tế của Đức”.

Giảm phụ thuộc vào Mỹ

Ông Friedrich Merz, 69 tuổi, dù chưa từng có kinh nghiệm làm việc trong chính phủ, nhưng tự tin khẳng định rằng nếu trở thành người đứng đầu, ông sẽ vượt qua những gì người tiền nhiệm Olaf Scholz đã đạt được.

Trong bối cảnh nước Đức đang đối mặt với nhiều thách thức về kinh tế và vị thế quốc tế, ông Merz cam kết sẽ hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh chủ chốt. Với tầm nhìn táo bạo, ông hướng tới việc khôi phục vai trò trung tâm của Đức ở châu Âu, biến nước này không chỉ mạnh mẽ hơn mà còn trở thành cầu nối quan trọng, đoàn kết lục địa già trong thời kỳ biến động.

Sau chiến thắng, lãnh đạo CDU/CSU đã có những phát biểu cứng rắn về mối quan hệ với Mỹ, chỉ trích cách Washington can thiệp vào chiến dịch bầu cử của Đức và so sánh nó với sự can thiệp của Nga. Ông nhấn mạnh rằng châu Âu phải củng cố sức mạnh của mình và giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Trong khi đó, Tổng thống Donald Trump hoan nghênh kết quả bầu cử, viết trên mạng xã hội Truth rằng “Giống như Mỹ, người dân Đức đã chán ngấy những chính sách về năng lượng và nhập cư vô lý”. Ông Trump ca ngợi người dân Đức vì đã "từ chối chương trình nghị sự thức tỉnh" và hy vọng tăng cường quan hệ song phương với Berlin.

Tuy vậy, ông Merz lại không giấu giếm sự hoài nghi về cam kết của chính quyền Mỹ với châu Âu. Tầm nhìn tự chủ của Merz rõ ràng mâu thuẫn với chính sách "Nước Mỹ trên hết" của ông Trump, mở ra khả năng căng thẳng trong tương lai giữa hai nhà lãnh đạo.

Ông Merz đặt câu hỏi về tương lai của NATO, tổ chức đã đảm bảo an ninh cho châu Âu suốt nhiều thập niên, và đặt trọng tâm vào việc củng cố sức mạnh quân sự độc lập của EU. Ông tuyên bố: “Chúng ta đang chịu áp lực khủng khiếp từ cả hai phía. Vì vậy ưu tiên hàng đầu của tôi là đoàn kết châu Âu… Chúng ta phải xây dựng một châu Âu mạnh mẽ để có thể đạt được độc lập thực sự khỏi Mỹ, từng bước một”.

Điều này làm dấy lên những lo ngại về mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, đặc biệt trong bối cảnh ông Trump đang đẩy nhanh quá trình đàm phán ngừng bắn tại Ukraine mà không có sự tham gia của châu Âu. Nếu Mỹ giảm sự hiện diện quân sự, Đức và các đồng minh EU có thể đối mặt với một khoảng trống an ninh nghiêm trọng.

Tương lai kinh tế Đức

Bên cạnh những thách thức chính trị, ông Merz còn phải đối mặt với một nền kinh tế đang chật vật sau hai năm liên tiếp suy thoái, khi các doanh nghiệp Đức gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các đối thủ toàn cầu, đặc biệt là từ Trung Quốc và Mỹ.

Để thúc đẩy tăng trưởng, ông có thể triển khai một số chính sách như giảm thuế doanh nghiệp nhằm thu hút đầu tư, tăng cường hỗ trợ công nghiệp quốc phòng để củng cố khả năng tự vệ của châu Âu, và cải cách chi tiêu ngân sách nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững.

Ngoài ra, các cuộc đàm phán liên minh có thể kéo dài, Thủ tướng Olaf Scholz vẫn sẽ giữ vai trò lãnh đạo tạm thời trong nhiều tháng tới. Điều này có thể gây trì hoãn các chính sách quan trọng, bao gồm hỗ trợ tài chính cho Ukraine, các biện pháp phục hồi kinh tế và chính sách năng lượng.

Khoảng trống lãnh đạo ở Đức cũng có thể ảnh hưởng đến chính sách chung của EU, đặc biệt khi châu Âu đang đối mặt với các đe dọa thương mại từ Tổng thống Trump và sự gia tăng ảnh hưởng của Nga và Trung Quốc.

Hoàng Vũ