Chợ truyền thống và thời đại công nghệ

Tại chợ Châu Long (xã Ý Yên, tỉnh Ninh Bình), chị Giang Thùy Trang cho biết, việc các tiểu thương sử dụng mã QR để thanh toán mang lại sự thuận tiện rõ rệt, phù hợp với thói quen không dùng tiền mặt của nhiều người. “Bây giờ đi chợ, khi mua từ mớ rau, con cá, quả trứng, củ lạc, củ hành... hầu hết chủ sạp đều sử dụng mã QR để thanh toán. Đi chợ giờ chỉ cần chiếc điện thoại thông minh là đủ”, chị Trang chia sẻ.

Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số tổ chức tập huấn nâng cao kiến thức ứng dụng thương mại điện tử tại xã Muổi Nọi, tỉnh Sơn La. Ảnh: THẢO PHƯƠNG

Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh, mua hàng online trở thành lựa chọn quen thuộc của nhiều người tiêu dùng, nhưng với chị Nguyễn Thị Thanh (phường Từ Liêm, TP Hà Nội), chợ truyền thống vẫn có sức hút riêng: Đa dạng mặt hàng, có thể quan sát, chọn lựa trực tiếp. Dù vậy, chị Thanh cho rằng tiểu thương cần đổi mới cách bán hàng, kết hợp giữa bán hàng online và offline, biết tận dụng Facebook, Zalo, TikTok... để cập nhật sản phẩm, giá cả, giới thiệu ưu điểm sản phẩm nhằm thu hút và giữ chân khách hàng.

Thực tế cho thấy, nếu biết thay đổi và áp dụng công nghệ phù hợp, chợ truyền thống hoàn toàn có thể bắt nhịp với hành vi tiêu dùng hiện đại mà vẫn giữ được nét văn hóa đặc trưng. Từ sau đại dịch Covid-19, thương mại điện tử tăng trưởng ở mức 18-25% mỗi năm. Năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam đạt hơn 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023, chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company dự báo thị trường này có thể đạt 52 tỷ USD vào năm 2025, đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường thương mại điện tử phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á.

Theo bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), từ tháng 6-2025, Bộ Công Thương chính thức công bố chương trình chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống trên toàn quốc, triển khai theo Quyết định số 645/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và gắn với quá trình xây dựng Luật Thương mại điện tử dự kiến trình Chính phủ năm 2025. Chương trình tập trung vào 3 nhóm nhiệm vụ chính: Nâng cao nhận thức cộng đồng; phát triển giải pháp và hạ tầng số tại các chợ; đào tạo kỹ năng số tại chỗ cho tiểu thương.

Chương trình sẽ đào tạo kỹ năng ứng dụng công nghệ số và thương mại điện tử cho tiểu thương; cung cấp các giải pháp công nghệ đơn giản, dễ dùng, được hỗ trợ chi phí; hướng dẫn tích hợp những hình thức thanh toán số như mã QR, ví điện tử... tối ưu hóa giao dịch, mở rộng tệp khách hàng, thúc đẩy khả năng tiếp cận tài chính số và kinh doanh bền vững. Cùng với đó, các phiên chợ chuyển đổi số sẽ được tổ chức để trình diễn công nghệ mới, hướng dẫn trực tiếp; triển khai mô hình livestream bán hàng, phần mềm quản lý bán hàng, thanh toán không tiền mặt, quảng bá sản phẩm trên các nền tảng thương mại điện tử.

Đáng chú ý, Bộ Công Thương cũng công bố Sổ tay hướng dẫn chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống tại địa chỉ: https://sotay.tieuthuongvietnam.vn. Cuốn sổ tay sẽ được cập nhật thường xuyên theo sự thay đổi của công nghệ và hành vi tiêu dùng, khẳng định quyết tâm đồng hành với tiểu thương trong hành trình số hóa. Các phiên bản podcast, video ngắn về nội dung sổ tay cũng được triển khai trên mạng xã hội qua kênh https://tiktok.com/@tieuthuongvietnam.

Chợ truyền thống và đội ngũ tiểu thương từ lâu là huyết mạch của kinh tế địa phương, cung cấp ổn định các mặt hàng tươi sống, đặc sản và nhu yếu phẩm cho người dân. Việc đồng hành, hỗ trợ tiểu thương chuyển đổi số không chỉ giúp nâng cao năng lực kinh doanh mà còn góp phần đưa chợ truyền thống hòa nhịp vào dòng chảy phát triển của kinh tế số quốc gia.