Chống khai thác IUU từ cảng cá - Bài 2: Tạo môi trường đánh bắt thủy sản bền vững

Kiểm soát chặt tàu cá mất kết nối, tàu “3 không”

Vài năm gần đây, dù đã chấn chỉnh một bộ phận tàu cá vi phạm IUU (khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định), song thực tế, công tác quản lý tàu đánh bắt xa bờ của các tỉnh thành miền Trung vẫn chưa đạt kỳ vọng. Tình trạng tàu vi phạm vùng biển nước ngoài, mất kết nối hệ thống giám sát hành trình (VMS), tàu “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không cấp phép) vẫn diễn ra.

Theo Chi cục Thủy sản tỉnh Bình Thuận, đến cuối tháng 3-2025, địa phương có 956 tàu cá chưa thực hiện thủ tục để cấp, cấp lại giấy phép. Ngoài ra, trong 3 tháng đầu năm 2025, địa phương này phát hiện gần 40 tàu cá mất kết nối VMS. Tuy nhiên, qua kiểm tra đã xác định, tình trạng tàu mất kết nối VMS là do nhà cung cấp dịch vụ vệ tinh đang trong quá trình hiệu chỉnh, tối ưu vùng phủ sóng sau khi khôi phục lại dịch vụ, dẫn đến dịch vụ vệ tinh chưa được ổn định.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Hưng, Chủ tịch UBND huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, thông tin, địa phương có gần 100 tàu cá thường xuyên đánh bắt ở phía Nam không về địa bàn, nguy cơ vi phạm rất cao. Vừa qua, tỉnh Bình Định đã có cơ chế hỗ trợ 50% chi phí lắp đặt thiết bị VMS cho nhóm tàu cá này nhằm đưa vào diện giám sát đặc thù.

Theo Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Bình Lê Ngọc Linh, địa phương đã tập trung thực hiện quyết liệt chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh về chống khai thác IUU. Qua đó, tỉnh đã ngăn chặn tàu cá vượt ranh giới cho phép trên biển, siết chặt tàu “3 không” nên nhiều năm nay không xảy ra trường hợp tàu cá và ngư dân bị nước ngoài bắt giữ. Đó là tín hiệu đáng mừng.

Bộ đội Biên phòng tỉnh Ninh Thuận tuyên truyền chống khai thác IUU đến ngư dân. Ảnh: NGUYỄN TIẾN

Nhiều cách làm mới

Vừa qua, TAND tỉnh Quảng Bình đã mở phiên tòa giả định xử lý vi phạm Luật Thủy sản và chống khai thác IUU, thu hút nhiều ngư dân làng biển đến dự. Ông Nguyễn Xuân Đức, thuyền trưởng tàu QB-92049 TS (xã Đức Trạch, huyện Bố Trạch), chia sẻ: Tôi cho rằng, việc chấp hành quy định của Luật Thủy sản, chống khai thác IUU để ngành thủy sản lấy lại thẻ xanh là yêu cầu cấp thiết. Phiên tòa giả định diễn ra rất nghiêm túc, bà con đến dự lắng nghe, rút ra bài học kinh nghiệm để khi ra khơi không vi phạm pháp luật, không đánh bắt bất hợp pháp, góp phần tháo gỡ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu (EC).

Đại tá Trịnh Thanh Bình, Chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình, cho biết: Chúng tôi đã huy động sự vào cuộc của các cấp, các ngành và lực lượng biên phòng trên biển và đất liền. Đẩy mạnh truyên truyền cho bà con ngư dân, nâng cao nhận thức về IUU, chấp hành sự kiểm tra, kiểm soát của các cơ quan chức năng. Với việc tăng cường này, tôi tin rằng, các vi phạm khai thác IUU sẽ giảm tối đa.

Cùng sự quyết tâm, ông Nguyễn Tuấn Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, bày tỏ, địa phương sẽ đẩy mạnh kiểm soát các nhóm tàu cá nguy cơ cao đã được thống kê. Đối với 16 tàu cá “3 không”, tỉnh kiên quyết không cho xuất bến, đưa về khu vực tập trung, niêm phong. Trong đó, kiên quyết không cho ra khơi nếu tàu cá nào không lắp đặt thiết bị VMS. Đối với các tàu thường xuyên mất kết nối, gián đoạn thiết bị VMS thì cần làm việc với các công ty viễn thông để xác minh, kiểm tra nguyên nhân, không cho lợi dụng lỗi thiết bị để vi phạm, trục lợi. Giao công an tỉnh và Bộ đội Biên phòng tỉnh phối hợp với đơn vị chức năng các tỉnh phía Nam tiếp tục điều tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm IUU. Đặc biệt, địa phương tích cực điều tra, xử lý những cá nhân, tổ chức môi giới, móc nối đưa tàu cá đánh bắt vùng biển nước ngoài cũng như xử lý tình trạng ngắt kết nối, gửi nhờ thiết bị VMS...

Theo ông Lưu Quang Khánh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản TP Đà Nẵng, đơn vị đang phối hợp các đơn vị lập danh sách theo dõi, xác minh trường hợp tàu cá mất kết nối VMS trên 6 giờ, trên 10 ngày, trên 6 tháng; xử phạt nghiêm những trường hợp vi phạm khai thác IUU, định kỳ 2 tuần/lần có báo cáo kết quả.

NHÓM PV