Chốt nhiều chính sách mới về ngân sách, đầu tư

Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 8 luật trong lĩnh vực tài chính, đầu tư

Tăng nguồn lực và tạo chủ động cho ngân sách địa phương

Với 426/430 đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Ngân sách nhà nước sửa đổi, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng tính chủ động, linh hoạt và minh bạch trong tổ chức thực hiện ngân sách nhà nước.

Đây là một dự án luật quan trọng, có phạm vi rất rộng, tác động tới toàn bộ các ngành, lĩnh vực và các địa phương, góp phần quan trọng thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo trước khi Quốc hội bấm nút.

Đề cập một số nội dung quan trọng, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, để thể chế hóa chủ trương đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và sắp xếp bộ máy hành chính, Luật bổ sung quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Khoa học và Công nghệ, phân cấp cho chính quyền địa phương trong việc lập dự toán, chấp hành ngân sách đối với lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đơn giản hóa thủ tục kiểm soát chi ngân sách.

“Điều này sẽ tạo cơ chế linh hoạt, chủ động hơn, tối ưu hóa tiềm năng đổi mới sáng tạo cho các cấp, đơn vị”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ.

Đề cập phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, đây là một trong những nội dung trọng tâm của việc sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước lần này. Chính phủ đã nghiêm túc lắng nghe, tiếp thu các phân tích, đánh giá về phương án phân chia các khoản thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, đặc biệt là tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, Chính phủ đã lựa chọn phương án đại biểu Quốc hội đồng tình, đồng thời điều chỉnh tăng tỷ lệ ngân sách địa phương được hưởng đối với khoản thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất để tăng cường nguồn lực và tạo chủ động cho ngân sách địa phương.

Trong đó, về phân chia tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, TP. Hà Nội được hưởng 100% khoản thu này theo quy định Luật Thủ đô. Các địa phương không nhận bổ sung cân đối sách địa phương được hưởng 80%, ngân sách trung ương hưởng 20%. Các địa phương nhận bổ sung cân đối, ngân sách địa phương được hưởng 85%, ngân sách trung ương hưởng 15%.

Ngoài ra, với mục tiêu tăng tính chủ động, linh hoạt và minh bạch trong tổ chức thực hiện ngân sách nhà nước, Luật sửa đổi, bổ sung tăng trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị trong thực hiện chi ngân sách. Đồng thời, bổ sung quy định quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh được sử dụng để tạm ứng cho các chương trình, nhiệm vụ, dự án kết cấu hạ tầng quan trọng trên địa bàn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, nhằm đảm bảo sử dụng linh hoạt, hiệu quả, kịp thời.

Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) gồm 79 điều, có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2026. Riêng các quy định về lập dự toán, chấp hành ngân sách nhà nước và phân cấp ngân sách cấp tỉnh, xã với lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Quyết toán ngân sách năm 2024 và quy trình, yêu cầu lập dự toán ngân sách năm 2026 áp dụng theo các quy định của Luật Ngân sách số 83/2015.

“Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” với nhà đầu tư PPP

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP); Luật Hải quan; Luật Thuế giá trị gia tăng; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công cũng đã được Quốc hội thông qua với sự tán thành cao.

Báo cáo một số nội dung cụ thể được sửa đổi, bổ sung, với Luật Đấu thầu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đề cập quy định trao quyền cho doanh nghiệp nhà nước được tự quyết định hoạt động mua sắm, đấu thầu.

“Chính phủ chỉnh lý lại quy định tại Dự thảo Luật Đấu thầu theo hướng, đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu không sử dụng vốn ngân sách nhà nước, doanh nghiệp nhà nước được quyền tự quyết định trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình. Đồng thời, bổ sung quy định tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nhằm bảo đảm quản lý chặt chẽ, phòng ngừa rủi ro và sử dụng vốn hiệu quả của doanh nghiệp”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng báo cáo.

Về quy định cho phép lựa chọn hình thức lựa chọn nhà thầu, Bộ trưởng cho hay, tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra và đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý, hoàn thiện theo hướng quy định nguyên tắc trao quyền cho chủ đầu tư được ưu tiên áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu có quy trình, thủ tục đơn giản, thuận lợi nhất. Đồng thời, chủ đầu tư được lựa chọn các hình thức khác phù hợp với quy mô, tính chất của gói thầu.

Luật cũng tiếp tục mở rộng trường hợp được áp dụng hình thức chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, đấu thầu hạn chế, đặt hàng... để bảo đảm tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện.

Bộ trưởng giải trình, quy định nêu trên mở rộng quyền tự chủ của chủ đầu tư trong việc quyết định các hình thức lựa chọn nhà thầu theo quy định của Luật, đồng thời tạo cơ chế linh hoạt, chủ động, bảo đảm thực hiện chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (Luật PPP), theo Bộ trưởng, việc xử lý vướng mắc giảm doanh thu của các dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ được ký kết trước ngày 1/1/2021 đã được cấp có thẩm quyền đồng ý cho bổ sung quy định: Nhà nước chia sẻ phần giảm doanh thu với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP theo tỷ lệ phần chênh lệch giữa doanh thu trong phương án tài chính và doanh thu thực tế nhằm xử lý các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn. Chính phủ đã hoàn thiện Dự thảo luật và sẽ ban hành Nghị định quy định chi tiết nhằm bảo đảm nguyên tắc “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”, làm cơ sở để bộ trưởng, chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc áp dụng cơ chế chia sẻ này.

Với nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư, người đứng đầu ngành tài chính cho biết, Luật đã phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ cho ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với 7 nhóm dự án đầu tư. Bên cạnh đó, đã nghiên cứu bổ sung các quy định nhằm tăng cường cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Đồng thời, để đảm bảo đồng bộ với các dự án luật được trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này, Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý một số quy định về đối tượng được hưởng ưu đãi đầu tư, danh mục ngành, nghề kinh doanh có điều kiện cho phù hợp với quy định của Dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Dự án Luật Đường sắt (sửa đổi).

Liên quan sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, tiếp thu ý kiến của cấp có thẩm quyền, Luật quy định thẩm quyền của Chính phủ điều chỉnh kế hoạch đầu tư công hằng năm vốn ngân sách trung ương trong trường hợp không vượt tổng chi ngân sách trung ương của cả nước đã được Quốc hội quyết định. Đồng thời, phân cấp thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch hằng năm từ hội đồng nhân dân các cấp cho ủy ban nhân dân các cấp để đảm bảo đồng bộ với quy định tại Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi).

Xử lý vấn đề cấp bách về quy hoạch

Trong thời gian chưa ban hành Luật Quy hoạch (sửa đổi), Chính phủ đã trình Quốc hội giải pháp tiếp tục triển khai công tác quy hoạch gắn với sắp xếp đơn vị hành chính.

Theo đó, quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021- 2030 đã được cấp có thẩm quyền quyết định hoặc phê duyệt trước ngày Nghị quyết kỳ họp này có hiệu lực thi hành, thì tiếp tục được thực hiện cho đến khi có quy hoạch thay thế hoặc điều chỉnh theo quy định của pháp luật về quy hoạch. Các địa phương có sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, được phép căn cứ các quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030 đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt để phê duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt đầu tư chương trình, dự án, nhiệm vụ đã có trong quy hoạch tỉnh hoặc phù hợp với các quy hoạch tỉnh tương ứng.

Nguyễn Lê