Chủ tịch Phan Văn Mãi: Luật ghi rất hay nhưng HĐND TP không quyết được
Chủ tịch Phan Văn Mãi cho rằng theo quy định, HĐND được quyết định nhiều chủ trương, chiến lược, kế hoạch, dự toán ngân sách... nhưng trên thực tế chỉ là 'hợp thức hóa nhiệm vụ trên giao'.
Sáng 13-2, tiếp tục kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.
Nêu ý kiến, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi đánh giá cao sự đổi mới của dự thảo luật trình Quốc hội lần này. Tuy nhiên, ông cho rằng cần nghiên cứu tổng thể, toàn diện về mô hình chính quyền hiện nay.
Cần xác định chính quyền có mấy cấp?
"Cần trả lời câu hỏi lớn là chính quyền có mấy cấp, mỗi cấp chính quyền gồm có cơ quan nào? Từ đó mới xác định chúng ta có ba hay bốn cấp, có bỏ cấp huyện hay không, từng cấp như vậy có đầy đủ HĐND và UBND hay không?”- ông Mãi nói và cho rằng hiện tại, chúng ta đang chưa rõ về điều này.
Theo Chủ tịch Phan Văn Mãi, việc làm rõ các cấp trong mô hình chính quyền, mối quan hệ giữa UBND và ủy ban hành chính nhằm đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp thực tiễn. Đây cũng là cơ sở để đề xuất sửa đổi Hiến pháp và các luật liên quan.
Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi. Ảnh: QUANG PHÚC
Ông Mãi cho hay hiện nay Hà Nội và Đà Nẵng đang thực hiện thí điểm nghị quyết chính quyền đô thị. Trong khi đó, TP.HCM thực hiện theo Nghị quyết 131 về tổ chức chính quyền đô thị được 5 năm. Tới đây, TP sẽ đề xuất khung pháp lý thay thế Nghị quyết 131, đảm bảo quản lý, vận hành tốt đô thị đặc biệt như TP.HCM.
Chủ tịch UBND TP.HCM cho rằng sửa đổi chính sách lần này sẽ đề xuất khung pháp lý phù hợp, với mục tiêu duy trì những điểm hợp lý của việc thí điểm chính quyền đô thị Hà Nội, Đà Nẵng và Nghị quyết 131 về chính quyền đô thị của TP.HCM.
Ngoài ra, ông Phan Văn Mãi kiến nghị cần thể chế ngay chủ trương "địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm". Các cơ chế đưa ra làm sao để địa phương quyết đúng thẩm quyền, triển khai thực hiện và chịu trách nhiệm trước quyết định của mình.
Đáng chú ý, ông Mãi cho rằng cần nghiên cứu kỹ các quy định liên quan tới HĐND, xác định được quyền lực nhân dân thông qua các đại biểu HĐND. Nói cách khác là cần tăng trách nhiệm, làm rõ thẩm quyền của HĐND, UBND và Chủ tịch UBND thì mới thể chế hóa được quan điểm trên.
Dẫn chứng từ thực tiễn của TP, ông Mãi cho biết trước khi tiến hành sắp xếp bộ máy, TP đã chỉ đạo Sở Tư pháp, Sở Nội vụ rà soát các quy định liên quan tới thẩm quyền chung và riêng. Kết quả cho thấy có tới 70% quy định nằm ở thẩm quyền chung và 30% là thẩm quyền riêng.
Từ đó, ông Mãi đặt câu hỏi: Vậy chức năng nhiệm vụ của UBND và ủy ban hành chính là chỗ nào? Cùng đó là mối quan hệ cơ quan chuyên môn với ủy ban.
Theo Chủ tịch Phan Văn Mãi, nếu càng phân cấp, phân quyền cụ thể, kỹ lưỡng thì càng triển khai thực hiện dễ hơn. Trong đó, cần phân định rõ ràng thẩm quyền chung, thẩm quyền riêng của cơ quan chuyên môn và chịu trách nhiệm điều hành, khi đó thực thi trách nhiệm hành chính sẽ rõ hơn.
Luật ghi rất hay nhưng HĐND TP không quyết được
Chủ tịch UBND TP.HCM cho biết theo quy định, HĐND là được quyết định nhiều chủ trương, chiến lược, kế hoạch, dự toán ngân sách... nhưng trên thực tế chỉ là "hợp thức hóa nhiệm vụ trên giao".
Ông dẫn chứng năm 2025, TP được trung ương giao 509.000 tỉ đồng thu ngân sách, HĐND giao phấn đấu thu 520.000 tỉ đồng. Nhưng nếu TP.HCM thu được 550.000 tỉ đồng, tức vượt 30.000 tỉ đồng, sẽ phải làm quy trình rất mất công.
Thực tế năm 2022, TP thu vượt 100.000 tỉ đồng nhưng mãi đến năm 2024 mới được phân chia khoản thu vượt này.
"Luật ghi rất hay nhưng HĐND TP không quyết định được. Năm 2030, nếu Đại học Quốc gia TP.HCM được đầu tư từ 15.000 - 20.000 tỉ đồng sẽ xây dựng được khu đô thị đại học như Thủ Thiêm. Song nếu cứ để thế này, ngân sách có đầu tư hay không? TP.HCM muốn, có làm được không, HĐND có quyết được không, UBND TP có đề xuất được không?" – ông Mãi nêu hàng loạt câu hỏi.
Ông Mãi cho rằng nếu phường, quận vượt thu sẽ có thêm nguồn để đầu tư hạ tầng, công trình công cộng, trường học, bệnh viện, đường sá, cầu cống... Nhưng quy định hiện hành đã làm mất động lực này.
Ngoài ra, theo ông Phan Văn Mãi, HĐND được quyền quyết định chủ trương, biện pháp, phát triển đầu tư tài chính, khoa học công nghệ và văn hóa - xã hội. Như Đại học Quốc gia TP.HCM là đơn vị của trung ương nhưng nằm ở địa bàn, TP muốn đầu tư để nâng cao năng lực khoa học công nghệ, đầu tư trung tâm nghiên cứu, đào tạo giáo sư... song TP cũng không quyết được.
Từ phân tích trên, Chủ tịch TP.HCM Phan Văn Mãi cho rằng cần phải sửa đổi nhiều quy định để thể chế hóa quan điểm địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm, bởi địa phương được làm thì mới góp phần thúc đẩy tăng trưởng hai con số.
