'Chúa, Phật, và Trò chơi Ghép hình' ở TP.HCM

Trong không khí lễ hội cuối năm, triển lãm Chúa, Phật, và Trò Chơi Ghép Hình của nghệ sĩ Bùi Thanh Tâm diễn ra tại An Khánh (TP.HCM). Triển lãm trưng bày 50 tác phẩm được sáng tác từ năm 2020 đến nay. Tuyển tập bao gồm tranh vẽ, các tác phẩm đa bản hai chiều và điêu khắc, thể hiện rõ nét chủ nghĩa toàn cầu, sự quan tâm của nghệ sĩ đến cả truyền thống lẫn công nghệ hiện đại.

Sự gắn kết của Bùi Thanh Tâm với các chủ đề quan trọng như chiến tranh và hòa bình, chiếm dụng văn hóa, sự quá tải của truyền thông và chủ nghĩa tâm linh ở phương Đông và phương Tây cũng hiển hiện rõ nét.

Nổi tiếng với các loạt tranh như Những kẻ điên (2010-2014) và Chân dung những cô gái Việt (2010-2017), đều châm biếm sự va chạm giữa các giá trị địa phương và văn hóa pop toàn cầu ở châu Á, Bùi Thanh Tâm dành 5 năm qua để phát triển một nhãn quan xã hội rộng lớn hơn, đồng thời thử nghiệm với việc sản xuất hình ảnh kỹ thuật số.

Chúa, Phật, và Trò Chơi Ghép Hình là triển lãm đầu tiên kết hợp các tác phẩm đa bản trên giấy của nghệ sĩ với một số bức tranh cắt dán (collage) - nguồn gốc của những tác phẩm đó.

Quy trình của nghệ sĩ bao gồm việc vẽ các hình ảnh chủ chốt như Chúa Kitô, Phật, Tượng Nữ thần Tự do, đầu lâu, nhãn cầu, thường đặt chúng cạnh nhau hoặc chồng lên nhau, thêm các lớp hình ảnh dân gian từ kho tàng mộc bản của các làng nghề Đông Hồ, Kim Hoàng và Hàng Trống ở khu vực miền bắc.

Nghệ sĩ cắt các bề mặt thành hình dạng của trò chơi ghép hình và thay thế một số mảnh ghép bằng các vật liệu khác. Các bức tranh sau đó được chụp ảnh lại, xử lý bằng các ứng dụng kỹ thuật số và in thành nhiều phiên bản, gây liên tưởng đến sự khó khăn của việc xây dựng một bản sắc mạch lạc duy nhất.

Ngoài ra, các tác phẩm điêu khắc được trưng bày trong triển lãm này có hình dạng giống quả bom và các quân cờ - những ẩn dụ 3 chiều cho cuộc đấu trí hạt nhân ngày nay.

Kỹ thuật của Bùi Thanh Tâm vừa sử dụng vừa phê phán việc chiếm dụng văn hóa. Đây là vấn đề mà Việt Nam, giống như mọi quốc gia trong khu vực Đông Dương từng là thuộc địa, vừa là nạn nhân vừa được hưởng lợi. Hơn nữa, cuộc đối thoại giữa các bức tranh “nguyên bản” và các phiên bản “phái sinh” của chúng cộng hưởng với một số vấn đề triết học gây nhiều tranh cãi.

Đó là sự phân biệt của Walter Benjamin giữa “giá trị thờ cúng” của các tác phẩm nghệ thuật độc bản và “giá trị trưng bày” mang tính đại chúng hơn của các hình ảnh được tái sản xuất hàng loạt, sự tách biệt của Plato giữa Thế giới Ý niệm lý tưởng và Thế giới Hiện tượng trần tục, sự phân tách của Phật giáo giữa một chân lý nội tại thanh tịnh và sự hỗn loạn của luân hồi (samsara), Bức màn Maya và bí ẩn về sự biến thể trong Kitô giáo liên kết giữa vật chất và thần thánh.

Chúa, Phật, và Trò Chơi Ghép Hình được tổ chức bởi Gate Gate Gallery, diễn ra tại Chillala House of Art (TP.HCM). Triển lãm được giám tuyển bởi Phil Zheng Cai - giám tuyển, nhà văn và đối tác của Eli Klein Gallery (New York, Mỹ), và nhà phê bình nghệ thuật Richard Vine - cựu biên tập viên quản lý của tạp chí Art in America. Triển lãm diễn ra từ ngày 15-24/11.

Bùi Thanh Tâm (sinh năm 1979) tốt nghiệp Cử nhân chuyên ngành hội họa tại Đại học Mỹ thuật Việt Nam năm 2009. Nghệ sĩ sinh sống và làm việc tại Hà Nội.

Anh từng tổ chức triển lãm tại New York (Mỹ), Amsterdam (Hà Lan), Hong Kong (Trung Quốc), Bangkok (Thái Lan), Hà Nội và TP.HCM (Việt Nam). Anh cũng như tham gia các hội chợ nghệ thuật ở Jakarta (Indonesia), Seoul (Hàn Quốc), Đài Bắc (Đài Loan, Trung Quốc) và Bắc Kinh (Trung Quốc). Bùi Thanh Tâm đã đạt các giải thưởng từ Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc và Hiệp hội Văn học Nghệ thuật Quốc gia Hà Nội.

Linh Vũ - Phương Lâm