Chưa tới 30% phụ nữ làm lãnh đạo trong doanh nghiệp Nhà nước

Chỉ 29,7% phụ nữ tham gia vào HĐQT hoặc Ban giám đốc trong doanh nghiệp Nhà nước. Ảnh minh họa: Nam Khánh.

Trong khối doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam, chỉ số bình đẳng giới có một số tiến bộ nhất định nhưng vẫn tồn tại khoảng cách lớn, với phụ nữ chiếm 49,6% lực lượng lao động công nhưng chỉ 29,7% vị trí quản lý (tham gia HĐQT hoặc Ban giám đốc).

Một số ngành còn ghi nhận tỷ lệ thấp hơn, như trong lĩnh vực điện, phụ nữ chỉ chiếm dưới 13% vị trí quản lý, chủ yếu ở vai trò hành chính và tài chính.

Tương tự, phụ nữ chiếm khoảng 33% lực lượng lao động trong ngành cấp thoát nước, nhưng chỉ nắm giữ 7% vị trí lãnh đạo, theo báo cáo toàn cầu do Hội Cấp Thoát nước Việt Nam (VWSA) kết hợp với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) thực hiện.

Sự phân biệt giới càng thể hiện rõ trong bối cảnh phụ nữ chủ yếu tập trung ở bộ phận hành chính, bán hàng và kế toán (54% ở hành chính, 29% bán hàng), trong khi chỉ 17% ở kỹ thuật - lĩnh vực mà nam giới thống trị (53%).

Loạt sáng kiến thúc đẩy bình đẳng giới

Báo cáo của ADB chỉ rõ các rào cản chính là định kiến giới tính, thiếu đào tạo lãnh đạo dành riêng cho phụ nữ và môi trường làm việc chưa thân thiện, bao gồm thiếu cơ sở vật chất an toàn hoặc hỗ trợ sức khỏe phụ khoa, gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển của doanh nghiệp.

Những yếu tố trên phản ánh bình đẳng giới tại nơi làm việc vẫn chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến chưa tận dụng được hết năng lực, kinh nghiệm cùng góc nhìn đa dạng mà phụ nữ có thể mang lại, gây lãng phí nguồn nhân lực và cản trở sự phát triển sản xuất.

Hiện, ADB đang phối hợp với Hội Cấp Thoát nước Việt Nam (VWSA) triển khai bộ công cụ GEARS giúp đo lường và quản trị chỉ số bình đẳng giới tại nơi làm việc cho các doanh nghiệp trong ngành, nhằm đánh giá sâu để xác định khoảng cách và đề xuất giải pháp.

Chương trình GEARS@VN ra đời với sự hỗ trợ của Chính phủ Australia thông qua sáng kiến Investing in Women, cùng sự đồng hành của Trung tâm BSA và doanh nghiệp xã hội ECUE, nhằm thúc đẩy sự tham gia và trao quyền cho nữ giới trong lĩnh vực kinh tế và kinh doanh. Chương trình đang được triển khai ở các nước Indonesia, Philippines, Việt Nam và Myanmar.

Một cuộc làm việc đầu năm 2024 của VWSA với đại diện ADB về hoạt động hỗ trợ kỹ thuật của chương trình hợp tác về bình đẳng giới trong ngành nước. Ảnh: VWSA.

Với nhận thức rõ ràng của cấp lãnh đạo và sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế, ngành cấp thoát nước đang tích hợp bình đẳng giới vào phát triển bền vững, như lồng ghép vào đào tạo và vận động chính sách (thông qua VWSA để bổ sung nội dung giới vào Luật Cấp thoát nước), đồng thời đưa ra một số sáng kiến cụ thể ở nhiều cấp độ, phạm vi.

Ở cấp độ ngành, CLB Lãnh đạo nữ ngành nước đã ra đời, trở thành diễn đàn giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm quản lý, nâng cao trình độ và tăng cường đoàn kết giữa các thành viên.

Bên cạnh đó, ngành xây dựng hệ thống chỉ số bình đẳng giới riêng để các doanh nghiệp có thể tự đánh giá, điều chỉnh và nâng cao năng lực, cũng như đề xuất lập giải thưởng bình đẳng giới để khuyến khích mô hình vận hành tốt hơn.

Ở cấp độ doanh nghiệp, ngành đề xuất xây dựng chiến lược giới riêng cho từng doanh nghiệp, bao gồm thành lập đội đặc nhiệm giới, dành ngân sách đào tạo và cố vấn nữ, mở rộng cơ hội học nghề cho nữ cũng như tạo nơi làm việc an toàn, thân thiện.

Yếu tố quan trọng trong khung chính sách ESG

Theo VWSA, ngành cấp thoát nước đang hướng đến mục tiêu 100% doanh nghiệp có chiến lược về giới, và ít nhất 50% nữ tham gia đội ngũ lãnh đạo hoặc HĐQT.

"Chúng tôi muốn biến bình đẳng giới thành một phần của chiến lược phát triển bền vững ngành nước. Điều này không chỉ tốt cho phụ nữ, mà tốt cho cả doanh nghiệp và cộng đồng", bà Hạ Thanh Hằng, Phó chủ tịch VWSA, Chủ tịch CLB Lãnh đạo nữ ngành nước Việt Nam, cho biết.

Bà Hạ Thanh Hằng, Phó chủ tịch VWSA, Chủ tịch CLB Lãnh đạo nữ ngành nước Việt Nam phát biểu tại Hội thảo "Bình đẳng giới trong các doanh nghiệp ngành nước". Ảnh: BTC.

Thực tế, trong xu hướng quốc tế về ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị), bình đẳng giới còn được xem là một lợi thế giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn và cơ hội xuất khẩu. Như Phúc Sinh, một trong những công ty xuất khẩu nông sản hàng đầu Việt Nam, đã nhận được nhiều nguồn vốn "xanh" trong năm 2024-2025 cho các hoạt động và dự án phát triển bền vững.

Trước đó, báo cáo của UN Women về bình đẳng giới và biến đổi khí hậu ở Việt Nam cho rằng phụ nữ - những người thường chịu tác động lớn nhất từ ô nhiễm nước và hạn hán - lại bị loại trừ khỏi quyết sách, làm giảm hiệu quả của các giải pháp bền vững.

Nay, đại diện GEARS@VN cho biết sau 9 tháng hình thành đã tổ chức nhiều hoạt động truyền thông đa dạng để nâng cao nhận thức về vai trò của yếu tố bình đẳng giới tại nơi làm việc của hàng nghìn doanh nghiệp, giúp các tổ chức nhận ra mối liên kết chặt chẽ của chỉ số này với các mục tiêu phát triển bền vững theo khung chính sách ESG.

Bên cạnh đó, đội ngũ chuyên gia của chương trình đang tiến hành tư vấn đo lường và quản trị chỉ số bình đẳng giới tại nơi làm việc cho các doanh nghiệp tiêu biểu từ nhiều ngành kinh tế khác nhau, ngoài Hội Cấp thoát nước Việt Nam (VWSA) còn có TTC AgriS, Biti’s...

Trong năm 2025-2026, chương trình sẽ thực hiện nghiên cứu về hiện trạng bình đẳng giới trong các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như thủy sản, dệt may, da giày, gỗ và nội thất, tiếp tục tìm kiếm và hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu tiêu biểu trong việc quản trị hiệu quả và nâng cao chỉ số bình đẳng giới tại nơi làm việc, giúp tích hợp kết quả vào báo cáo phát triển bền vững của các doanh nghiệp.

Anh Nguyễn