Chứng khoán Việt Nam có hiệu suất tăng điểm tốt trước thềm nâng hạng

Bộ phận Nghiên cứu Đầu tư Toàn cầu HSBC mới đây vừa công bố báo cáo "The Flying Dutchman - Vietnam’s changing frontier", với tâm điểm là trả lời 5 câu hỏi được giới đầu tư chứng khoán Việt Nam quan tâm trong bối cảnh kỳ đánh giá chỉ số hàng năm của FTSE tháng 10-2025 đang đến gần.

Chuyên gia HSBC ước tính dòng vốn từ các quỹ chủ động sẽ dao động từ 1,9 tỷ đến 7,4 tỷ đô la Mỹ, tùy thuộc vào tỷ trọng của Việt Nam trong chỉ số. Ảnh: VGP

FTSE và MSCI phân loại thị trường chứng khoán Việt Nam vào nhóm thị trường cận biên. Tính từ tháng 9-2018, Việt Nam nằm trong danh sách theo dõi của FTSE Russell cho việc nâng hạng lên thị trường mới nổi (EM). FTSE dự kiến sẽ xem xét lại tình trạng của Việt Nam tại cuộc đánh giá vào ngày 7-10-2025.

Những yếu tố cải thiện trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Theo phân tích của chuyên gia ngân hàng HSBC, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có một số tiến bộ. Chứng khoán Việt Nam đã đáp ứng các tiêu chí định lượng, chẳng hạn như sự hiện diện của các cổ phiếu lớn, khối lượng giao dịch và quy mô thị trường. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn bị xếp vào nhóm thị trường cận biên do những hạn chế về mặt định tính.

Đơn cử, FTSE trước đây đã lưu ý rằng Việt Nam không đáp ứng các tiêu chí về "Chu kỳ thanh toán (DvP)" và "Thanh toán – chi phí liên quan đến các giao dịch thất bại". Vào thời điểm đó, FTSE đánh giá chúng là 'Hạn chế', tức là không đáp ứng một phần. Vấn đề là Việt Nam thực hiện kiểm tra trước giao dịch để đảm bảo sự sẵn sàng của nguồn vốn trước khi thực hiện giao dịch. Điều này khiến quy trình giao dịch và thanh toán trở nên phức tạp.

Dù vậy, trong lần cập nhật gần nhất, FTSE thừa nhận rằng Việt Nam hiện đã đáp ứng 7/9 tiêu chí yêu cầu . Có tiến bộ đáng kể trên hai yêu cầu còn lại và theo quan điểm của HSBC, điều này củng cố lập luận của Việt Nam cho việc tái phân loại.

Chuyên gia HSBC dẫn ví dụ Việt Nam đã ra mắt hệ thống giao dịch KRX được mong đợi từ lâu vào tháng 5-2025. Đây là cột mốc quan trọng đối với sàn giao dịch. Hệ thống mới khắc phục các vấn đề như tắc nghẽn lệnh và có khả năng xử lý khối lượng giao dịch lớn.

Hệ thống này mở đường cho sàn giao dịch chuyển sang hệ thống thanh toán bù trừ trung tâm, trong đó giao dịch và thanh toán diễn ra đồng thời và hiệu quả hơn.

Vấn đề trần sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại các doanh nghiệp cũng thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư ngoại.

Việt Nam hiện chưa có trong danh sách theo dõi của MSCI cho việc nâng hạng lên trạng thái thị trường mới nổi (EM). Để đạt được điều này, Việt Nam phải đáp ứng các tiêu chí đánh giá của MSCI - vốn nghiêm ngặt hơn so với tiêu chí của FTSE. MSCI áp dụng khung tiêu chí 18 tiêu chí, trong khi FTSE chỉ có 9 tiêu chí.

Báo cáo Đánh giá Truy cập Thị trường Toàn cầu 2024 của MSCI đã chỉ ra 9 lĩnh vực mà thị trường Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng. Giới hạn sở hữu nước ngoài là một trong số đó.

Các vấn đề khác bao gồm thiếu thông tin công bố chi tiết bằng tiếng Anh, thiếu thị trường tiền tệ quốc tế (offshore), hạn chế trên thị trường tiền tệ trong nước (onshore), việc phải ký quỹ trước giao dịch và các hạn chế trong chuyển nhượng ngoài sàn.

Kể từ lần đánh giá gần nhất của MSCI, các cơ quan quản lý trong nước đã nỗ lực làm việc để giải quyết các hạn chế này. Tuy nhiên, việc giải quyết các vấn đề liên quan đến giới hạn FOL và phòng ngừa rủi ro ngoại hối vẫn đang bị đình trệ.

Khả năng thu hút vốn vào thị trường sau khi được nâng hạng

Chuyên gia HSBC cho rằng một phần lớn các quỹ chủ động châu Á và EM đã nắm giữ cổ phiếu Việt Nam (38% quỹ châu Á và 30% quỹ GEM). Các quỹ châu Á hiện đang nắm giữ trung bình 0,5% cổ phiếu Việt Nam.

Số lượng quỹ chuyên đầu tư vào Việt Nam đã tăng mạnh trong những năm gần đây. Hiện có hơn 100 quỹ, với tổng tài sản quản lý (AUM) là 11 tỉ USD, tăng mạnh so với 17 quỹ AUM có giá trị 3 tỉ USD vào cuối năm 2014.

Điều quan trọng cần nhấn mạnh là một phần lớn các quỹ thụ động đầu tư vào thị trường mới nổi và châu Á sử dụng các chỉ số của MSCI làm chuẩn. Chỉ một số ít theo dõi các chỉ số của FTSE.

HSBC cho rằng, vì FTSE sẽ quyết định nâng hạng Việt Nam vào tháng 10, trong khi quyết định của MSCI có thể mất thêm vài năm nữa, nên chỉ các quỹ thụ động sử dụng FTSE làm chuẩn mới phải mua cổ phiếu Việt Nam khi được đưa vào chỉ số. Chuyên gia HSBC ước tính dòng vốn từ các quỹ chủ động sẽ dao động từ 1,9 tỷ đến 7,4 tỷ đô la Mỹ, tùy thuộc vào tỷ trọng của Việt Nam trong chỉ số.

Thị trường chứng khoán Việt Nam có diễn biến mới trước thềm nâng hạng

Bà Trần Thị Khánh Hiền - Giám đốc khối nghiên cứu Chứng khoán MB (MBS) chỉ ra thị trường trong nước có một số tín hiệu đáng chú ý như đà tăng đang chậm lại của VN-Index khi tiệm cận 1.700 điểm.

Động thái bán ròng mạnh của khối ngoại đang kìm hãm đà tăng của chỉ số. Năm 2024 được xem là năm bán ròng kỷ lục của khối ngoại (khoảng -92.000 tỉ đồng), nhưng chưa có tháng nào khối ngoại bán ròng mạnh như tháng 8 vừa qua với -42.700 tỉ đồng, chuyên gia MBS cho hay.

Ngoài ra thanh khoản thị trường đã có dấu hiệu đạt đỉnh ở mức 62.000 tỉ đồng, nhưng giảm 27% ở tuần cuối tháng 8. Hiện tại dòng vốn thị trường đang tập trung chủ yếu ở nhóm cổ phiếu ngân hàng (tỉ trọng 30%) và chứng khoán 24% (mức cao nhất kể từ đầu năm).

"Tâm điểm của thị trường sẽ là thông tin nâng hạng được FTSE Russell dự kiến công bố vào ngày 7-10 tới, do vậy nhóm cổ phiếu chứng khoán sẽ là chỉ báo sớm", giám đốc nghiên cứu của MBS nhấn mạnh.

NGỌC DIỆP