Chung tay vì một Hà Nội 'sáng - xanh - sạch - đẹp'

Trước thực trạng đó, việc giải quyết bài toán ô nhiễm môi trường, hướng tới xây dựng Thủ đô “sáng - xanh - sạch - đẹp” trở thành nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và sự chung tay của toàn xã hội.

Duy trì hoạt động phun nước rửa đường, góp phần giảm phát tán bụi.

Báo động ô nhiễm môi trường

Thủ đô Hà Nội đang đứng trước thách thức lớn trong công tác quản lý và bảo vệ chất lượng môi trường không khí. Các nghiên cứu khoa học cho thấy, ô nhiễm bụi PM2.5 đang diễn ra trên diện rộng, với khoảng 50% nguồn thải xuất phát từ các hoạt động ngay trong thành phố.

Trung bình mỗi năm, nồng độ bụi PM2.5 tại Hà Nội vượt khoảng 2 lần so với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Số ngày có chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức kém và xấu chiếm đến 30,5% tổng số ngày quan trắc. Đặc biệt, trong mùa ô nhiễm năm nay (từ tháng 10-2024 đến tháng 3-2025), tình trạng ô nhiễm không khí có xu hướng gia tăng mạnh. Thống kê quý IV-2024 cho thấy, số ngày có chỉ số AQI ở mức kém chiếm 48,91%, trong khi mức xấu và rất xấu lên tới 44,37%, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.

Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) Lưu Thị Thanh Chi cho biết, ô nhiễm không khí tại Thủ đô bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là khí thải từ phương tiện giao thông đường bộ và bụi đường, (chiếm 58 - 74%). Bên cạnh đó, các nguồn phát thải khác như hoạt động công nghiệp (14 - 23%) và sản xuất nông nghiệp (3,4 - 18,9%) cũng góp phần đáng kể vào tình trạng ô nhiễm. Bên cạnh ô nhiễm không khí, Hà Nội còn đang chịu áp lực lớn từ rác thải sinh hoạt. Trung bình mỗi ngày, thành phố phát sinh khoảng 7.500 tấn rác, trong đó 10 - 15% chưa được thu gom, xử lý mà bị vứt bừa bãi ra kênh mương, ao hồ, ven đường và các khu đất trống. Tình trạng này không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn làm mất mỹ quan đô thị.

Tương tự, nguồn nước thải từ sinh hoạt đô thị, khu công nghiệp và làng nghề đang gây ô nhiễm nghiêm trọng tại Hà Nội. Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, tổng lượng nước thải trên địa bàn thành phố vào khoảng 1,2 triệu m3/ngày đêm. Tuy nhiên, hệ thống xử lý hiện tại mới chỉ đáp ứng được khoảng 38%, phần còn lại xả trực tiếp ra môi trường, khiến nhiều con sông như sông Đáy, sông Nhuệ, Tô Lịch, Kim Ngưu… trở thành những “dòng sông chết”.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Minh Tấn cho biết, nhằm giảm ô nhiễm, thời gian qua, thành phố đã triển khai nhiều chính sách và đề án bảo vệ môi trường. Đến nay, Hà Nội đã xóa bỏ 99% số bếp than tổ ong, giảm 80% tình trạng đốt rơm rạ ở ngoại thành. Tỉ lệ thu gom, vận chuyển rác thải hằng ngày đạt hơn 99% tại khu vực đô thị và 95% tại vùng ngoại thành. Thành phố cũng đã đưa vào vận hành nhà máy đốt rác phát điện tại Sóc Sơn với công suất 4.000 tấn/ngày, đồng thời thường xuyên vận hành các trạm xử lý nước thải tại Kim Liên, Trúc Bạch, Bảy Mẫu cùng các nhà máy Yên Sở, Cầu Ngà, Yên Xá. Nhờ đó, chất lượng nước thải sau xử lý bảo đảm đạt chuẩn môi trường, với tỉ lệ nước thải được xử lý không ngừng gia tăng qua từng năm.

Mặc dù đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, nhưng theo các chuyên gia môi trường, các giải pháp của Hà Nội vẫn chưa đủ quyết liệt và triệt để trong việc xử lý ô nhiễm. Để cải thiện môi trường một cách bền vững, thành phố cần xây dựng lộ trình giảm phát thải cụ thể, đặt ra mục tiêu rõ ràng cho từng giai đoạn và có cơ chế giám sát chặt chẽ. Chỉ khi đó, chất lượng môi trường Thủ đô mới thực sự được cải thiện một cách bền vững.

Nhiệm vụ cấp bách và lâu dài

Bảo vệ môi trường Thủ đô là nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị thành phố. Đặc biệt, tại cuộc làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội vào cuối năm 2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết trong công tác bảo vệ môi trường, giao nhiệm vụ trọng tâm cho Hà Nội là giải quyết tình trạng ô nhiễm rác thải, không khí và nguồn nước. Trong đó, nhiệm vụ trước mắt là xử lý ô nhiễm các con sông nội đô, đặc biệt là sông Tô Lịch, nhằm cải thiện chất lượng môi trường sống cho người dân Thủ đô.

Để nhanh chóng thực hiện nhiệm vụ này, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, Ban Quản lý dự án và các địa phương đẩy nhanh tiến độ lắp đặt đường ống ngầm dẫn nước sông Hồng vào sông Tô Lịch. Mục tiêu đặt ra là chậm nhất đến ngày 2-9-2025, dòng sông Tô Lịch phải được “hồi sinh”, mang lại diện mạo mới cho hệ thống sông nội đô và cải thiện môi trường sống cho người dân.

Ngoài ra, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, tại Thông báo số 2025-TB/TU kết luận hội nghị giao ban trực tuyến giữa Thường trực Thành ủy, HĐND, UBND thành phố với lãnh đạo các quận, huyện, thị xã, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội còn chỉ đạo UBND thành phố và các quận, huyện, thị xã tăng cường triển khai các biện pháp, nhằm cải thiện chất lượng môi trường không khí gắn với thực hiện kế hoạch làm sạch rác thải trên địa bàn thành phố, hướng tới xây dựng Thủ đô “sáng - xanh - sạch - đẹp”. Thường trực Thành ủy Hà Nội giao UBND thành phố chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tập trung hoàn thiện hệ thống quan trắc môi trường không khí, phát triển giao thông bền vững và mở rộng giao thông công cộng. Đồng thời, thành phố sẽ xây dựng các vùng phát thải thấp, giảm thiểu ô nhiễm từ phương tiện giao thông, cũng như tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử phạt vi phạm môi trường.

Bên cạnh đó, Thành phố Hà Nội sẽ ban hành quy trình vệ sinh môi trường, thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải phù hợp với thực tiễn, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong công tác thu gom, phân loại rác; đầu tư các phương tiện thu gom rác thải hiện đại, xây dựng hệ thống trạm trung chuyển chất thải theo đúng quy hoạch, góp phần nâng cao hiệu quả xử lý rác. Thành phố cũng sẽ tăng cường lắp đặt các nhà vệ sinh công cộng lưu động tại các quận, huyện, thị xã, đồng thời thay đổi phương pháp quản lý vệ sinh môi trường theo hướng hiệu quả hơn. Mục tiêu là đến năm 2025, công tác vệ sinh môi trường của Hà Nội sẽ được nâng tầm, bảo đảm theo đúng phương châm “sáng - xanh - sạch - đẹp”, mang lại diện mạo đô thị văn minh, hiện đại. UBND thành phố đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật về khí thải; bảo vệ môi trường không khí tại các công trường xây dựng, cơ sở công nghiệp, năng lượng, y tế và giao thông vận tải; tổ chức và duy trì thường xuyên hoạt động phun nước rửa đường tại các trục, tuyến giao thông chính khu vực nội thị, khu vực đông dân cư để hạn chế bụi phát tán...

Bên cạnh đó, Thường trực Thành ủy giao Đảng đoàn Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội phối hợp với chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục tổ chức các hoạt động tuyên truyền, vận động các cơ quan, doanh nghiệp, tầng lớp nhân dân tích cực tham gia phong trào “sáng - xanh - sạch - đẹp” của Thành phố; vận động các hộ gia đình thực hiện phân loại rác tại nguồn, tích cực trồng nhiều cây xanh, chung tay bảo vệ môi trường...

Với quyết tâm chính trị mạnh mẽ của toàn Thành phố cùng sự hưởng ứng tích cực của nhân dân trong việc triển khai các nhiệm vụ trọng tâm do Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đề ra, hy vọng chất lượng môi trường trên địa bàn sẽ dần được cải thiện theo hướng bền vững. Một Thủ đô “sáng - xanh - sạch - đẹp” không chỉ là mục tiêu mà sẽ sớm trở thành hiện thực, mang lại không gian sống trong lành, văn minh cho người dân.

Bài và ảnh: Hoàng Sơn