Chương trình OCOP - Nền tảng cho chiến lược tăng trưởng nông nghiệp bền vững

Việt Nam hiện có hơn 16.800 sản phẩm OCOP 3 sao trở lên. Ảnh: Bích Nguyên

Lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, trong 5 năm qua, Chương trình OCOP đã được triển khai mạnh mẽ, có chiều sâu, trở thành điểm nhấn trong phát triển kinh tế nông thôn. Sản phẩm OCOP ngày càng được người tiêu dùng trong nước đón nhận, đồng thời cũng ngày càng được nhiều khách du lịch quốc tế đến Việt Nam biết tới.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam, tầm nhìn của Việt Nam về OCOP là xây dựng chuỗi giá trị bền vững, cạnh tranh và bao trùm, nâng cao thu nhập và chất lượng sống cho người dân. OCOP không chỉ là thương hiệu mà là mô hình tích hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng trong hệ sinh thái sáng tạo, nâng cao năng lực, kiểm soát chất lượng, xây dựng thương hiệu và kết nối thị trường.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho hay: "Sản phẩm OCOP đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm; có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp yêu cầu của thị trường; qua đó góp phần gia tăng giá trị, giúp các chủ thể tăng quy mô sản xuất và doanh thu”.

Tính đến tháng 6/2025, cả nước đã có 16.855 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên (tăng hơn 12.000 sản phẩm so với năm 2020), trong đó 72,8% sản phẩm 3 sao, 26,7% sản phẩm 4 sao, 126 sản phẩm 5 sao. Có 8.924 chủ thể OCOP (tăng 6.480 chủ thể so với năm 2020), trong đó có 32,8% là hợp tác xã, 25,2% là doanh nghiệp nhỏ, 33,8% là cơ sở sản xuất/hộ kinh doanh, còn lại là tổ hợp tác. Đặc biệt, đã có hơn 2.400 hợp tác xã có sản phẩm OCOP, từng bước chuyển đổi hoạt động, thực hiện chức năng tiêu thụ sản phẩm, gắn với việc xây dựng sản phẩm có tiêu chuẩn, quy chuẩn, bao bì, nhãn mác và thương hiệu của hợp tác xã, thay vì chỉ làm các dịch vụ đầu vào cho các thành viên.

Hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP được tăng cường tại nhiều địa phương như Quảng Ninh, Bắc Giang, Hà Nội, Đồng Tháp..., góp phần xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường trong và ngoài nước. Nhiều sản phẩm OCOP gắn với vai trò như một “đại sứ” truyền tải những câu chuyện sản phẩm mang tính nhân văn của vùng, miền như sản phẩm trà Phìn Hồ mang hương sắc, văn hóa của đồng bào người Dao ở vùng núi Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang; sản phẩm từ sen - thể hiện những giá trị về văn hóa, con người xứ sở sen hồng - tỉnh Đồng Tháp... đã giúp lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế.

Mở rộng hợp tác cùng tiến về phía trước

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) tổ chức Diễn đàn cấp cao liên khu vực về mô hình OCOP với sự tham dự của các Bộ trưởng Nông nghiệp và quan chức cấp cao từ Bhutan, Cameroon, Bờ Biển Ngà, Cộng hòa Dân chủ Congo, Gabon, Ghana, Ethiopia, Lesotho, Malawi, Mozambique, Nepal, Sierra Leone, Nam Sudan, Tunisia, Việt Nam, Zambia và Zimbabwe. Đây là lần đầu tiên, một sự kiện trao đổi kiến thức giữa các quốc gia châu Phi và Việt Nam về chương trình OCOP đã được tổ chức, mở ra một không gian hợp tác mới giữa các nước đang phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp bền vững.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam, lãnh đạo FAO toàn cầu và lãnh đạo các Bộ Nông nghiệp châu Phi, châu Á thăm gian hàng triển lãm OCOP tại Diễn đàn cấp cao liên khu vực. Ảnh: Cao Trần

Diễn đàn này là kết quả cụ thể về sáng kiến của Tổng Giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc, được khởi xướng trong chuyến thăm Việt Nam hồi tháng 2/2025. Sự kiện này đã kết nối các nỗ lực toàn cầu và khu vực nhằm nâng cao hiệu quả thực thi Chương trình OCOP của Việt Nam, cũng như sáng kiến toàn cầu của FAO, hướng đến mục tiêu chung “Bốn tốt hơn”: Sản xuất tốt hơn, dinh dưỡng tốt hơn, môi trường tốt hơn và cuộc sống tốt hơn.

Tại diễn đàn, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh: “Để cùng nhau phát triển Chương trình OCOP gắn với mục tiêu "Bốn tốt hơn" của FAO, các quốc gia cần tăng cường hợp tác đào tạo, nâng cao năng lực cho các nhà quản lý, hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn, đặc biệt chú trọng đến nhóm đối tượng yếu thế như phụ nữ, người lớn tuổi, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số... Bên cạnh đó, tôi khuyến khích thí điểm mô hình hợp tác công - tư - cộng đồng nhằm huy động các nguồn lực tài chính, kỹ thuật và tri thức bản địa phục vụ phát triển nông thôn và nâng cao giá trị sản phẩm OCOP”.

Với những kinh nghiệm thực tiễn, Việt Nam đang trở thành điểm sáng trong thúc đẩy kết nối Nam – Nam, chia sẻ cách làm, công nghệ và chính sách để nâng cao giá trị sản phẩm nông thôn, hướng đến mục tiêu “Bốn tốt hơn” vì người dân, vì hành tinh, vì sự thịnh vượng và vì hòa bình.

Theo Phó Tổng Giám đốc FAO Beth Bechdol, Chương trình OCOP không chỉ là động lực phát triển kinh tế địa phương, mà còn là nền tảng cho chiến lược tăng trưởng nông nghiệp bền vững. “Việc đa dạng hóa sản phẩm, tăng khả năng chống chịu và thúc đẩy chia sẻ tri thức giữa các quốc gia là chìa khóa để châu Á và châu Phi cùng hành động, cùng tiến về phía trước. Ở châu Á - Thái Bình Dương, các văn phòng FAO đang tích cực hỗ trợ quảng bá sản phẩm OCOP, nâng cao năng lực địa phương và đưa các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng ra thị trường toàn cầu. OCOP đang dần trở thành một trụ cột chiến lược trong phát triển kinh tế nông thôn khu vực” - bà Beth Bechdol khẳng định.

Thông qua Sáng kiến "Mỗi quốc gia một sản phẩm ưu tiên" (phiên bản OCOP quốc tế), FAO đang thúc đẩy phát triển 56 sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, góp phần nâng cao sinh kế cho người dân và phát huy tiềm năng, lợi thế, giá trị văn hóa từng địa phương. “Chúng tôi cam kết tiếp tục hỗ trợ các quốc gia châu Phi trong cuộc chiến chống đói nghèo và suy dinh dưỡng. Thông qua hợp tác ba bên, chúng ta có thể cùng nhau biến những thách thức tại châu Phi thành cơ hội phát triển, cùng nhau xây dựng mạng lưới lương thực, thực phẩm xanh, minh bạch và bền vững" - Tổng Giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc nhấn mạnh trong video thông điệp.

FAO đang tích cực hợp tác với các trung tâm khoa học và đổi mới hàng đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương để tăng cường chuỗi giá trị của các sản phẩm nông nghiệp đặc biệt (SAP), qua đó, hỗ trợ mục tiêu “Bốn tốt hơn”. Kết quả của sự hợp tác này chính là việc áp dụng một công cụ truy xuất nguồn gốc địa lý và môi trường mang tính tiên phong, nhằm khuyến khích sản xuất SAP bền vững.

An Nhiên