Chuyển đổi số trong quản lý thuế: Tạo sân chơi công bằng cho doanh nghiệp

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên họp , Phó Chủ tịch Nguyễn Đức Hải điều hành phiên thảo luận.

Phát biểu tại phiên thảo luận, Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP HCM) lưu ý, Khoản 5 Điều 12 dự thảo Luật cho phép người nộp thuế khai bổ sung hồ sơ trong 5 năm, nhưng thực tế có thể bị lợi dụng để né tránh thanh tra hoặc điều chỉnh số liệu vào thời điểm nhạy cảm. Ông đề xuất bổ sung cơ chế cảnh báo rủi ro, với các hồ sơ khai bổ sung có thay đổi thuế lớn hoặc nộp sát kỳ kiểm tra phải được kiểm tra sau bổ sung, nhằm giảm thất thu và nâng cao tuân thủ.

Về cơ chế hoàn thuế tại Điều 18, đại biểu Hùng đánh giá dự thảo cho phép hoàn thuế tự động là bước tiến quan trọng, nhưng cần phân loại hồ sơ theo mức độ rủi ro để đảm bảo hoàn đúng, hoàn đủ và ngăn chặn gian lận VAT. Hồ sơ rủi ro thấp được hoàn trước, hồ sơ rủi ro cao kiểm tra trước và hoàn sau.

Liên quan tới khoanh nợ và xóa nợ thuế (Điều 20, 21), đại biểu Hùng nhấn mạnh cần cơ chế phòng ngừa, phối hợp dữ liệu giữa cơ quan thuế, đăng ký kinh doanh và công an để xác định doanh nghiệp bỏ trốn, đồng thời giao rõ trách nhiệm pháp lý cho người đại diện theo pháp luật và chủ sở hữu hưởng lợi, nhằm bảo đảm thu đúng, thu đủ và giữ kỷ cương tài chính.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội).

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nêu, từ 1/1/2026, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ bỏ hình thức thuế khoán, chuyển sang kê khai thuế. Hiện nhiều hộ còn e ngại kê khai do thiếu sổ sách. Ông đề xuất hỗ trợ hộ kinh doanh sử dụng máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế, giúp cơ quan thuế quản lý doanh thu tự động, đồng thời cung cấp dữ liệu trích xuất như doanh thu, chi phí để quản lý nội bộ hiệu quả hơn.

Cũng theo đại biểu Cường, việc sử dụng 0,1% phần vượt khung thuế để hỗ trợ hộ kinh doanh hoạt động quản lý thuế sẽ vừa tạo thuận lợi, vừa nâng cao hiệu quả quản lý, tránh tình trạng phải mua hóa đơn tính tiền từ các công ty dịch vụ ngoài, tốn thêm chi phí không cần thiết.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cũng lưu ý về khoản 7 và 8 Điều 4 dự thảo, khi ranh giới chức năng giữa hệ thống thông tin điện tử Chính phủ và hệ thống quản lý thuế chưa rõ, dễ trùng lập hạ tầng và tăng chi phí. Ông đề xuất nguyên tắc tích hợp, liên thông dữ liệu, kết nối một cửa với Chính phủ điện tử, đảm bảo triển khai chuyển đổi số hiệu quả, tiết kiệm và hạn chế phân mảnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình trước Quốc hội.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đánh giá cao các ý kiến thực tiễn, cụ thể của đại biểu, cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, đảm bảo đồng bộ với các luật liên quan như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Phá sản và các luật thuế.

Về kê khai thuế của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, Bộ trưởng cho biết sẽ phân định rõ trách nhiệm hỗ trợ từ cơ quan thuế, cung cấp các công cụ như tờ khai thuế, gợi ý tính thuế tự động dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử, nhằm vừa tạo thuận lợi vừa giữ nguyên tắc tự khai, tự nộp.

Đối với hoàn thuế, miễn, giảm thuế tự động (Điều 18, 19), cơ quan soạn thảo sẽ triển khai theo giai đoạn, dựa trên hạ tầng công nghệ, cơ sở dữ liệu, tiêu chí quản lý rủi ro và đảm bảo an toàn thông tin, phù hợp với điều kiện thực tế từng thời kỳ.

Huy Tùng