Tạo giá trị mới cho nghề truyền thống dầu tràm để xây dựng nông thôn mới

Tại xã Lộc Thủy (nay thuộc xã Chân Mây - Lăng Cô, TP Huế), nghề chưng cất dầu tràm đã gắn bó mật thiết với đời sống người dân và trở thành một phần bản sắc văn hóa địa phương. Nhưng trong nhiều năm qua, nghề truyền thống này chủ yếu phát triển manh mún, thiếu liên kết và chưa xây dựng được thương hiệu đủ mạnh để khẳng định vị thế trên thị trường.

Nghề chưng cất tinh dầu tràm tại Huế có lịch sử hàng trăm năm với diện tích trồng tràm lên đến hàng trăm hecta.

Sự ra đời của hợp tác xã (HTX) sản xuất - chế biến - dịch vụ dầu tràm Lộc Thủy đã tạo bước chuyển quan trọng, giúp nghề truyền thống bước sang giai đoạn phát triển bài bản hơn.

HTX đã xây dựng quy trình sản xuất khoa học, chuyển đổi đất bỏ hoang để trồng tràm, giúp người dân thoát nghèo và làm giàu từ nghề truyền thống cha ông để lại. Hiện nay, các hộ gia đình trồng tràm tại Lộc Thủy có nguồn kinh tế ổn định, thu nhập bình quân khoảng 7 triệu đồng/tháng. Nhiều hộ gia đình có thu nhập 9-10 triệu đồng/tháng.

Một trong những điểm nổi bật của mô hình này là khả năng kết nối và hỗ trợ người dân. HTX hướng dẫn kỹ thuật trồng, bao tiêu nguyên liệu, tạo đầu ra ổn định, giúp bà con tăng thu nhập và yên tâm gắn bó với cây tràm.

Với việc quản lý và liên kết gần 120ha vùng nguyên liệu, chủ yếu là tràm gió bản địa, HTX đã chủ động nguồn cung, ổn định chất lượng và hướng đến sản xuất bền vững. Nhờ áp dụng tiêu chuẩn đồng bộ, sản phẩm dầu tràm Lộc Thủy đã đạt chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao, tạo nền tảng quan trọng để mở rộng thị trường.

Cũng tâm niệm gìn giữ nghề truyền thống, ông Trần Ngọc Thái, chủ cơ sở tinh dầu tràm Thái Thiện (phường Phong Thái, thành phố Huế) tìm nhiều cách để phát huy nghề gia truyền qua nhiều đời.

Nhiều năm trước, sản phẩm của đơn vị này chủ yếu cung cấp cho các công ty dược phẩm. Nhưng sau khi sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3 sao và được quảng bá tại nhiều hội chợ, cơ sở kinh doanh của ông Thái đã mở rộng thị trường đến nhiều đối tượng khách hàng khác nhau.

Các doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh sản xuất tinh dầu tràm tại Huế rất chú trọng công tác tuyên truyền, quảng bá sản phẩm.

Ông Hồ Đắc Thọ, Phó chi cục trưởng Chi cục phát triển nông thôn và quản lý chất lượng TP Huế (Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế) cho biết, nghề chưng cất tinh dầu tràm tại Huế đã có lịch sử hàng trăm năm, diện tích trồng tràm lên đến hàng trăm hecta. Nhiều địa phương đã đưa vào quy hoạch vùng nguyên liệu phục vụ sản xuất dược liệu và tinh dầu.

Nghề nấu dầu tràm là sinh kế của hàng nghìn nông dân ở những vùng có điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng khắc nghiệt, tập trung ở các vùng gò đồi, các vùng cát trắng của TP Huế.

Hiện tại, thành phố Huế có hơn 200 doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh sản xuất dầu tràm, với hơn 50 lò chưng cất tinh dầu tràm. Sản lượng tinh dầu trên 16 nghìn lít dầu/năm. Doanh thu từ việc sản xuất và kinh doanh dầu tràm trên địa bàn thành phố ước khoảng 14 tỷ đồng/năm.

Để phát triển nghề chưng cất tinh dầu tràm Huế đảm bảo chất lượng, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế cũ (nay là UBND TP Huế) đã đề nghị Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm tinh dầu tràm "Huế".

UBND thành phố cũng ban hành quy chuẩn kỹ thuật địa phương đối với sản phẩm tinh dầu tràm Huế và quy chế quản lý, sử dụng chỉ dẫn địa lý "Huế" cho sản phẩm tinh dầu tràm.

Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các sở, ban, ngành tham mưu UBND thành phố ban hành Quyết định 1622/QĐ-UBND ngày 6/7/2020 về việc phê duyệt Đề án phát triển vùng nguyên liệu và các sản phẩm dược liệu gắn với Chương trình mỗi xã một sản phẩm đến năm 2030, trong đó có hỗ trợ phát triển mở rộng sản xuất cây tràm để chưng cất tinh dầu tràm.

Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế tích cực hỗ trợ xây dựng và phát triển nhiều sản phẩm tinh dầu tràm trở thành sản phẩm OCOP như tinh dầu tràm Lộc Thủy, tinh dầu tràm Thái Thiện, tinh dầu tràm Thanh Vui, tinh dầu tràm Huế NEO…

Hàng năm, Sở Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo Chi cục Phát triển nông thôn và quản lý chất lượng hỗ trợ cho các chủ thể, HTX có sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc trưng, đặc sản Huế tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại trên toàn quốc để tìm kiếm thị trường tiêu thụ; đồng thời hỗ trợ các đơn vị sản xuất làm hồ sơ, thủ tục, điều kiện để cấp giấy đủ điều kiện sản xuất đảm bảo an toàn thực phẩm trước khi lưu thông sản phẩm trên thị trường.

Dịch Phong