Chuyện ít ai biết về 4 giọng đọc huyền thoại của Đài Tiếng nói Việt Nam

Nhiều thập kỷ trôi qua, nhưng những giọng đọc huyền thoại của Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) như NSƯT Hà Phương, NSƯT Kim Cúc, NSƯT Hoàng Yến, NSƯT Việt Hùng… vẫn khắc sâu trong ký ức của hàng triệu thính giả trên khắp cả nước.

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam (7/9/1945 - 7/9/2025), phóng viên Báo Điện tử VTC News trò chuyện với phát thanh viên Minh Phượng, nguyên Trưởng phòng Phát thanh viên VOV, để lắng nghe những câu chuyện đặc biệt về các giọng đọc huyền thoại.

Phát thanh viên Minh Phượng, nguyên Trưởng phòng phát thanh VOV.

- Trong hành trình dài gắn bó với VOV, bà đã tiếp xúc với nhiều giọng đọc huyền thoại. Giọng đọc nào ấn tượng nhất với bà?

Từ nhỏ, tôi đã say mê làn sóng phát thanh với những giọng đọc thân thuộc vang lên từ radio. Niềm say mê ấy đưa tôi đến với nghề, và khi trúng tuyển vào làm phát thanh viên của Đài Tiếng nói Việt Nam, tôi may mắn được trực tiếp học hỏi từ bốn giọng đọc biểu tượng lúc bấy giờ: NSƯT Hà Phương, NSƯT Kim Cúc, NSƯT Hoàng Yến và NSƯT Việt Hùng.

Họ không chỉ là những tên tuổi gạo cội, niềm tự hào của VOV, mà còn là những tượng đài của phát thanh Việt Nam. Để có được giọng đọc chạm đến trái tim hàng triệu thính giả, bên cạnh năng khiếu thiên bẩm, họ trải qua quá trình rèn luyện khắt khe, bền bỉ. Nhờ thế mà mỗi lần họ cất giọng, âm hưởng quen thuộc ngân vang khắc sâu trong ký ức của biết bao thế hệ người nghe.

NSƯT Hà Phương (trái) cùng NSND Tuyết Mai khi còn công tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam.

Cả bốn nghệ sĩ ưu tú đều là những giọng đọc rất đa năng, nhưng mỗi người có một thế mạnh riêng.

Phát thanh viên Minh Phượng

NSƯT Hà Phương vốn là nhà báo, ông vừa viết giỏi, vừa đọc hay, nên cách thể hiện tác phẩm rất đời thường, dễ nghe, dễ hiểu, dễ cảm nhận. Cách luyến láy, nhấn nhá vào trọng tâm, khiến lời văn trở nên chắc gọn, truyền cảm và đầy nội lực.

NSƯT Việt Hùng vốn là kỹ sư công trình trước khi đến với phát thanh. anh có giọng đọc ấm áp, dịu dàng, đặc biệt thành công ở mảng văn nghệ với những tác phẩm sâu lắng về chiến tranh, người mẹ, người phụ nữ Việt Nam. Có lần, vì quá xúc động, anh phải dừng thu để lau nước mắt.

Ở mảng thời sự, anh thiên về phản ánh đời sống, mang đến cho người nghe những bức tranh chân thực và gần gũi.

NSƯT Kim Cúc xuất thân là nghệ sĩ múa, nên tâm hồn bà rất lãng mạn, bay bổng. Khi đọc văn nghệ, bà như thổi hồn vào từng câu chữ, biến tác phẩm trở nên lung linh, giàu chất thơ. Giọng đọc ấy toát lên tính nghệ thuật, khơi gợi trí tưởng tượng phong phú cho người nghe. Còn khi đọc thời sự, chất trong sáng, hồn nhiên của bà vẫn khiến tin tức trở nên sinh động, gần gũi.

NSƯT Hoàng Yến mang vẻ đẹp thuần hậu, đằm thắm của người phụ nữ Việt Nam. Bà ít nói, nhưng lời nào cũng chắc nịch, sâu cay. Bà nổi bật ở khả năng hóa thân trong mảng văn nghệ với giọng đọc linh hoạt, tự nhiên như diễn viên kịch. Ở mảng chính luận, bà thể hiện sự đa năng khi truyền tải được những tầng ý nghĩa sâu xa mà tác giả gửi gắm.

Mỗi nghệ sĩ đều có phong cách riêng, nhưng điểm chung là sự tinh tế trong cảm thụ văn bản, bậc thầy xử lý ngôn từ và khả năng truyền cảm xúc bằng giọng nói.

Giọng đọc của NSƯT Kim Cúc là tuổi thơ của hàng triệu thính giả Việt.

- Bà có thể chia sẻ những kỷ niệm đáng nhớ nhất mà bà từng có với các giọng đọc huyền thoại của VOV, từ những khoảnh khắc nghe trên sóng đến những lần gặp gỡ trực tiếp?

Khi trúng tuyển phát thanh viên của Đài Tiếng nói Việt Nam, tôi may mắn được bốn NSƯT trực tiếp dìu dắt từ những ngày non nớt.

NSƯT Hà Phương là người nhận đọc cặp với tôi. Thầy hướng dẫn từng cách chào, cách mời, thậm chí rèn tôi đọc từng câu, từng chữ. Nhớ có lần thầy rèn tôi đọc bốn chữ “Bây giờ là 6 giờ” sao cho chắc và đúng nhịp. Lần đầu lên sóng, dù đã viết ra giấy nhưng tôi run đến mức đọc nhầm thành “9 giờ”, lúc đó, lưng nóng ran, mồ hôi túa ra như tắm.

Đó là kỷ niệm mà chỉ khi nhiều năm làm nghề, tôi mới thấm thía vì sao các thầy lại kỹ càng đến như thế. Chỉ cần một thoáng mất tập trung, lời nói phát ra trên sóng có thể sai ngay. Trải nghiệm sai sót ấy trở thành bài học nhớ đời.

NSƯT Hoàng Yến dạy tôi cách nhấn nhá trong văn nghệ. Ban đầu tôi thấy khó, chỉ biết bắt chước cô. Cô luôn động viên: “Con hãy tự do, thoải mái theo cảm xúc của mình”. Nhờ thế, tôi hiểu rằng phát thanh là nghề dựa hoàn toàn vào cảm xúc. Không ai giống ai, và chỉ khi tự thăng hoa, giọng đọc mới thực sự chạm đến người nghe.

NSƯT Kim Cúc thường hướng dẫn tôi qua những bài thơ. Nghe bà luyến láy, bình thơ rất hay, tôi cũng cố gắng làm theo, nhưng không bắt chước được. Tôi hiểu rằng mỗi người phải tự tìm cho mình cách thể hiện riêng, phát triển ngôn ngữ và cảm xúc cá nhân để tạo nên phong cách mang dấu ấn của mình.

Còn NSƯT Việt Hùng thì giản dị, chân tình. Anh rèn tôi từ những chi tiết nhỏ: cách chấm, phẩy, sửa văn bản, biến chữ viết thành ngôn ngữ nói. Anh luôn nhắc rằng phải giữ mạch cảm xúc để lời đọc sống động và trọn nghĩa.

NSƯT Việt Hùng ghi dấu bởi giọng đọc trầm ấm, cảm xúc.

- Trong những năm tháng kháng chiến, giọng đọc của phát thanh viên VOV được ví như vũ khí trên mặt trận tinh thần?

Mỗi phát thanh viên, trong từng giai đoạn lịch sử, đều mang tinh thần và bản lĩnh riêng. Bản lĩnh phát thanh thì vẫn vẹn nguyên, nhưng giọng đọc qua từng giai đoạn lại mang một sắc thái khác, phản chiếu tâm thế của cả dân tộc.

Trong chiến tranh, giọng đọc là “vũ khí” rắn rỏi, hào sảng, thôi thúc người lính ra trận, như Kiên Cường, Việt Khoa với những bản tin như mệnh lệnh hành quân, hay Hoàng Yến, Kim Cúc, Hà Phương vang lên đầy tự hào trong tin chiến thắng. Khi hòa bình lập lại, những giọng đọc ấy vẫn giữ sự hào sảng, nhưng trở nên êm ả, ngọt ngào, như người bạn thân tình của thính giả.

- Theo bà, giọng đọc phát thanh ngày nay có sự thay đổi thế nào so với giai đoạn trước?

Trong bối cảnh các cơ quan truyền thông phát triển mạnh mẽ, phát thanh nhiều thay đổi so với trước. Nếu trước đây, lên sóng chỉ có phát thanh viên đọc tác phẩm, thì bây giờ phát thanh mang diện mạo hiện đại hơn. Phát thanh viên không còn là “người đọc” đơn thuần mà trở thành bạn đồng hành.

Trên sóng, bên cạnh giọng đọc của phát thanh viên còn có tiếng nói của biên tập viên, phóng viên, thính giả… cùng tham gia, đặc biệt trong các chương trình tọa đàm hay nối cầu. Điều đó đòi hỏi cách thể hiện của phát thanh viên cũng phải thay đổi, linh hoạt hơn để hòa nhịp với sự phát triển của thời đại công nghệ 4.0.

NSƯT Hoàng Yến gắn bó với chương trình "Đọc truyện đêm khuya".

- Trong thời đại công nghệ phát triển, nhiều người lo ngại sự xuất hiện của giọng đọc AI liệu có thay thế giọng đọc phát thanh, bà nghĩ sao?

Thời đại công nghệ 4.0 đem đến cho con người rất nhiều thuận lợi và giọng đọc AI cũng hiện diện trong nhiều lĩnh vực. Thế nhưng, tôi tin rằng, dù công nghệ có phát triển đến đâu, vẫn có những lĩnh vực mà AI không thể thay thế.

Xét cho cùng, AI vẫn chỉ là sản phẩm công nghệ. Còn giọng nói con người thì xuất phát từ trái tim, mang âm sắc riêng, dấu ấn cá nhân, đặc biệt là sự truyền cảm mà máy móc khó lòng chạm tới. AI có thể xử lý văn bản nhanh, có thể mô phỏng ngữ điệu, nhưng cách cảm thụ tác phẩm, truyền tải cảm xúc… thì chỉ con người mới có thể làm được. Và trong những lĩnh vực cần sự đồng cảm, sự rung động đến tận cùng tâm hồn, AI sẽ không thể bước vào.

- Xin cảm ơn bà!

Lê Chi