Chuyển mình mạnh mẽ về tư duy để Hải Phòng phát triển đột phá
Chính sách thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng là sự chuyển mình mạnh mẽ về tư duy phát triển từ mô hình truyền thống sang mô hình chủ động hội nhập cạnh tranh bằng thể chế.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại phiên thảo luận hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng sáng 13/6/2025. Ảnh: QH
Bước chuyển lớn để chủ động hội nhập cạnh tranh bằng thể chế
Thảo luận tại hội trường sáng 13/6 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ sự đồng tình cao với sự cần thiết phải ban hành nghị quyết mới thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15.
Cần quy định rõ ràng trách nhiệm phân cấp, phân quyền
Một số đại biểu bày tỏ quan điểm thận trọng, đề nghị cần thiết kế cơ chế kiểm soát chặt chẽ để tránh bị lợi dụng. Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn Thừa Thiên Huế) đồng tình với mục tiêu đột phá, song nhấn mạnh, cần quy định rõ ràng trách nhiệm phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương, kiểm soát hậu kiểm, chống gian lận, rửa tiền, thất thoát ngân sách, bảo đảm minh bạch giá đất, ưu đãi thuế có điều kiện.
Theo đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn Hải Phòng), ngày 12/6/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 202/2025/QH15 về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc thiết kế lại thể chế, cơ chế, chính sách quản lý phù hợp cho các tỉnh, thành phố sau sắp xếp.
Với vị thế trung tâm vùng Đồng bằng sông Hồng, việc Hải Phòng được cho phép thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù không chỉ nhằm duy trì đà phát triển hiện có mà còn là điều kiện để hình thành mô hình đô thị lớn, tích hợp, vừa đảm nhiệm vai trò trung tâm vùng, vừa có khả năng cạnh tranh với các cực tăng trưởng quốc tế.
Trong bối cảnh đó, việc xây dựng một nghị quyết mới thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng là hết sức cần thiết và cấp bách.
“Dự thảo Nghị quyết lần này không chỉ là bước tiếp nối từ những kết quả của Nghị quyết 3 năm trước đây mà còn là sự chuyển mình mạnh mẽ về tư duy phát triển từ mô hình truyền thống sang mô hình chủ động hội nhập cạnh tranh bằng thể chế. Hải Phòng xác định đây là cơ hội để thúc đẩy mạnh mẽ cải cách, tạo đột phá về thu hút đầu tư phát triển đô thị hiện đại và nâng cao chất lượng sống của người dân” - đại biểu bày tỏ.
Cùng nhấn mạnh việc ban hành cơ chế chính sách đặc thù cho Hải Phòng là hết sức cần thiết, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đặc biệt ủng hộ các chính sách vượt trội trong khu thương mại tự do như miễn thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, miễn thị thực dài hạn cho chuyên gia và nhà quản lý, ưu đãi tiền thuê đất, thuê mặt nước, giảm 50% thuế thu nhập cá nhân cho nhân lực chất lượng cao…
Tuy nhiên, đại biểu lưu ý cân đối để các chính sách ưu đãi cho khu thương mại tự do của Hải Phòng và Đà Nẵng tương đồng nhau, tránh việc hai khu thương mại tự do có chênh lệch nhiều về chính sách, dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các địa phương trong nước.
Giải trình về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng bày tỏ sự nhất trí với các ý kiến đại biểu và cho hay sẽ phối hợp với Ủy ban Kinh tế và Tài chính để nghiên cứu, đề xuất các phương án xử lý. Trong 3 phương án được nêu, Bộ trưởng cho rằng, phương án thuận lợi và nhanh nhất là trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Quốc hội đưa vào nghị quyết chung của Quốc hội. Theo đó, cho phép các chính sách áp dụng cho khu thương mại tự do của thành phố Hải Phòng được áp dụng cho thành phố Đà Nẵng.
Quỹ đầu tư mạo hiểm được điều hành độc lập, theo nguyên tắc thị trường
Tại dự thảo, Chính phủ đề xuất cho phép thành phố thí điểm thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm. Theo đại biểu Trần Đình Gia (đoàn Hà Tĩnh), quy định này là hoàn toàn phù hợp do hiện nay còn thiếu khung pháp lý hoàn chỉnh cho đầu tư mạo hiểm trong phát triển công nghệ cao và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Tuy nhiên, đại biểu đề nghị quy định rõ mô hình quỹ đầu tư mạo hiểm, cơ quan chịu trách nhiệm quản lý vận hành quỹ. Đồng thời có cơ chế giám sát cụ thể nguyên tắc miễn trừ trách nhiệm cho cán bộ sử dụng vốn quỹ đầu tư mạo hiểm trong trường hợp rủi ro.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, quỹ sẽ do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, có thể tổ chức theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập hoặc công ty TNHH một thành viên. UBND thành phố sẽ xây dựng đề án thành lập quỹ trình HĐND phê duyệt.
Trong đó, xác định rõ hình thức tổ chức, hoạt động của quỹ, thời gian hoạt động, mức hỗ trợ vốn điều lệ từ ngân sách, phương thức đầu tư, đối tượng hợp tác, nhận vốn đầu tư, cơ chế đánh giá, kiểm soát rủi ro và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý, vận hành Quỹ. Quỹ sẽ có bộ máy điều hành độc lập, chuyên nghiệp, hoạt động theo nguyên tắc thị trường, công khai, minh bạch và có kiểm toán định kỳ. Việc thành lập quỹ nhằm hỗ trợ cho các cái dự án khởi nghiệp sáng tạo có tiềm năng nhưng khó tiếp cận vốn thương mại.
Do đây là quỹ đầu tư mạo hiểm, nguy cơ xảy ra mất vốn là rất lớn, Chính phủ đề xuất cho phép quy định miễn trừ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động quản lý vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm, nhằm khuyến khích cán bộ mạnh dạn đổi mới, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm.
Liên quan đến chính sách cơ chế cho thuê tài sản khoa học - công nghệ không qua đấu giá, có ý kiến đại biểu đề nghị cần xác định rõ cơ chế kiểm soát, tránh thất thoát, lạm dụng, và đảm bảo công bằng giữa các tổ chức, cá nhân tham gia.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, chính sách này chỉ áp dụng trong các trường hợp đặc thù để hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nhưng vẫn phải đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công và có quy định chặt chẽ về tiêu chí lựa chọn, hợp đồng, giám sát.
Khu thương mại tự do tại Hải Phòng có nhiều chính sách vượt trội
Tại dự thảo, Chính phủ đề xuất nhiều chính sách mới vượt trội cho khu thương mại tự do tại Hải Phòng. Dựa trên kinh nghiệm từ Đà Nẵng, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore… các chính sách trong khu thương mại tự do được thiết kế với “độ mở cao”. Cụ thể như: áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt, cho thuê đất không qua đấu giá, sử dụng ngoại tệ trong kinh doanh, nhà đầu tư nước ngoài được chuyển khẩu hàng hóa, áp dụng cơ chế “một khai báo, một kiểm tra, một phê duyệt” trong khu thương mại tự do.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, đây là mô hình mang tính đột phá nhưng vẫn đảm bảo tính tuần tự, từng bước thí điểm kèm theo kiểm tra, giám sát nhằm hạn chế tối đa rủi ro trong quá trình triển khai. Từ đó, làm tiền đề luật hóa các quy định về khu thương mại tự do trên cả nước.
Làm rõ thêm về một số chính sách này, Bộ trưởng cho hay, hiện tại Việt Nam kiểm soát rất chặt chẽ việc đưa hàng hóa vào kho ngoại quan để đóng gói xuất khẩu. Điều này khiến các nhà đầu tư nước ngoài không thể triển khai hoạt động, ảnh hưởng tới thu hút đầu tư, logistics, sản xuất trong nước và nguồn thu ngân sách. Các nước hầu hết không quy định việc này.
Việc thay đổi chính sách chuyển khẩu sẽ giúp Hải Phòng trở thành trung tâm trung chuyển, kết nối chuỗi cung toàn cầu, tận dụng vị trí địa lý chiến lược của Việt Nam để thu hút FDI, tạo thêm việc làm, tăng thu ngân sách và bảo đảm định hướng hội nhập quốc tế.
Trong quá trình triển khai, Bộ Tài chính sẽ phối hợp rất chặt chẽ với thành phố Hải Phòng để quản lý, kiểm soát, nhằm tránh xảy ra những trường hợp lợi dụng như là lo ngại của đại biểu Quốc hội - Bộ trưởng khẳng định.
