Chuyển từ 'bảo vệ môi trường' sang 'kinh tế môi trường'

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, ngày 28/10, Quốc hội dành cả ngày thảo luận Báo cáo giám sát về việc thực hiện chính sách, pháp luật bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực.

Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định: từ ngày 1/1/2025, mọi tổ chức, hộ gia đình, cá nhân phát sinh rác thải sinh hoạt phải phân loại tại nguồn. Tuy nhiên, theo báo cáo giám sát của Quốc hội, đến giữa năm 2025 mới chỉ có khoảng 50% địa phương triển khai, và phần lớn vẫn ở mức thí điểm. Không chỉ hạ tầng thu gom, vận chuyển, xử lý còn thiếu đồng bộ, việc phân loại rác còn gặp khó khăn cũng đến từ chính thói quen của người tiêu dùng. Đại biểu Quốc hội đề nghị áp cơ chế thu phí gom rác theo khối lượng thay vì theo hộ gia đình.

Đại biểu Trần Nhật Minh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An cho hay: "Điểm mới quan trọng của luật là áp dụng cơ chế 'người xả nhiều rác phải trả nhiều tiền hơn'. Điều này sẽ tạo ra động lực lớn để người dân chủ động phân loại, giảm thiểu và tái chế rác thải ngay từ nguồn. Qua đó, luật cũng khuyến khích mạnh mẽ thói quen tái sử dụng và hướng tới tiêu dùng bền vững".

Đại biểu Nguyễn Anh Trí - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội nêu ví dụ: Đề án “trồng 1 triệu cây xanh” đã huy động được 9.500 tỷ đồng. Trong đó, Ngân sách Nhà nước mới phải chi 23,8%, còn lại là xã hội hóa. Đại biểu kiến nghị cần đẩy nhanh công tác xã hội hóa nhiều hơn nữa trong vấn đề bảo vệ môi trường.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí nêu ý kiến: “Các hoạt động như thu gom, xử lý rác, trồng rừng, bảo vệ rừng, và chống ô nhiễm nước nên được giao cho khu vực tư nhân thực hiện. Tôi tin rằng tư nhân làm sẽ hiệu quả hơn rất nhiều. Chúng ta cần tạo ra những dự án và tiến hành đấu thầu một cách bình đẳng, nhằm tạo điều kiện tối đa để các doanh nghiệp tư nhân tham gia cung cấp những dịch vụ môi trường thiết yếu này".

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng cho rằng: “Chiến lược của chúng ta nên là lồng ghép các vấn đề môi trường vào quy hoạch và đầu tư công, đồng thời áp dụng các công cụ tài chính và kinh tế môi trường để biến bảo vệ môi trường thành một hành vi kinh tế thông qua phí, thuế, tín chỉ, đấu giá và thị trường. Điều này nhằm giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước và thúc đẩy mạnh mẽ xã hội hóa. Tiếp đó, cần xây dựng hệ thống công cụ kinh tế môi trường hoàn chỉnh, điều chỉnh và thực thi việc thu phí xả thải tại các khu công nghiệp, khu đô thị cho phù hợp. Đặc biệt, cần sớm vận hành sàn tín chỉ carbon quốc gia, áp dụng bảo hiểm môi trường, và triển khai đấu thầu dịch vụ môi trường công khai cùng với hợp đồng môi trường dựa trên kết quả".

Các đại biểu Quốc hội chung quan điểm: nếu tăng trưởng GDP trong 10 năm tới mà không kiểm soát được ô nhiễm, mỗi 1% tăng trưởng kinh tế sẽ phải trả giá bằng 3% thiệt hại môi trường. Điều đó cho thấy, kinh tế và môi trường không tách rời mà luôn song hành. Giải bài toán kinh tế môi trường sẽ tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, hướng tới một Việt Nam phát triển thịnh vượng, bền vững trong kỷ nguyên mới.

Hoàng Hợp