Cơ chế đặc thù cho Đà Nẵng: Phân cấp triệt để, không nửa vời

Ngày 7-6, Quốc hội (QH) thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của QH về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng.

Nêu ý kiến, nhiều đại biểu (ĐB) cho rằng nên phân cấp, phân quyền mạnh hơn, triệt để hơn và cho phép thí điểm thành lập khu thương mại tự do TP Đà Nẵng.

“Phân cấp nửa vời”

ĐB Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) nhận xét dự thảo nghị quyết thể hiện nhiều lĩnh vực trong hoạt động quản lý của TP Đà Nẵng được phân quyền, phân cấp mạnh. Tuy nhiên, ông Đồng cho rằng nên “mạnh dạn đẩy mạnh phân cấp về quản lý biên chế” cho TP Đà Nẵng để phát huy vai trò tự quản, tự chịu trách nhiệm của TP.

ĐB Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị)

“Dự thảo chỉ giao thẩm quyền quyết định biên chế cán bộ, công chức làm việc ở phường, xã tại TP Đà Nẵng cho HĐND TP quyết định. Điều này chưa thể hiện triệt để chủ trương của Đảng là đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền. Nếu phân cấp cho TP Đà Nẵng thẩm quyền quyết định một phần biên chế cán bộ, công chức thì có thể gọi đó là “phân cấp nửa vời”” - ông Đồng nhận xét.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, biên chế cán bộ công chức ở Đà Nẵng là một khối thống nhất từ TP tới quận, phường. Bởi vậy, ông đề nghị QH phân quyền quyết định biên chế cán bộ, công chức, viên chức cho Đà Nẵng, có sự kiểm soát, kiểm tra, thanh tra của Trung ương.

Tương tự, ĐB Vũ Trọng Kim (Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định) cũng đề nghị trong tổ chức bộ máy, biên chế “cần có sự phân quyền mạnh mẽ hơn”. Đây cũng là điều kiện để thí điểm, qua đó có bài học để có thể nhân rộng.

ĐBQH tỉnh Nam Định cho hay trước đây, ông đã từng đề xuất nên chăng Đà Nẵng bầu Chủ tịch trực tiếp bằng lá phiếu của nhân dân.

“Đưa ra có người ủng hộ, có người không. Đó là bước đi dân chủ, tiến thêm một bước đi dân chủ. Đề nghị đại biểu Quốc hội, Đảng, Chính phủ nên quan tâm” - ông Vũ Trọng Kim nói.

“Khu thương mại tự do của Thượng Hải 12 năm sửa sáu lần, càng ngày càng mở, càng ngày càng cạnh tranh, cứ có cái gì mới, cái gì hay là họ làm chứ không cầu toàn.”

ĐB Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP.HCM) đánh giá cơ chế thí điểm thành lập khu thương mại tự do là chính sách “rất đột phá” và bày tỏ sự ủng hộ. Theo ông Ngân, chính sách này sẽ giúp khai thông tiềm năng của Đà Nẵng - TP cảng biển, đầu mối trung chuyển, lưu thông hàng hóa trong khu vực và nơi hội tụ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Ông Ngân dẫn chứng riêng trong năm 2023, TP Đà Nẵng đã thu hút được 372 nhà đầu tư và là trung tâm đổi mới sáng tạo, du lịch, tài chính, là TP đáng sống…

ĐB Phan Thái Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam) cho hay vấn đề khu thương mại tự do đã được đề cập từ khi thành lập Khu kinh tế mở Chu Lai (Quảng Nam). Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, chúng ta chưa triển khai thực hiện được.

ĐB Phan Thái Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam)

Thể hiện sự “đồng tình cao”, tuy nhiên, ĐB Bình cho rằng cần phải có quy định về quản lý nhà nước đối với khu thương mại tự do và đề nghị bổ sung vào dự thảo nghị quyết quy định về “quản lý nhà nước”.

“Những cơ chế đặc thù này phải được quản lý bằng những cơ chế, chính sách quản lý nhà nước đặc thù, từ đó mới tạo động lực và cơ hội cũng như đẩy nhanh tiến trình thu hút đầu tư, phát huy hiệu quả của nghị quyết này, đặc biệt là khu thương mại tự do” - ông Bình nhấn mạnh.

Mạnh dạn thí điểm, không cầu toàn

Vì là nội dung được nhiều ĐB quan tâm nhất, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng khi giải trình cuối phiên họp đã dành nhiều thời gian hơn để chia sẻ về chính sách thí điểm thành lập khu thương mại tự do.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói đây là điều mới đối với Việt Nam nhưng với quốc tế thì không có gì mới. “Họ đã thành lập nhiều và lâu, có ĐB nói họ làm đến 70 năm nay nhưng quan trọng nhất là họ không chờ đợi, vì bây giờ là một cuộc cạnh tranh thu hút đầu tư” - ông Dũng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng

Ông Dũng nhắc tới kinh nghiệm của Trung Quốc, nước này thành lập khu thương mại tự do với phương châm “không cầu toàn”. “Riêng khu thương mại tự do của Thượng Hải, chúng tôi dẫn các bộ, ngành, địa phương vừa đi về, 12 năm họ sửa sáu lần, cứ càng ngày càng mở, càng ngày càng cạnh tranh, cứ đến đâu, có cái gì mới, cái gì hay là họ làm chứ không cầu toàn” - ông Dũng nói.

Nói về các chính sách ưu đãi dành cho khu thương mại tự do, ông Dũng đặc biệt lưu ý tới vấn đề thủ tục hành chính. “Ở Thượng Hải, một nhà máy ô tô của Tesla 2-3 tỉ USD, từ khi khởi công đến khi đưa vào khai thác sử dụng chỉ khoảng 11 tháng. Một trung tâm thương mại mấy trăm triệu USD từ khi khởi công đến khi đưa vào khai thác chỉ 68 ngày. Tại sao người ta lại làm được? Vẫn là thủ tục hành chính” - ông Dũng nhìn nhận.

Do vậy, trên cơ sở đề xuất của TP Đà Nẵng, Bộ KH&ĐT rất ủng hộ việc phải thí điểm đưa cơ chế, chính sách đột phá, thật đột phá. Ông Dũng nhắc tới thủ tục hành chính một cửa tại chỗ và việc phân cấp mạnh dạn, triệt để; không nửa vời là cái này vẫn đưa về bộ này, cái khác đưa về bộ kia hay vẫn phải xin thủ tục này, thủ tục kia.

“Ủy quyền lại cho Đà Nẵng và ủy quyền lại cho ban quản lý quyết định thì tất cả mọi thứ nhanh, như vậy sẽ tạo được môi trường rất tốt để thu hút đầu tư” - ông Dũng cho hay.

Một chính sách quan trọng khác được ông Dũng đề cập là cho phép các tập đoàn lớn được thành lập văn phòng ở đây mà không cần phải có dự án. “Những nhà đầu tư lớn lập văn phòng, đương nhiên người ta đã có đóng góp, người ta vào đây không phải để chơi, người ta rồi cũng sẽ lập dự án. Chúng ta lại ràng buộc ngay lúc đầu thì mất cơ hội” - Bộ trưởng kết luận.

ĐỨC MINH - NGUYÊN THẢO