Cơ hội tiếp cận tài chính xanh cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Cơ hội mở ra từ hành lang chính sách và nguồn vốn xanh

Một trong những lợi ích thiết thực nhất của ESG chính là khả năng thu hút vốn đầu tư. Theo Báo cáo quốc gia về khí hậu và phát triển (CCDR) do Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) công bố năm 2023, các doanh nghiệp có chiến lược ESG bài bản có khả năng thu hút vốn cao hơn 20-25% so với các doanh nghiệp chưa triển khai ESG. Việc tích hợp ESG còn giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả tài chính 10-30%, giảm rủi ro vận hành, pháp lý và nâng cao uy tín thương hiệu.

Ảnh minh họa: tapchitaichinh.vn

Tại Việt Nam, cơ hội tiếp cận tài chính xanh ngày càng mở rộng, đặc biệt với khối SME. Gói hỗ trợ lãi suất 2% hằng năm cho các khoản vay xanh theo Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội, có hiệu lực từ ngày 17-5-2025, được đánh giá là đòn bẩy chính sách quan trọng, hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí vốn để đầu tư vào công nghệ xanh, kinh tế tuần hoàn và các hoạt động đáp ứng tiêu chí ESG.

Ngoài ra, các ngân hàng và tổ chức tài chính quốc tế đang triển khai những gói tài chính xanh đa dạng như tín dụng xanh, trái phiếu xanh, cổ phiếu xanh. Tính đến tháng 3-2025, có 58 tổ chức tín dụng trong nước phát sinh dư nợ xanh đạt hơn 27 tỷ USD, chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Các tổ chức như: HSBC, BNP Paribas, Standard Chartered, UOB... đã xây dựng danh mục ưu tiên cho các ngành cụ thể: Tái chế, chế biến gỗ, giấy, nông nghiệp hữu cơ...

Bên cạnh đó, nhiều tổ chức phát triển quốc tế cũng hỗ trợ các dự án có tác động xã hội tích cực, đặc biệt trong những lĩnh vực như bình đẳng giới, hỗ trợ phụ nữ và trẻ em, phát triển cộng đồng... Những dự án quy mô nhỏ nhưng có tính lan tỏa lớn thường được ưu tiên, với thông tin tuyển chọn công khai trên website chính thức hoặc qua đại sứ quán các nước.

Tăng năng lực tiếp cận nguồn vốn xanh bền vững

Từ góc độ thực tiễn, các chuyên gia thống nhất rằng, ESG là “tấm hộ chiếu” để doanh nghiệp tiếp cận tài chính xanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng với yêu cầu quốc tế. Tuy nhiên, mức độ sẵn sàng của cộng đồng SME hiện còn hạn chế. Báo cáo của PwC Việt Nam năm 2023 cho thấy, chỉ khoảng 29% doanh nghiệp hiểu và áp dụng ESG, trong khi hơn 70% chưa có chiến lược cụ thể về phát triển bền vững.

Ông Huỳnh Thanh Trung, đại diện Công ty Cổ phần Leanwares nhấn mạnh rằng, thực hành ESG giúp doanh nghiệp tiết giảm chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ các tổ chức tài chính xanh và củng cố vị thế thương hiệu. Việc tuân thủ ESG còn giúp doanh nghiệp tránh được các rào cản kỹ thuật và thuế carbon khi xuất khẩu sang những thị trường lớn. Ngược lại, nếu chậm chuyển đổi, doanh nghiệp có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

Để xây dựng chiến lược ESG bài bản, doanh nghiệp cần bắt đầu từ việc khảo sát hiện trạng, kiểm kê phát thải khí nhà kính, thiết lập sáng kiến sử dụng hiệu quả tài nguyên và lập báo cáo phát triển bền vững theo chuẩn quốc tế như GRI (Global Reporting Initiative).

Theo bà Trương Bội Ân, đại diện Công ty Crif D&B Việt Nam, các quy định từ EU như Chỉ thị báo cáo phát triển bền vững doanh nghiệp (CSRD) và Chỉ thị thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp (CSDDD) đang tạo ra áp lực đáng kể. CSRD yêu cầu doanh nghiệp không chỉ báo cáo tác động của mình đến các yếu tố môi trường, xã hội, quản trị mà còn phải phân tích tác động ngược lại từ những yếu tố này đến hoạt động kinh doanh. CSDDD tiếp tục nâng cao yêu cầu bằng việc buộc doanh nghiệp phải có hành động cụ thể để làm giảm tác động tiêu cực trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Bà Nguyễn Thị Thúy, Công ty TÜV Rheinland Việt Nam bổ sung rằng, các nhà mua hàng toàn cầu đang siết chặt yêu cầu ESG trong chuỗi cung ứng, đặc biệt ở các ngành sử dụng nhiều lao động như dệt may, da giày, chế biến gỗ. Những tiêu chuẩn như ISO 14064-1 (về khí nhà kính), SA 8000 (trách nhiệm xã hội), WRAP (sản xuất có đạo đức) đang được áp dụng ngày càng rộng rãi. Trong bối cảnh sức mua toàn cầu suy giảm và chi phí chuyển đổi xanh gia tăng, doanh nghiệp buộc phải tái cấu trúc quy trình sản xuất, đẩy mạnh tự động hóa, phát triển sản phẩm công nghệ cao, tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp cận công nghệ và nguồn lực xanh.

Trước những cơ hội và thách thức, doanh nghiệp Việt Nam cần thể hiện sự nhạy bén trong việc nắm bắt xu hướng ESG và phát triển bền vững, từ đó xây dựng sản phẩm và thương hiệu phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Khi đáp ứng được các tiêu chí này, cánh cửa tiếp cận những nguồn tài chính xanh sẽ thực sự rộng mở cho khối doanh nghiệp SME.

KIỀU OANH