Công bố Lệnh của Chủ tịch nước về Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp

Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm 2 điều. Trong đó, Điều 1 sửa đổi, bổ sung 5 điều, khoản của Hiến pháp hiện hành (gồm Điều 9, Điều 10, khoản 1 Điều 84, Điều 110 và Điều 111); Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành của Nghị quyết, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện và điều khoản chuyển tiếp.

Họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước công bố Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Điều 10 của Pháp lệnh Dân số.

Theo nội dung sửa đổi, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được xác định là tổ chức liên minh chính trị - xã hội rộng lớn, tập hợp các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội cùng các cá nhân tiêu biểu trong các giai tầng, dân tộc, tôn giáo, cộng đồng người Việt Nam định cư ở nước ngoài.

Các tổ chức như Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và Hội Cựu chiến binh Việt Nam là các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận, được tổ chức và hoạt động thống nhất, phối hợp và hành động theo cơ chế hiệp thương dân chủ do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì.

Phát biểu tại họp báo, bà Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh rằng việc sửa đổi lần này có ý nghĩa quan trọng trong việc xác lập vai trò trung tâm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đồng thời tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp, tinh gọn các tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng theo tinh thần chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư.

Bà Thủy nêu rõ: "Sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức đơn vị hành chính (điều 110 của Hiến pháp) phù hợp với chỉ đạo tại Nghị quyết số 60 của Ban chấp hành Trung ương đảng về tổ chức đơn vị hành chính.

Theo đó, các đơn vị hành chính của nước nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp gồm: Tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do Luật định. Sửa đổi bổ sung quy định về chính quyền địa phương theo hướng bổ sung quy định về chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt để có cơ sở rõ ràng cho việc tổ chức các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội trong thời gian tới".

Thông tin về Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết, Luật gồm 7 chương với tổng cộng 54 điều, sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua (16/6/2025). Đây là bước cải cách thể chế quan trọng nhằm xây dựng nền hành chính địa phương hiện đại, hiệu quả, hướng đến mục tiêu kiến tạo phát triển.

Một trong những điểm mới nổi bật của luật là quy định rõ mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã) áp dụng thống nhất trong phạm vi cả nước. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp, mô hình này được chính thức hóa ở cấp luật, thay thế cho mô hình ba cấp trước đây. Luật cũng thiết lập cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc tổ chức mô hình chính quyền địa phương tại các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, qua đó tạo điều kiện phát huy lợi thế vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội.

Theo Thứ trưởng Trương Hải Long, luật đã thiết kế lại toàn diện nhiệm vụ và quyền hạn giữa cấp tỉnh và cấp xã để bảo đảm không chồng chéo, rõ ràng, phù hợp với mô hình quản trị hiện đại. Trong đó, cấp tỉnh chịu trách nhiệm về hoạch định chiến lược, quản lý vĩ mô, điều phối các vấn đề liên vùng và giải quyết những nội dung đòi hỏi chuyên môn sâu. Cấp xã tập trung triển khai trực tiếp chính sách, cung cấp dịch vụ công cơ bản, giải quyết các vấn đề cụ thể trong đời sống hàng ngày của cộng đồng dân cư.

Đáng chú ý, luật lần này đã trao thêm thẩm quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong một số trường hợp cần thiết, có thể trực tiếp chỉ đạo, điều hành xử lý các công việc thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính cấp dưới nhằm tránh tình trạng ách tắc, trì trệ, kém hiệu quả trong giải quyết thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, luật còn quy định rõ cơ chế chuyển tiếp nhằm bảo đảm tính liên tục, ổn định trong quá trình chuyển đổi từ mô hình ba cấp sang hai cấp chính quyền. Các địa phương như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, nơi đang áp dụng mô hình chính quyền đô thị, sẽ bắt đầu vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp đầy đủ từ ngày 1/7/2025.

Cũng trong buổi họp báo, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương đã giới thiệu Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Điều 10 của Pháp lệnh Dân số. Đây là bước đi nhằm hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến quyền và nghĩa vụ của các cặp vợ chồng, cá nhân trong công tác dân số, đặc biệt là về kế hoạch hóa gia đình và chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Theo bà Nguyễn Thị Liên Hương, pháp lệnh mới tiếp tục bảo đảm nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng quyền con người, phù hợp với tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động và điều kiện kinh tế của mỗi gia đình. Pháp lệnh quy định cụ thể quyền của mỗi cá nhân, cặp vợ chồng trong việc quyết định số con, thời điểm sinh và khoảng cách giữa các lần sinh. Nội dung này được xác lập trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng và phù hợp với quyền con người được hiến định.

Pháp lệnh cũng nhấn mạnh đến trách nhiệm chăm sóc sức khỏe sinh sản toàn diện, bao gồm cả việc tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng, phòng ngừa bệnh lý đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS. Các biện pháp hỗ trợ chăm sóc sức khỏe sinh sản được chú trọng nhằm duy trì mức sinh hợp lý, giảm chênh lệch giữa các vùng miền, đảm bảo phát triển dân số ổn định, bền vững.

Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Điều 10 của Pháp lệnh Dân số được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua tại Phiên họp thứ 46 ngày 3/6/2025 và sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày này.

Với việc công bố các văn kiện pháp lý quan trọng này, hệ thống pháp luật Việt Nam tiếp tục được củng cố và hoàn thiện, tạo nền tảng vững chắc cho cải cách thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Duy Khánh