Công nghiệp văn hóa TP Hồ Chí Minh: Từ bản sắc đến sáng tạo
Công nghiệp văn hóa TP Hồ Chí Minh không chỉ đóng vai trò bảo tồn di sản mà còn là động lực phát triển kinh tế - xã hội. Hội thảo 'Công nghiệp văn hóa TP Hồ Chí Minh - Từ bản sắc đến sáng tạo' đã mở ra những hướng đi mới, với sự tham gia của các chuyên gia, nghệ sĩ và các dự án khởi nghiệp văn hóa, cùng khám phá tiềm năng và những cơ hội mới từ sáng tạo trong lĩnh vực này.
Với một thành phố năng động như TP Hồ Chí Minh, công nghiệp văn hóa không chỉ là lĩnh vực bảo tồn di sản mà còn là một động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội. Tại hội thảo “Công nghiệp văn hóa TP Hồ Chí Minh - Từ bản sắc đến sáng tạo”, do Sở Khoa học và Công nghệ TP Hồ Chí Minh phối hợp cùng Trung tâm Khởi nghiệp Sáng tạo TP Hồ Chí Minh tổ chức ngày 20/6, các chuyên gia, nghệ sĩ và startup đã thảo luận về việc khai thác và phát triển ngành công nghiệp này từ góc nhìn sáng tạo, đào tạo và khởi nghiệp.
TS. Trịnh Đăng Khoa, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh tại hội thảo.
TS. Trịnh Đăng Khoa, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh khẳng định, văn hóa dân gian là yếu tố quan trọng trong việc bảo tồn và định hình bản sắc dân tộc. Tuy nhiên, ông cũng đặt ra yêu cầu mới là chuyển hóa những giá trị này thành nguồn lực kinh tế bền vững.
Lấy ví dụ về mô hình “làng sáng tạo văn hóa dân gian” của Nga, TS. Trịnh Đăng Khoa cho biết, đây là nơi các nghề thủ công truyền thống không chỉ được bảo tồn mà còn kết hợp với thiết kế hiện đại, du lịch trải nghiệm và số hóa, tạo ra những sản phẩm văn hóa mới, từ đó góp phần phát triển công nghiệp văn hóa một cách bền vững. “Công nghiệp văn hóa là quá trình sản xuất - trao đổi - mua bán các hoạt động văn hóa để tạo ra giá trị lớn hơn. Di sản không thể chỉ "để đó" mà phải sống động, gắn với thị trường”, ông Khoa nhấn mạnh.
Ở một khía cạnh khác, TS. Phạm Huy Quang, Quyền Hiệu trưởng Trường Đại học Sân khấu điện ảnh TP Hồ Chí Minh cho biết, điện ảnh là một ngành công nghiệp giải trí đòi hỏi chi phí đầu tư lớn và nguồn nhân lực có chuyên môn cao. TP Hồ Chí Minh là thành viên trong mạng lưới sáng tạo điện ảnh của UNESCO, cần phát triển mạnh mẽ nền tảng nhân sự này. Tuy nhiên, ông Quang cũng nhấn mạnh việc thiếu hụt các ngành nghề chuyên biệt như biên kịch, dựng phim và thiết kế phục trang và kêu gọi đào tạo bền vững để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
Nhiều đại biểu và các bạn trẻ quan tâm đến Dự án Sắc màu di sản được giới thiệu tại chương trình.
Trong khi đó, NSƯT Linh Trung, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Văn hóa Đông Nam Á đưa ra hình ảnh trực quan về mối liên hệ giữa văn hóa và sự phát triển xã hội. Ông Trung cho rằng: “Văn hóa là cái thắng của chiếc xe. Xe chạy càng nhanh, thắng càng phải tốt”. Theo ông Trung, người sáng tạo không chỉ chịu trách nhiệm với sản phẩm của mình mà còn với sự phát triển của xã hội, đặc biệt là đối với thị hiếu của công chúng.
Cùng với những sáng kiến từ các mô hình khởi nghiệp sáng tạo, TP Hồ Chí Minh đang chứng kiến sự tham gia mạnh mẽ của thế hệ trẻ trong ngành công nghiệp văn hóa. Những dự án như “Kính Vạn Hoa” do Huỳnh Hoàng Dũng sáng lập, với mục tiêu sử dụng điện ảnh để kể chuyện về văn hóa và xã hội, đang dần hình thành một cộng đồng những người yêu thích điện ảnh và văn hóa đô thị.
Các sản phẩm văn hóa được số hóa cũng là dự án được nhiều bạn trẻ khởi nghiệp quan tâm.
Ngoài ra, chương trình biểu diễn nhạc dân tộc "Chào Show" do Trần Minh Hoàng điều hành đã trở thành một điểm đến mới cho du khách trong và ngoài nước, đồng thời góp phần phát triển du lịch văn hóa và kinh tế đêm của thành phố.
Bà Đặng Thị Luận, Quyền Giám đốc SIHUB phát biểu tại hội thảo.
Cùng với các mô hình thực tế, phía quản lý nhà nước cũng đang có những bước hỗ trợ cụ thể cho lĩnh vực này. Bà Đặng Thị Luận, Quyền Giám đốc SIHUB cho biết: “Hiện tại, chúng tôi đã tuyển chọn và đang ươm tạo hơn 130 dự án văn hóa thông qua các chương trình hỗ trợ đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp. Tuy nhiên, để các dự án này phát triển hiệu quả và bền vững, rất cần sự tham gia của các chuyên gia, cố vấn có kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa. Chúng tôi mong muốn xây dựng mạng lưới kết nối chặt chẽ giữa cộng đồng sáng tạo trẻ và các nguồn lực chuyên môn”.
Từ góc nhìn của sinh viên, Nguyễn Trọng Nghĩa, hiện đang nghiên cứu ngành nghệ thuật và truyền thông tại Trường Đại học Fulbright Việt Nam đưa ra câu hỏi đáng suy ngẫm: “Công nghiệp văn hóa không phải cái gì cũng sản xuất đại trà được. Trong bối cảnh AI phát triển, có thể nào xuất hiện ngành nghề mới, hay nghệ sĩ hiện tại sẽ trở lại với hướng truyền thống”?
Đỗ Thị Phương Thảo, đại diện Cộng đồng phát triển văn hóa cho người trẻ dưới 30 tuổi tại TP Hồ Chí Minh phản ánh một thực tế: “Chúng tôi chưa xác định được nguồn dữ liệu văn hóa chính thức để phát triển dự án của mình. Không rõ nên tìm kiếm thông tin ở đâu, kết nối với ai”.
Qua hội thảo, các ý tưởng và mô hình sáng tạo đến từ giới trẻ, cùng với sự hỗ trợ từ nhà nước và các tổ chức, đang tạo nên động lực mới cho công nghiệp văn hóa TP Hồ Chí Minh. Từ những sáng kiến nhỏ đến các chiến lược phát triển dài hạn về đào tạo, nguồn nhân lực và đầu tư tài chính, công nghiệp văn hóa đang hướng tới một tương lai phát triển bền vững, mang lại giá trị lớn cho xã hội và nền kinh tế. Những nỗ lực này không chỉ bảo tồn văn hóa mà còn tạo ra giá trị kinh tế, thúc đẩy xã hội phát triển và hòa nhập trong thời đại mới.
