Công tác cán bộ cho cuộc cách mạng trong Kỷ nguyên mới - Bài 3: Cần đội ngũ cán bộ tư duy mở, năng lực lớn
Tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đặt ra yêu cầu cao đối với đội ngũ cán bộ, công chức không chỉ về chuyên môn mà còn cả tư duy quản trị và năng lực điều hành. Việc tinh gọn bộ máy không chỉ dừng ở cắt giảm số lượng mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng đội ngũ cán bộ có khả năng đáp ứng yêu cầu quản trị hiện đại.
Ảnh minh họa
Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức
Theo Nghị quyết số 60, Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Trung ương đồng ý chủ trương tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp: Cấp tỉnh (bao gồm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương), cấp xã (bao gồm các xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố); kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện từ ngày 1/7/2025.
Thực hiện lộ trình sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, bảo đảm cả nước giảm khoảng 60%-70% số lượng đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã so với hiện nay, tức là giảm từ 10.035 ĐVHC cấp xã, còn khoảng hơn 3.000 xã, phường và đặc khu.
Ngoài phường, xã, dự kiến ĐVHC cấp xã sẽ có 13 đặc khu gồm: Vân Đồn, Cô Tô, Cát Hải, Trường Sa, Hoàng Sa, Phú Quý, Kiên Hải, Bạch Long Vĩ, Cồn Cỏ, Lý Sơn, Côn Đảo, Phú Quốc, Thổ Châu. Hiện tại, hầu hết các tỉnh, thành đã hoàn thành dự thảo phương án sắp xếp, sáp nhập các xã, phường, đặc khu.
Mô hình quản trị mới đặt ra yêu cầu cao đối với đội ngũ lãnh đạo, cán bộ, công chức không chỉ về chuyên môn mà còn cả tư duy quản trị và năng lực điều hành. Việc tinh gọn bộ máy không chỉ dừng lại ở cắt giảm số lượng mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng đội ngũ cán bộ có khả năng đáp ứng yêu cầu quản trị hiện đại.
Trao đổi với Báo PNVN, TS. Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, cho rằng, cấp xã là cấp chính quyền gần dân nhất, chịu trách nhiệm trực tiếp giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền và nghĩa vụ của công dân.
Trước đây, cấp xã chỉ có cán bộ bán chuyên trách, trình độ và năng lực còn hạn chế. Trong thời gian qua, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đã từng bước được chuẩn hóa về trình độ, năng lực.
Dù vậy, đến nay, so với cán bộ, công chức ở các cơ quan cấp trên, cán bộ cấp xã vẫn còn hạn chế về kỹ năng giao tiếp và thiếu kinh nghiệm trong quá trình thực thi công vụ. Việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp sẽ phân quyền, phân cấp nhiều hơn.
TS. Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ
Trong đó, chức năng, nhiệm vụ của cấp huyện gần như được chuyển giao cho cấp xã giải quyết. Đồng thời, cấp tỉnh cũng sẽ có phân quyền về cấp xã. Vai trò, nhiệm vụ tăng lên đồng nghĩa với việc năng lực của cán bộ, công chức ở ĐVHC cấp xã phải tăng lên.
Từ nhận định trên, ông Dĩnh cho rằng, khi tổ chức chính quyền địa phương theo 2 cấp, chúng ta phải có sự đánh giá, phân loại đội ngũ cán bộ, công chức. Việc này được xác định thông qua trình độ, năng lực, phẩm chất, đặc biệt là dựa trên cơ sở lấy sự hài lòng của người dân trong quá trình giải quyết, thực thi công vụ của cán bộ, công chức làm thước đo.
"Những ai xét thấy có năng lực, phẩm chất, có khả năng thích ứng được với công việc thì sẽ giữ lại, bố trí vào các vị trí việc làm phù hợp. Những ai không đáp ứng được nhu cầu, dù còn thời gian công tác dài cũng nên xét đưa vào kế hoạch tinh giản.
Với những nhân sự còn tồn tại, Nhà nước cũng cần có phương hướng đào tạo để họ có thể thích nghi được với yêu cầu công việc trong thời kì mới. Bên cạnh đó, bản thân những người này cũng phải tự cập nhật, nâng cao kỹ năng để phục vụ công việc", ông Dĩnh nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, TS. Bùi Thị Ngọc Hiền, Phó trưởng khoa Hành chính học (Học viện Hành chính và Quản trị Công), đánh giá, việc chuyển đổi sang mô hình quản trị công mới đặt ra nhiều thách thức đối với năng lực quản trị của cán bộ, đặc biệt ở cấp cơ sở.
Với công cuộc tinh gọn bộ máy hiện nay, yêu cầu về nâng cao năng lực càng trở nên cấp bách. Cán bộ cấp cơ sở cần có tư duy linh hoạt, kỹ năng quản trị hiện đại, nắm vững chính sách và có khả năng phối hợp với khu vực tư nhân.
Theo bà Hiền, để nâng cao năng lực cán bộ cấp xã, cần thực hiện nguyên tắc "rõ việc, rõ người, rõ trách nhiệm". Cụ thể, "rõ việc" là xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng vị trí, có mô tả công việc cụ thể và yêu cầu đầu ra rõ ràng;
"rõ người" là phân công trách nhiệm cụ thể cho từng cán bộ, đảm bảo tuyển chọn đúng người có năng lực phù hợp với vị trí việc làm; "rõ trách nhiệm" là tăng cường kiểm soát, khen thưởng kịp thời với người làm tốt, đồng thời có biện pháp xử lý với những trường hợp không đáp ứng yêu cầu công việc.
Sáng suốt trong việc lựa chọn lãnh đạo cấp tỉnh
Trong tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, chính quyền địa phương cấp tỉnh có địa vị pháp lý rất quan trọng, có các chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền bao quát một địa bàn dân cư rộng lớn (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) với các đặc điểm, đặc thù, tính chất và yêu cầu quản lý rất đa dạng. Đây cũng là cấp sẽ thực hiện cả chính sách Trung ương và địa phương.
Với tầm quan trọng đó, theo TS. Nguyễn Tiến Dĩnh, việc sắp xếp, bố trí cán bộ, công chức giữ các chức danh lãnh đạo, quản lý của đơn vị hành chính cấp tỉnh bên cạnh những định hướng được đưa ra thì người đứng đầu cấp chính quyền này phải có tầm chiến lược và năng lực tổ chức không gian phát triển.
"Việc lựa chọn người đứng đầu cấp tỉnh có đúng đắn hay không sẽ là yếu tố quyết định đến sự phát triển chung của tỉnh đó. Vậy nên việc chọn ai sẽ cần phải có sự bàn bạc, thống nhất, quyết định sáng suốt", ông Dĩnh nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cho rằng cần lựa chọn người đứng đầu cấp tỉnh, kể cả cấp xã sau khi sáp nhập phải có bản lĩnh chính trị, vững vàng, đạo đức trong sáng, năng lực nổi bật, đổi mới...
Cùng với người đứng đầu, đội ngũ cán bộ cũng phải là nhân tố tiêu biểu cho sự đoàn kết nhất trí của tỉnh mới thành lập, tránh tình trạng "quân anh, quân tôi", tất cả phải vì nước, vì dân. Khi chọn được đúng cán bộ sẽ tạo được sự đồng thuận, đồng tâm, nhất trí, đoàn kết trong tỉnh để phát triển.
Theo ông Túc, việc sáp nhập cũng đồng nghĩa ảnh hưởng đến vấn đề con người, vấn đề dân sinh, đây là vấn đề rất quan trọng, liên quan đến quyền, lợi ích của mỗi cá nhân nên đặt ra thách thức lớn về vấn đề nhân sự, tác động không nhỏ đến tâm tư nguyện vọng của nhiều người.
"Nếu sáp nhập 3 tỉnh sẽ đặt ra vấn đề ai làm bí thư, chủ tịch tỉnh, vì chọn nhân sự không đơn giản. Theo đó, cần tổng kết những bài học, kinh nghiệm từ những lần sáp nhập trước, cần thiết có thể làm thí điểm. Quan trọng nhất là phải thực hiện sao cho được sự đoàn kết. Đoàn kết là sức mạnh, có dân là có tất cả. Nên việc lựa chọn người lãnh đạo cũng phải rất thận trọng, dựa vào lòng dân", ông Túc chia sẻ.
Cần có cơ chế thu hút nhân tài
Việc sáp nhập, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp sẽ tạo ra những tỉnh, xã có quy mô lớn gấp nhiều lần cả về địa giới hành chính và quy mô dân số, kinh tế-xã hội. Để đảm bảo công tác quản lý, điều phối các hoạt động diễn ra một cách trơn tru, TS. Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng cần thiết phải xây dựng một khung năng lực mới, kết hợp thi tuyển cạnh tranh vào các vị trí chủ chốt của tổ chức chính quyền địa phương.
Người dân làm thủ tục hành chính tại bộ phận “một cửa” xã Nhật Tân, huyện Kim Bảng, Hà Nam. Ảnh: TTXVN
"Một vị trí sẽ có nhiều người ứng tuyển, chúng ta nên tổ chức thi một cách công khai, minh bạch, ai có năng lực vượt trội, có tầm nhìn rộng sẽ xứng đáng ngồi vào vị trí đó. Bên cạnh đó, với đội ngũ cán bộ, công chức, chúng ta cũng nên thường xuyên tổ chức sát hạch, đánh giá định kỳ hàng năm nhằm mục đích sàng lọc cán bộ.
Những cán bộ nào không đủ năng lực sẽ được bố trí vào các công việc khác hoặc đưa vào diện tinh giản. Điều này đòi hỏi cán bộ, công chức phải luôn rèn luyện, cải thiện, nâng cao giá trị bản thân để đáp ứng với yêu cầu của công việc trong giai đoạn mới", ông Dĩnh nêu quan điểm.
Bên cạnh đó, việc thu hút và giữ chân những người có năng lực, phẩm chất trong bộ máy công chức, viên chức cũng là một yêu cầu quan trọng. Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cũng cho rằng, Nhà nước cũng cần phải có chế độ đãi ngộ xứng đáng nhằm thu hút người tài phục vụ đất nước.
Trước đây, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều văn bản để thu hút nhà khoa học trẻ, sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, nhân tài về làm việc, cống hiến cho đất nước. Ngoài các đãi ngộ về chế độ, chính sách lương, thu nhập, nhà ở… thì quan trọng nhất là phải xây dựng được môi trường làm việc.
"Mình thu hút người ta về thì buộc phải tạo được cho người ta môi trường làm việc chủ động, đừng có quản lý theo kiểu hành chính hóa mà quản lý theo kết quả đầu ra của cán bộ, công chức đó, tôn trọng, trân trọng, tạo điều kiện để người ta làm việc. Kết quả của người ta phải được ghi nhận, đánh giá một cách chính xác, đảm bảo cơ hội thăng tiến cho họ", ông Dĩnh bày tỏ.
