Công trình nghiên cứu đồ sộ suốt 17 năm của PGS.TS Trần Văn Toàn
'Văn học như một diễn ngôn' (Lí thuyết diễn ngôn của M. Foucault và văn học sử Việt Nam) - công trình PGS.TS Trần Văn Toàn tâm huyết, bền bỉ nghiên cứu trong suốt 17 năm, vừa được Nhà xuất bản Đại học Sư phạm công bố, trong tọa đàm cùng tên.
Đây là công trình nghiên cứu chi tiết, công phu và mang tính thời sự nhằm cung cấp hướng tiếp cận văn học mới. Trong công trình, tác giả tập trung nghiên cứu về cuộc đời, sự nghiệp khoa học của Foucault, mô tả lí thuyết diễn ngôn của M. Foucault với những công cụ và thao tác nghiên cứu chuyên biệt.
PGS.TS Trần Văn Toàn - Giảng viên cao cấp, khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Đặc biệt, phần thực hành phân tích diễn ngôn đã tập trung đi sâu nghiên cứu một số diễn ngôn trong văn học Việt Nam hiện đại nhằm tìm cách diễn giải mới về một số hiện tượng của văn học Việt Nam, hướng tới giải quyết một số vấn đề của lịch sử văn học Việt Nam.
Công trình được cấu trúc thành 3 phần chính.
Phần 1: Lí thuyết diễn ngôn và nghiên cứu văn học - những vấn đề lí thuyết: Dựng lại chân dung học thuật của Foucault và cung cấp một khung lí thuyết về phân tích diễn ngôn nói chung cũng như thảo luận về mối quan hệ giữa phân tích diễn ngôn và nghiên cứu văn học.
Phần2: Lí thuyết diễn ngôn và những vấn đề văn học sử Việt Nam: Đi sâu phân tích tương quan quyền lực/tri thức giữa chủ thể thuộc địa và chủ thể thực dân quan diễn ngôn về bản sắc và kẻ khác; Phân tích tương quan quyền lực về giới tính và những hệ quả của nó trong đời sống văn học từ thời trung đại đến năm 1945; Đặt vấn đề về thiết chế văn học và những tác động của nó đến hoạt động sáng tác trong lịch sử văn học Việt Nam từ trung đại đến hiện đại.
Phần 3: Những sắc màu diễn ngôn với 9 bài viết độc lập, các bài viết trải rộng trên nhiều lĩnh vực, đề tài. Các thao tác, khái niệm công cụ của phân tích diễn ngôn trong những bài viết này được sử dụng đan cài với các thao tác, kỹ năng phân tích văn học khác.
Công trình được cấu trúc thành ba phần chính.
GS.TS.NGND. Trần Đình Sử nhận định về tác phẩm: "Văn học như một diễn ngôn là một đóng góp quý báu không chỉ cho ngành nghiên cứu văn học Việt Nam, cho các nhà văn học sử mà còn cho lí thuyết văn học”.
Trong khi đó, PGS.TS. La Khắc Hòa khẳng định có thể xem Văn học như một diễn ngôn của Trần Văn Toàn là chuyên luận "chưa có tiền lệ", từ nội dung và hướng tiếp cận đối tượng nghiên cứu của nó.
"Về nội dung, đây là công trình nghiên cứu lịch sử văn học. Lịch sử văn học Việt Nam từ trung đại đến hiện đại là đối tượng suy ngẫm chính yếu của tác giả và là câu chuyện được đặt vào vị trí trung tâm của chuyên luận. Đối tượng này được tiếp cận chủ yếu bằng lí thuyết diễn ngôn của Michel Foucault”, PGS.TS. La Khắc Hòa khẳng định.
Michel Foucault (1926 - 1984) là nhà triết học, nhà tư tưởng, nhà sử học, nhà văn, nhà phê bình văn học... người Pháp nổi tiếng với những tư tưởng về quyền lực, tri thức và chủ thể.
Ông để lại một di sản tri thức phong phú và giá trị, ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều lĩnh vực như lịch sử văn hóa, triết học, nghiên cứu văn học...
Tư tưởng của ông vẫn tiếp tục được nghiên cứu, tranh luận và áp dụng trong nhiều bối cảnh học thuật và xã hội hiện đại, trong đó lí thuyết diễn ngôn của Foucault - một phần quan trọng trong tư tưởng của ông - đã mở ra những hướng nghiên cứu mới trong nhiều lĩnh vực khoa học.
Ảnh: NXB Đại học Sư phạm
