COP 29: Cam kết hỗ trợ 300 tỷ USD mỗi năm cho các nước nghèo

Thỏa thuận không làm hài lòng tất cả

Sáng sớm 24/11, sau hai tuần đàm phán hỗn loạn và căng thẳng, đại diện gần 200 quốc gia đã thông qua hiệp ước tài chính gây tranh cãi tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu thường niên lần thứ 29 (COP29) tại Baku, Azerbaijan.

Nguồn: Biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc/ Lucia Vasquez Tumi

Thỏa thuận đề xuất các nước phát thải giàu có phải cam kết trả ít nhất 300 tỉ USD mỗi năm cho đến năm 2035 để giúp các nước nghèo ứng phó với tình trạng nóng lên toàn cầu. Con số này tăng gấp 3 so với 100 tỉ USD mỗi năm theo thỏa thuận hiện tại.

Liên minh châu Âu (EU) ca ngợi thỏa thuận đạt được ở Azerbaijan là "kỷ nguyên mới" về tài chính cho các nước nghèo hơn để chống lại tình trạng nóng lên toàn cầu. "COP29 sẽ được ghi nhớ như là sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới về tài chính khí hậu", ủy viên khí hậu của EU Wopke Hoekstra cho biết.

"Đây không phải là tất cả những gì chúng tôi hoặc những người khác mong muốn nhưng là một bước tiến cho tất cả chúng ta... Nếu khoản tài chính này được sử dụng đúng cách, nó có thể cắt giảm lượng khí thải tương đương với một tỉ ô tô và có thể bảo vệ gần một tỉ người khỏi tác động của biến đổi khí hậu", Bộ trưởng Năng lượng Anh Ed Miliband nói.

Tổng thư ký điều hành về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc Simon Stiell nhấn mạnh rằng mục tiêu tài chính mới được thống nhất tại Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc ở Baku là chính sách bảo hiểm cho nhân loại.

“Thỏa thuận này sẽ duy trì sự bùng nổ năng lượng sạch và bảo vệ hàng tỷ sinh mạng. Nó sẽ giúp tất cả các quốc gia chia sẻ những lợi ích to lớn của hành động khí hậu táo bạo: nhiều việc làm hơn, tăng trưởng mạnh mẽ hơn, năng lượng rẻ hơn và sạch hơn cho tất cả mọi người. Nhưng giống như bất kỳ hợp đồng bảo hiểm nào – nó chỉ có hiệu lực – nếu phí bảo hiểm được thanh toán đầy đủ và đúng hạn.”

Ông thừa nhận rằng không có quốc gia nào đạt được mọi thứ họ muốn và thế giới rời Baku với một núi công việc phải làm. “Vì vậy, đây không phải là lúc để ăn mừng chiến thắng. Chúng ta cần đặt mục tiêu và tăng gấp đôi nỗ lực trên con đường đến Belém.”

Trong Thông cáo báo chí của COP 29 nhấn mạnh, Cơ quan Năng lượng Quốc tế dự kiến đầu tư năng lượng sạch toàn cầu sẽ vượt quá 2 nghìn tỷ đô la lần đầu tiên vào năm 2024.

Mục tiêu tài chính mới tại COP29 dựa trên những bước tiến đáng kể về hành động ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu tại COP27, nơi đã nhất trí về Quỹ Thiệt hại và Tổn thất mang tính lịch sử, và COP28, nơi đã đưa ra một thỏa thuận toàn cầu nhằm chuyển đổi nhanh chóng và công bằng khỏi tất cả nhiên liệu hóa thạch trong các hệ thống năng lượng, tăng gấp ba lần năng lượng tái tạo và thúc đẩy khả năng phục hồi khí hậu.

Thỏa thuận tài chính tại COP29 được đưa ra khi các kế hoạch khí hậu quốc gia mạnh mẽ hơn (Đóng góp do quốc gia tự quyết định, hay NDC) đến hạn từ tất cả các quốc gia vào năm tới. Các kế hoạch khí hậu mới này phải bao gồm tất cả các loại khí nhà kính và tất cả các lĩnh vực, để giữ giới hạn nóng lên 1,5°C trong tầm với. COP29 chứng kiến hai quốc gia G20 – Vương quốc Anh và Brazil – ra tín hiệu rõ ràng rằng họ có kế hoạch tăng cường hành động vì khí hậu trong NDC 3.0 của mình, vì chúng hoàn toàn vì lợi ích của nền kinh tế và người dân của họ.

Chủ tịch COP29 Mukhtar Babayev cho biết, “Khi thế giới đến Baku, mọi người nghi ngờ rằng Azerbaijan có thể thực hiện được. Họ nghi ngờ rằng mọi người có thể đồng ý. Họ đã sai ở cả hai điểm. Với bước đột phá này, Mục tiêu Tài chính Baku sẽ biến hàng tỷ thành hàng nghìn tỷ trong thập kỷ tới. Chúng tôi đã đảm bảo tăng gấp ba lần mục tiêu tài chính khí hậu cốt lõi cho các nước đang phát triển mỗi năm.”

“Mục tiêu Tài chính Baku đại diện cho thỏa thuận tốt nhất có thể mà chúng ta có thể đạt được, và chúng ta đã thúc đẩy các quốc gia tài trợ đi xa nhất có thể. Chúng ta đã thay đổi mãi mãi kiến trúc tài chính toàn cầu và thực hiện một bước tiến đáng kể hướng tới việc cung cấp các phương tiện để cung cấp một con đường hướng tới 1,5 độ C. Những năm tới sẽ không dễ dàng. Khoa học cho thấy rằng những thách thức sẽ chỉ tăng lên. Khả năng làm việc cùng nhau của chúng ta sẽ được thử thách. Đột phá Baku sẽ giúp chúng ta vượt qua những cơn bão sắp tới.” - Chủ tịch COP29 nhấn mạnh.

Việc đạt được thỏa thuận thành công về Mục tiêu tài chính Baku là một phần trong loạt thành tựu mà Chủ tịch COP29 đã đạt được và bảo đảm.

Thông qua thỏa thuận về thị trường carbon

Một thành tựu đáng chú ý trong hai tuần qua của COP 29 là tiến triển đạt được trên thị trường carbon. Sau gần một thập kỷ làm việc, các quốc gia đã nhất trí về những khối xây dựng cuối cùng nêu rõ cách thức thị trường carbon sẽ hoạt động theo Thỏa thuận Paris, giúp hoạt động giao dịch giữa các quốc gia và cơ chế tín chỉ carbon đi vào hoạt động đầy đủ.

Về hoạt động giao dịch giữa các quốc gia (Điều 6.2), quyết định của COP29 nêu rõ cách thức các quốc gia sẽ cho phép giao dịch tín chỉ carbon và cách thức các cơ quan đăng ký theo dõi hoạt động này sẽ hoạt động. Và hiện nay, có sự đảm bảo rằng tính toàn vẹn của môi trường sẽ được đảm bảo ngay từ đầu thông qua các đợt đánh giá kỹ thuật trong một quy trình minh bạch.

Vào ngày đầu tiên của COP29, các quốc gia đã nhất trí các tiêu chuẩn cho một thị trường carbon tập trung theo Liên hợp quốc (Cơ chế Điều 6.4). Đây là tin tốt cho các nước đang phát triển, những nước sẽ được hưởng lợi từ các luồng tài chính mới. Và đây là tin đặc biệt tốt cho các nước kém phát triển nhất, những nước sẽ nhận được sự hỗ trợ xây dựng năng lực mà họ cần để có được chỗ đứng trên thị trường.

Cơ chế này, được gọi là Cơ chế tín dụng Thỏa thuận Paris, được hỗ trợ bởi kiểm tra bắt buộc đối với các dự án chống lại các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ về môi trường và nhân quyền, bao gồm các biện pháp bảo vệ đảm bảo rằng một dự án không thể tiếp tục nếu không có sự đồng ý rõ ràng, có thông tin từ Người dân bản địa. Nó cũng cho phép bất kỳ ai bị ảnh hưởng bởi một dự ánkháng cáo quyết định hoặc nộp đơn khiếu nại.

Theo văn bản đã thống nhất tại Điều 6.4, có một nhiệm vụ rõ ràng cho thị trường carbon của Liên hợp quốc là phải phù hợp với khoa học.

Bước tiến về thị trường carbon không dừng lại ở Baku. Cơ quan giám sát thiết lập cơ chế tín dụng carbon mới đã được các bên giao một danh sách việc cần làm dài đến năm 2025.

Duy Khánh