Cột mốc đánh dấu sức mạnh vượt trội của tiêm kích Mỹ F-35
Máy bay chiến đấu F-35, dòng máy bay tàng hình thế hệ thứ 5 của Mỹ, tiếp tục thể hiện vai trò quan trọng trên chiến trường hiện đại.
Mặc dù chương trình F-35 từng vấp phải không ít chỉ trích vì chi phí cao và tiến độ chậm, những thành tựu gần đây cho thấy tiềm năng chiến đấu và đóng góp chiến lược của dòng máy bay này đang ngày càng được khẳng định.
Một chiếc F-35 hạ cánh trên đường băng của tàu sân bay USS Carl Vinson trong cuộc tập trận quân sự vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) năm 2024 - Ảnh: Reuters
Máy bay chiến đấu tiên tiến nhất hiện nay
Tiêm kích F-35 được phát triển trong khuôn khổ chương trình "Máy bay chiến đấu tấn công chung" (Joint Strike Fighter), nhằm tạo ra một nền tảng máy bay đa nhiệm có khả năng hoạt động linh hoạt trong các môi trường không gian, đất liền và trên biển.
F-35 được xem là máy bay chiến đấu tiên tiến nhất hiện nay nhờ kết hợp giữa thiết kế "tàng hình", hệ thống cảm biến hiện đại và khả năng chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực, giúp nâng cao hiệu quả tác chiến.
Thiết kế "tàng hình" của máy bay chiến đấu là tập hợp các kỹ thuật nhằm giảm khả năng bị radar, hồng ngoại, âm thanh và sóng điện từ phát hiện. Điều này đạt được thông qua hình dáng khí động học đặc biệt giúp tán xạ sóng radar, vật liệu hấp thụ radar (RAM), lớp sơn đặc biệt và việc hạn chế các bề mặt phản xạ. Mục tiêu của thiết kế này là khiến máy bay khó bị phát hiện hơn trong các hệ thống phòng không, từ đó tăng khả năng sống sót và thực hiện nhiệm vụ trong môi trường tác chiến hiện đại.
Tuy nhiên, quá trình phát triển chương trình F-35 không hoàn toàn suôn sẻ. Với tổng chi phí ước tính vượt mốc 2.000 tỉ USD trong suốt vòng đời dự án, đây là một trong những chương trình vũ khí tốn kém nhất trong lịch sử quân sự Mỹ. Bên cạnh đó, dự án nhiều lần bị gián đoạn bởi các sự cố kỹ thuật, trong đó có vấn đề phần mềm ảnh hưởng đến tiến độ giao hàng.
Dù vậy, thời điểm hiện tại, chương trình F-35 đã ghi nhận những tiến triển đáng kể. Hãng sản xuất Lockheed Martin vừa bàn giao chiếc F-35 hoàn thiện thứ 1.170, chiếm gần 1/3 tổng số đơn đặt hàng toàn cầu. Trong tổng số hơn 2.400 máy bay mà quân đội Mỹ đã đặt mua, phần lớn vẫn đang được bàn giao theo từng giai đoạn.
Tính đến tháng 4.2025, đã có hơn 2.910 phi công đến từ 20 quốc gia được đào tạo để vận hành F-35. Bên cạnh đó, hơn 18.100 nhân viên kỹ thuật đã hoàn tất đào tạo bảo dưỡng loại máy bay này. Hệ thống F-35 toàn cầu đã thực hiện gần 630.000 phi vụ, đạt tổng cộng hơn 1 triệu giờ bay. Đây là một cột mốc thể hiện tầm ảnh hưởng và độ phổ biến ngày càng tăng của dòng máy bay này trong lực lượng không quân các nước đồng minh.
Trong tháng 4, nhiều quốc gia đã triển khai F-35 trong các hoạt động khác nhau. Tại Ý, các máy bay F-35 được sử dụng để bảo vệ không phận Rome và Vatican trong lễ tang Giáo hoàng Francis. Tại Anh, biến thể F-35B đã được triển khai trên tàu sân bay HMS Prince of Wales, thực hiện hành trình toàn cầu đến nhiều khu vực trọng điểm. Na Uy cũng trở thành quốc gia đầu tiên nhận đủ toàn bộ 52 máy bay F-35A theo đơn đặt hàng.
Khả năng tương tác chiến trường
Một trong những chiến công đáng chú ý nhất của F-35 trong tháng 4 là màn trình diễn khả năng tương tác tác chiến trong cuộc tập trận đa quốc gia “Ramstein Flag” giữa các thành viên NATO. Trong tình huống mô phỏng chiến trường chống tiếp cận và phong tỏa (A2/AD), một chiếc F-35A của Hà Lan đã phát hiện mục tiêu đối phương và sử dụng hệ thống liên kết dữ liệu đa chức năng tiên tiến để truyền thông tin mục tiêu tới các đơn vị mặt đất đồng minh.
Thông qua kết nối dữ liệu phân loại, các đơn vị mặt đất dù không trực tiếp phát hiện mục tiêu, vẫn có thể thực hiện các cuộc tấn công chính xác. Màn trình diễn này cho thấy F-35 không chỉ là một nền tảng tác chiến độc lập, mà còn là “mắt xích” then chốt trong hệ thống chiến tranh hợp nhất, với khả năng liên kết và chia sẻ dữ liệu gần như tức thời giữa các lực lượng trên không, đất liền và trên biển.
Chính khả năng này đã giúp F-35 được ví như “tiền vệ của bầu trời”. Không chỉ có thể tự phát hiện và tấn công mục tiêu, máy bay còn đóng vai trò chỉ huy chiến thuật, phối hợp với các tài sản đồng minh để tăng hiệu quả tổng thể của chiến dịch. Trong bối cảnh xung đột hiện đại, nơi tốc độ và khả năng phản ứng tức thời đóng vai trò quyết định, khả năng "nhìn thấy" và "truyền thông tin" của F-35 tạo nên lợi thế chiến lược vượt trội.
Ý nghĩa chiến lược
F-35 không chỉ là một loại vũ khí tấn công, mà còn là trung tâm trong mạng lưới chiến đấu đa tầng của các lực lượng đồng minh của Mỹ và phương Tây. Trong các chiến trường tiềm năng như châu Á - Thái Bình Dương hay Đông Âu, nơi các đối thủ như Trung Quốc và Nga đang đẩy mạnh phát triển các hệ thống chống tiếp cận hiện đại, sự xuất hiện của F-35 góp phần làm thay đổi cán cân chiến lược nhờ khả năng thích ứng nhanh và tích hợp sâu với các đơn vị khác.
Bên cạnh đó, hệ thống F-35 đang tiếp tục được cập nhật phần mềm và nâng cấp phần cứng để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của chiến tranh hiện đại, từ việc tích hợp vũ khí mới đến nâng cao khả năng điện tử và bảo mật dữ liệu.
Dù bị nghi ngờ bởi chi phí cao và các trục trặc kỹ thuật trong giai đoạn đầu, chương trình F-35 đang từng bước chứng minh giá trị thực tiễn trên chiến trường. Theo nhiều chuyên gia quân sự, với năng lực tấn công toàn diện, khả năng tàng hình, khả năng kết nối dữ liệu đa tầng và vai trò trung tâm trong các hoạt động hợp tác quốc tế, F-35 đang trở thành một trong những nền tảng chiến đấu quan trọng nhất trong thế kỷ 21.
