Cú hích ngắn hạn cho ngành lọc dầu toàn cầu

Hình minh họa

Trong khi giá dầu thô vừa giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 4 năm qua do OPEC+ bất ngờ tăng sản lượng, thì nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu thực tế vẫn giữ ổn định. Sự trái ngược này cho thấy tình hình cung – cầu đang tạo ra lợi thế lớn cho các nhà máy lọc dầu.

Theo ông Neil Crosby – chuyên gia tại Sparta Commodities, biên lợi nhuận lọc dầu hiện vẫn ở mức cao, do nguồn cung nhiên liệu chưa đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ, đặc biệt trong mùa hè cao điểm.

Biên lợi nhuận lọc dầu là phần chênh lệch giữa giá dầu thô đầu vào và giá các sản phẩm đầu ra như xăng, dầu diesel. Chỉ số này phản ánh hiệu quả hoạt động của ngành lọc dầu. Chỉ vài tháng trước, nhiều tập đoàn dầu khí như BP và TotalEnergies còn dự báo tương lai ảm đạm cho ngành, khi lợi nhuận quý I sụt giảm do doanh thu nhiên liệu yếu.

Thực tế, ngành lọc dầu toàn cầu đang chịu sức ép từ nhiều hướng: Tăng trưởng kinh tế chững lại kéo theo nhu cầu yếu, xu hướng chuyển dịch sang xe điện ngày càng rõ rệt, và sự cạnh tranh từ các nhà máy mới, hiện đại tại châu Á và châu Phi.

Tuy nhiên, theo số liệu từ Wood Mackenzie, biên lợi nhuận lọc dầu tổng hợp toàn cầu trong tháng 5/2025 đã tăng lên 8,37 USD/thùng – mức cao nhất trong hơn một năm. Dù thấp hơn rất nhiều so với đỉnh 33,50 USD/thùng vào tháng 6/2022, đây vẫn là mức cải thiện đáng kể trong bối cảnh hiện tại.

Nguyên nhân chủ yếu là do nhiều nhà máy lọc dầu ở Mỹ và châu Âu đã đóng cửa trong thời gian qua, khiến tổng năng lực lọc dầu không theo kịp đà phục hồi nhu cầu. Điều này giúp các nhà máy còn hoạt động được “hưởng lợi” nhờ giá sản phẩm đầu ra tăng cao.

Dự báo của FGE – một công ty tư vấn năng lượng – cho thấy nguồn cung dầu diesel toàn cầu năm 2025 sẽ giảm 100.000 thùng/ngày, trong khi nhu cầu chỉ giảm nhẹ 40.000 thùng/ngày. Với xăng, tình hình còn căng hơn: Nguồn cung giảm 180.000 thùng/ngày, trong khi nhu cầu lại tăng 28.000 thùng/ngày.

Ông Eugene Lindell từ FGE nhận định, thị trường nhiên liệu vận tải đang ngày càng khan hiếm, tạo áp lực khiến biên lợi nhuận lọc dầu tăng. Đây là tín hiệu tích cực, dù có thể chỉ là “cú hồi sức” ngắn hạn cho ngành lọc dầu toàn cầu.

Theo ông Qilin Tam, Trưởng bộ phận lọc dầu của FGE, cho biết, các nhà máy lọc dầu trên toàn cầu đang được hưởng lợi từ biên lợi nhuận cao, nhờ giá tăng mạnh ở cả hai nhóm sản phẩm: Xăng (nhiên liệu nhẹ) và dầu FO (nhiên liệu nặng).

Tại châu Âu, nhiều nhà máy đã, hoặc sắp đóng cửa, khiến nguồn cung càng thêm thắt chặt. Năm nay, nhà máy Grangemouth (Scotland) và cơ sở Wesseling (Đức) đã dừng hoạt động, trong khi một phần nhà máy Gelsenkirchen do BP vận hành cũng bị ngừng hoạt động.

Tại Mỹ, xu hướng tương tự đang diễn ra. Nhà máy của LyondellBasell tại Houston đã đóng cửa đầu năm nay. Phillips 66 ở Los Angeles dự kiến ngừng hoạt động vào tháng 10/2025, còn Valero tại Benicia sẽ dừng vào tháng 4/2026.

Ngoài các kế hoạch đóng cửa, nhiều sự cố bất ngờ cũng khiến nguồn cung gián đoạn. Theo JPMorgan, sự cố mất điện lớn tại bán đảo Iberia hôm 28/4 đã làm gián đoạn khoảng 1,5 triệu thùng/ngày công suất lọc dầu, và sau hai tuần, vẫn còn 400.000 thùng/ngày chưa khôi phục.

Bên cạnh đó, hai dự án lọc dầu quy mô lớn – nhà máy Dangote ở Nigeria và Olmeca ở Mexico – cũng gặp trục trặc kỹ thuật tại các đơn vị khai thác xăng vào tháng 4, buộc phải ngưng hoạt động ngoài kế hoạch, khiến kỳ vọng tăng cung toàn cầu bị ảnh hưởng.

Nguồn cung

Tồn kho nhiên liệu tại các trung tâm lớn trên thế giới đã giảm mạnh trong năm nay, đẩy nhu cầu khai thác tại các nhà máy lọc dầu tăng lên khi mùa tiêu thụ cao điểm đang tới gần.

Theo phân tích của JPMorgan, chỉ trong vòng 5 tháng đầu năm, lượng tồn kho nhiên liệu tại các quốc gia thuộc khối OECD (bao gồm Mỹ, châu Âu và Singapore) đã sụt giảm tới 50 triệu thùng. “Mức sụt giảm mạnh này là bằng chứng cho thấy giá các sản phẩm nhiên liệu vẫn đang trụ vững”, nhóm chuyên gia của ngân hàng nhận định.

Ở bán cầu Bắc, mùa hè luôn là giai đoạn nhu cầu nhiên liệu tăng vọt – khi người dân di chuyển bằng ô tô và máy bay nhiều hơn. Riêng tại Trung Đông, thời tiết nắng nóng khắc nghiệt khiến nhu cầu tiêu thụ dầu nhiên liệu nặng cũng tăng cao để phục vụ hoạt động làm mát. “Chính nhu cầu tăng mạnh vào mùa hè đang giúp giữ biên lợi nhuận lọc dầu ở mức cao”, ông Janiv Shah – chuyên gia phân tích tại Rystad Energy – cho biết.

Tại Mỹ, các lãnh đạo trong ngành lọc dầu tỏ ra khá lạc quan. Ông Brian Mandell – Phó Chủ tịch điều hành của Phillips 66 – cho biết tồn kho xăng hiện ở mức thấp và có thể tiếp tục giảm trong thời gian tới.

Bà Maryann Mannen – Tổng Giám đốc Marathon Petroleum – cũng xác nhận rằng, công ty đang ghi nhận nhu cầu xăng ổn định tại cả thị trường nội địa và xuất khẩu. Trong khi đó, nhu cầu dầu diesel và nhiên liệu máy bay cũng đang tăng so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, không phải ai cũng tin đà tăng này sẽ kéo dài. Một số chuyên gia cảnh báo rằng nhu cầu có thể chững lại, nếu các cuộc chiến thương mại bùng phát trở lại. Đồng thời, khi biên lợi nhuận lọc dầu đang cao, nhiều nhà máy có thể tăng công suất để tận dụng, khiến nguồn cung tăng lên và làm giảm sức ép thiếu hụt hiện tại. “Chúng tôi cho rằng đây chỉ là một cú hích ngắn hạn”, ông Austin Lin – chuyên gia tại Wood Mackenzie – nhận định.

Cùng quan điểm, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cũng dự báo nhu cầu dầu toàn cầu trong phần còn lại của năm 2025 sẽ chững lại, trung bình chỉ khoảng 650.000 thùng/ngày – thấp hơn nhiều so với mức gần 1 triệu thùng/ngày trong quý I. Nguyên nhân là do những lo ngại về thương mại đang đè nặng lên triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Một thương nhân kỳ cựu giấu tên đưa ra lời khuyên: “Các nhà lọc dầu nên tranh thủ chốt giá phòng rủi ro ngay từ bây giờ, vì theo tôi, đây là thời điểm thích hợp nhất”.

Nh.Thạch

AFP