Cửa thoát hiểm cho các dự án điện chuyển tiếp

Các dự án điện chuyển tiếp vẫn ngóng cởi trói về đàm phán giá bán điện. Ảnh: Hoàng Anh/TL

Chưa đầy hai ngày sau khi bản quy hoạch điện VIII được phê duyệt, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã có chỉ đạo về việc giải quyết nút thắt đàm phán giá bán điện đối với các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp đã hoàn thành đầu tư xây dựng nhưng chưa được vận hành.

Theo đó, Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Công thương khẩn trương thực hiện sửa đổi, bổ sung Thông tư 15/2022 (ban hành tháng 10/2022) và Quyết định 21 (ban hành tháng 1/2023) theo đúng quy trình, thủ tục và quy định trong thời gian chưa có quy định cụ thể về phương pháp định giá, đàm phán giá và có văn bản hướng dẫn cụ thể về phương pháp tính và đàm phán giá điện đối với điện gió, điện mặt trời.

Đối với các dự án đã hoàn thành đầu tư xây dựng, hoàn tất hồ sơ pháp lý theo quy định, Bộ Công thương khẩn trương có văn bản trước ngày 20/5/2023 chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đàm phán với các chủ đầu tư về mức giá điện tạm thời và cho vận hành phát điện lên lưới điện. "Sau khi đàm phán xong, thống nhất giá thì sẽ được thanh quyết toán theo giá chính thức kể từ ngày phát lên lưới điện", Phó thủ tướng nhấn mạnh.

Với dự án chưa đủ điều kiện vận hành, còn vướng mắc về thủ tục pháp lý, Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Công thương và các địa phương nơi có dự án khẩn trương hướng dẫn doanh nghiệp hoàn tất thủ tục hồ sơ theo quy định.

Đối với các dự án điện chuyển tiếp đã hoàn thành thủ tục đầu tư, đã có trong Quy hoạch điện VII điều chỉnh nhưng đã hết kỳ quy hoạch, Bộ Công thương có văn bản hướng dẫn doanh nghiệp và địa phương nơi có dự án thực hiện đúng quy định pháp luật về quy hoạch, Nghị quyết 61/2022 ngày 16/6/2022 của Quốc hội và các quy định liên quan khác.

Như TheLEADER đã thông tin, từ 2 tháng nay chứng kiến 23 nhà đầu tư có các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp (đã hoàn thành xây dựng nhưng chưa được vận hành thương mại) liên tiếp kiến nghị Thủ tướng khắc phục những bất cập trong cơ chế đàm phán giá phát điện, và đề xuất có cơ chế huy động tạm thời các dự án nhằm góp phần giảm áp lực chi phí, dòng tiền, nguy cơ phá vỡ cam kết với các tổ chức tín dụng (đã tài trợ cho dự án).

Giá điện tạm cho các dự án điện tái tạo chuyển tiếp: Cửa sinh hay cửa tử?

Cụ thể, nhóm nhà đầu tư đề xuất Chính phủ chỉ đạo xem xét lại các quy định về khung giá phát điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp ban hành tại Quyết định 21 và Thông tư 01 (cùng ban hành tháng 1/2023) phù hợp với thực tiễn ngành điện và hoạt động đầu tư của các dự án.

Sau đó, Văn phòng Chính phủ thông báo truyền đạt kết luận của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo Bộ Công thương khẩn trương rà soát, xử lý theo thẩm quyền các vấn đề liên quan đến các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp. Đáng chú ý, Thủ tướng và Phó thủ tướng cũng đã yêu cầu Bộ Công thương báo cáo kết quả xử lý kiến nghị của các nhà đầu tư trước 15/4/2023.

Tuy nhiên, cập nhật mới đây của các nhà đầu tư nộp hồ sơ và đề nghị tham gia đàm phán với Công ty Mua bán điện (“EVN-EPTC”) cho biết, nhiều hồ sơ nộp chưa được chấp thuận đủ điều kiện đàm phán (trong đó có một số lý do khách quan như dự án được duyệt ở Quy hoạch điện VII đã hết hiệu lực trong khi Quy hoạch điện VIII vẫn chưa được ban hành) hoặc tiến độ đàm phán rất chậm do thiếu các văn bản hướng dẫn cụ thể làm cơ sở tính toán giá điện).

Cuối tháng 3 vừa qua, EVN báo cáo Bộ Công thương về các vướng mắc trong đàm phán giá điện các dự án NLTT chuyển tiếp, như các nội dung liên quan tới thời hạn hợp đồng; phương pháp xác định giá đàm phán (phương pháp xác định các thông số đầu vào và nguyên tắc xác định giá điện) dẫn đến chưa có cơ sở để hoàn thành đàm phán giá điện.

Cuối tháng 4/2023, EVN gửi công văn tới Công ty mua bán điện EPTC về đàm phán dự án NLTT chuyển tiếp, trong đó đề cập nội dung xem xét mức giá tạm thời ≤ 50% giá trần khung giá phát điện của Quyết định 21 (tương đương mức giá tạm cho: điện mặt trời mặt đất là khoảng gần 592,5 đồng/kWh, điện gió trong đất liền là khoảng 794 đồng/kWh, điện gió trên biển khoảng 908 đồng/kWh).

Chia sẻ của một số nhà đầu tư cho biết, nếu trong trường hợp giá tạm này được thanh toán, không hồi tố và trừ vào thời gian hợp đồng PPA, thì đây sẽ trở thành giá điện thanh toán chính thức. "Việc mua năng lượng tái tạo với mức giá nêu trên đang đi ngược lại hoàn toàn với chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo và các cam kết của Chính phủ về cắt giảm khí thải carbon thông qua phát triển NLTT", nhóm nhà đầu tư nhấn mạnh.

Đây chính là một trong những điểm cốt tử khiến nhiều nhà đầu tư chưa thể đạt được tiếng nói thống nhất với EVN/EPTC trong quá trình đàm phán suốt thời gian vừa qua, đặt trong bài toán sống còn của hoạt động đầu tư cũng như cam kết, chính sách liên quan của Chính phủ.

Nguyễn Cảnh