Cùng em vui học Hát Xoan

Các em học sinh tiểu học trên địa bàn phường Việt Trì tự tin trình diễn Hát Xoan Phú Thọ cùng các diễn viên, nghệ sĩ chuyên nghiệp trên những sân khấu lớn.

Trong giai đoạn 2020-2025, tỉnh Phú Thọ đã nỗ lực đưa Hát Xoan vào chương trình giáo dục phổ thông và các hoạt động ngoại khóa ở các trường học. Đến nay, 100% giáo viên âm nhạc từ mầm non đến trung học cơ sở trên địa bàn tỉnh đã tham gia tập huấn và được cấp chứng chỉ bồi dưỡng về truyền dạy Hát Xoan. Với 9 lớp tập huấn cho 350 giáo viên âm nhạc được tổ chức, đội ngũ này đã trở thành hạt nhân quan trọng, trực tiếp truyền dạy Hát Xoan cho học sinh.

Hát Xoan được lồng ghép, tích hợp vào các môn học trong chương trình chính khóa, các hoạt động ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm, cùng với việc thành lập và duy trì các câu lạc bộ Hát Xoan và dân ca trong các nhà trường. Công tác này nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên và học sinh về giá trị, ý nghĩa của di sản.

Với các em nhỏ, trải nghiệm Hát Xoan không chỉ là học tập trong lớp mà còn là hành trình “vừa học vừa chơi, di sản thấm từ từ”, gieo những hạt giống văn hóa một cách tự nhiên, nhẹ nhàng vào tâm hồn. Tại các cơ sở mầm non và tiểu học, hoạt động trải nghiệm Hát Xoan được tổ chức thường xuyên. Cô Trần Chính - Quản lý Mầm non Chú gấu nhỏ (phường Việt Trì) chia sẻ: "Các con được trải nghiệm, được quan sát cũng như được cùng các ông, bà nghệ nhân, các cô giáo hòa vào điệu Hát Xoan. Đây cũng là hoạt động được nhà trường tổ chức thường xuyên vào sáng thứ 2 hằng tuần. Hoạt động này giúp nuôi dưỡng tình yêu quê hương, tình yêu dân tộc và bảo vệ di sản văn hóa của quê hương mình".

Hoạt động trải nghiệm Hát Xoan làng cổ được Mầm non Chú gấu nhỏ tổ chức thường niên.

Trong những buổi trải nghiệm này, khi đôi mắt nhỏ bé được chiêm ngưỡng, đôi tai được lắng nghe những câu hát, điệu múa từ nghệ nhân, các con đang dần hình thành tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc một cách tự nhiên nhất. Không chỉ được xem, các bé còn được tự tay vỗ phách, nhún nhảy theo điệu nhạc, hay thỏa sức sáng tạo qua những bức vẽ ngộ nghĩnh. Buổi trải nghiệm giúp các bé phát triển toàn diện về ngôn ngữ, âm nhạc, tư duy sáng tạo, kỹ năng giao tiếp và cảm xúc.

Đặc biệt, Hát Xoan không chỉ dừng lại ở phạm vi trường học mà còn được đưa lên sân khấu lớn, tạo cơ hội cho các em nhỏ trình diễn và giao lưu cùng các nghệ nhân gạo cội. Hằng năm, tỉnh Phú Thọ tổ chức các Liên hoan Hát Xoan và dân ca phục vụ Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng song song với các hoạt động trình diễn, giới thiệu Hát Xoan trong khuôn khổ lễ hội. Cùng với đó, mô hình du lịch học đường gắn với di sản Hát Xoan cũng được xây dựng, tổ chức cho học sinh tham gia tìm hiểu, trải nghiệm di sản tại các di tích.

Hình ảnh các em học sinh trong trang phục truyền thống, tự tin trình diễn Hát Xoan kết hợp cùng các nghệ nhân cao tuổi tại các sự kiện văn hóa lớn như Lễ hội Đền Hùng, đã trở thành điểm nhấn văn hóa xúc động và ý nghĩa, qua đó giáo dục truyền thống và quảng bá di sản tới thế hệ trẻ. Việc tham gia những sự kiện quy mô này không chỉ là vinh dự mà còn là cơ hội để các em cảm nhận sâu sắc giá trị của di sản, từ đó ý thức rõ hơn về trách nhiệm gìn giữ.

Các em học sinh tìm hiểu về Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại Hát Xoan Phú Thọ tại Miếu Lãi Lèn.

Trong một lần chia sẻ về vai trò của truyền dạy, Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Lịch (trùm phường Xoan An Thái) đã khẳng định: "Để di sản Hát Xoan được lan tỏa, phát triển bền vững thì không gì bằng việc truyền dạy cho lớp trẻ. Đây là cách tốt nhất để thế hệ trẻ thêm hiểu, thêm yêu và giữ gìn, bảo tồn di sản của cha ông. Hát Xoan phải được truyền dạy từ bé, để các cháu thấm dần, yêu thích, từ đó mới có ý thức bảo tồn được. Tôi rất tự hào bởi ở phường Xoan An Thái hiện nay đã có 5 thế hệ cùng Hát Xoan.."

Việc cho trẻ mầm non và học sinh trải nghiệm Hát Xoan là một khoản đầu tư quý giá vào tương lai. Quan trọng hơn, đây là cách chúng ta gieo mầm ý thức bảo tồn di sản ngay từ khi còn thơ bé, để Hát Xoan sẽ không chỉ là niềm tự hào trong quá khứ mà những giai điệu Xoan sẽ tiếp tục sống động trong tương lai, được chính các em nhỏ hôm nay tiếp nối và phát triển, trở thành những “mầm Xoan” tươi non, đầy sức sống. Đó là cách trao truyền những giá trị văn hóa ngàn đời, để Hát Xoan mãi mãi là niềm tự hào của Đất Tổ và của cả dân tộc Việt Nam.

Lê Hoàng