Cùng người chiến sỹ Điện Biên, đến thăm Đại tướng

Tôi nhớ thời gian khoảng năm 2001 hoặc 2002. Hôm đó giữa mùa thu Hà Nội, trời rất đẹp; anh Hồ Ngọc Chương lúc này đã nghỉ hưu, gọi cho ba anh em tôi đến nhà chơi, rồi rủ nhau tới nhà riêng số 33, phố Hoàng Diệu (Hà Nội), thăm cụ Võ Nguyên Giáp.

Do anh Hồ Ngọc Chương có họ hàng bên mẹ Phó giáo sư Đặng Bích Hà (cụ Hồ Thị Toan, quê làng Quỳnh Đôi), anh gọi bà bằng “cô họ”; nên thi thoảng vẫn đến nhà thăm các cụ. Khi tới nơi, thì biết Đại tướng đang kỳ thời gian nghỉ dưỡng tại khu nghỉ dưỡng của Ban Tài chính - quản trị Trung ương ở bán đảo phía Bắc Hồ Tây (bây giờ là “Nhà khách Tây Hồ”). Thế là 4 anh em cùng kéo lên đó để thăm sức khỏe Đại tướng.

Khung cảnh nơi Đại tướng nghỉ dưỡng là khu vực có nhiều biệt thự nhỏ, um tùm cây cao bóng cả rất đẹp. Xa xa đã thấy một ông cụ tầm thước mặc bộ đồ thể thao màu xanh, chân mang giày ba ta Thượng Đình (cũng màu xanh tím); đang chạy bộ trên con đường nhỏ dưới hàng cây.

Đại tướng tập thể dục xong thì vào nhà tắm rửa, thay áo quần cùng phu nhân Đặng Bích Hà tiếp 4 anh em. Thời gian tiếp khoảng non một tiếng. Hai cụ trò chuyện rất thân mật với chúng tôi. Đại tướng gọi đích danh anh Hồ Ngọc Chương bằng tên đơn giản, không có thêm bất cứ phụ từ nào. Cụ tự xưng “mình” và “Chương” - nghĩa là rất thân thiết, gần gũi.

Ông bà còn cho chụp ảnh thoải mái. Tôi, nhà báo Lê Kinh Thắng, nhà báo Nguyễn Anh Dũng thay nhau chụp rất nhiều ảnh. Máy ảnh chụp phim của chú Nguyễn Anh Dũng mang theo.

Riêng tôi có một đề nghị với Đại tướng - phải nói là giây lát “bạo gan“ của một phóng viên ảnh chuyên nghiệp; để sau đó có bức ảnh “để đời” đối với anh Hồ Ngọc Chương lúc sinh thời và nay là với gia đình, con cháu.

Tôi rón rén đến ghé gần Đại tướng, thưa: “Dạ thưa cụ, anh Hồ Ngọc Chương là người lính có lẽ trẻ nhất của Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. Tháng 5 năm ấy, mới vừa tròn tuổi 14. Khẩu súng trường khi dương lê để đứng sắp hàng còn dài hơn người anh cả gang tay; cũng là một trong những chiến sỹ trẻ nhất, vinh dự có mặt trong đội ngũ để Đại tướng duyệt binh đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam - Lễ duyệt binh mừng chiến thắng Điện Biên Phủ tại cánh đồng Mường Phăng ngày 13/5/1954; rồi cả Lễ duyệt binh trên Quảng trường Ba Đình mừng Chính phủ và Bác Hồ trở về Thủ đô Hà Nội (1/1/1955). Hôm nay, xin kính mong Đại tướng gắn Huy hiệu “Cựu chiến binh” cho anh Hồ Ngọc Chương”.

Không phút giây ngần ngại, Đại tướng mỉm cười đồng ý. Tôi quay sang nhìn anh Chương, đưa mắt ra dấu: Đưa chiếc Huy hiệu cho Đại tướng đi. Trong khi Đại tướng gắn Huy hiệu cho Cựu chiến binh Hồ Ngọc Chương, tôi cầm máy ảnh của chú Nguyễn Anh Dũng, chụp liền mấy tấm ảnh của khoảnh khắc vô cùng đặc biệt này. Anh Hồ Ngọc Chương mắc bệnh hiểm ngheo, qua đời khoảng 15 năm nay rồi. Ngày đau thương đó, tôi lại đến gặp Đại tá Nguyễn Huyên - Phụ trách Văn phòng của Đại tướng, đề nghị báo tin buồn này đến Đại tướng, cùng gia đình. Sau đó, Văn phòng Đại tướng gửi vòng hoa viếng người chiến sỹ trẻ của Điện Biên năm xưa. Trên Vòng hoa ghi dòng chữ: “Gia đình Đại tướng Võ Nguyên Giáp vô cùng thương tiếc”!

Lê Quang Vinh