Đặc sắc Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa giữa lòng Thủ đô

Sáng 20/10, đoàn nghệ nhân tỉnh Quảng ngãi đã tái hiện Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa tại không gian Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Đặc sắc Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa giữa lòng Thủ đô.

Theo các nhà nghiên cứu, Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa không chỉ có trên đảo Lý Sơn, mà tại các địa phương dọc theo bờ biển (những nơi có người đi Hoàng Sa, Trường Sa) đều có Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa.

Tuy nhiên đến nay, chỉ có Lý Sơn phục hồi, gìn giữ được lễ này một cách hoàn chỉnh, sinh động nhất bởi đây là cái nôi của những binh phu đi Hoàng Sa, Trường Sa thời xưa.

Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa trên đảo Lý Sơn đã có từ khoảng đầu thế kỷ XVII, khi các chúa Nguyễn thành lập “đội Hoàng Sa” gồm 70 dân đinh giỏi nghề đi biển, giương buồm vượt sóng ra khơi tìm kiếm hải vật, sản vật, đo đạc thủy trình, tuần phòng trên biển, đảo, đồng thời cắm cột mốc, dựng bia chủ quyền ở Hoàng Sa và Trường Sa.

Trước năm 2005, Lễ chỉ tổ chức trong các dòng họ, gia đình. Thời gian sau, được sự quan tâm của chính quyền địa phương, các cấp, các ngành, dựa trên chủ thể là bà con các tộc họ tại Lý Sơn, Lễ được khôi phục quy mô hơn.

Cho đến nay, người dân Lý Sơn vẫn còn lưu truyền câu ca: “Hoàng Sa trời nước mênh mông/ Người đi thì có mà không thấy về/ Hoàng Sa mây nước bốn bề/ Tháng hai, ba khao lề thế lính Hoàng Sa”.

Để chuẩn bị lễ khao lề, người ta làm 5 mô hình thuyền, các phẩm vật tế lễ, bài vị của các Cai đội Hoàng Sa và những binh lính trong đội, bài vị của các vị thần cai quản biển cả.

Trước khi tổ chức lễ khao lề, Ban tế tự đình làng tổ chức lễ tế thần vào đêm trước và tổ chức lễ cầu an cho vong linh các chiến sĩ đội Hoàng Sa. Lễ khao lề được tổ chức ngoài sân đình và do các tộc họ cùng thầy pháp thực hiện. Ông Cả làng và các chức sắc trong làng tham gia làm bồi tế, với sự tham dự của hàng nghìn người dân địa phương và du khách .

Để thực hiện nghi lễ, người ta chuẩn bị 3 ban thờ đặt đồ tế như thịt heo, gà, muối, bánh khô… bài vị các Cai đội và chiến sỹ Hoàng Sa. Trước các ban thờ là 5 mô hình thuyền câu (loại thuyền đội Hoàng Sa dùng đi biển). Sau khi thầy pháp thực hiện các nghi thức bắt ấn trừ tà, làm phép để an vị các vong linh chiến sỹ Hoàng Sa, là nghi thức đọc văn tế.

Tiếp theo nghi thức tế tại sân đình là nghi thức thả thuyền tế ra biển. Các thuyền tế được đưa ra ngoài biển để thả trôi theo dòng nước, cầu cho vong linh những người lính trong đội Hoàng Sa xưa được siêu thoát và cầu mong cuộc sống yên bình cho mỗi cá nhân, cộng đồng.

Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa góp phần phản ánh về lịch sử bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam trên vùng Biển Đông, đặc biệt là chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của các binh thuyền đội Hoàng Sa - Trường Sa cùng thủy quân Hoàng Sa - Trường Sa.

Tiếng ốc u được thổi lên từng hồi trầm hùng, hiệu lệnh trai tráng trong làng rước mô hình 5 thuyền câu ra biển, tái hiện lại Lễ tiễn đưa các hùng binh Hoàng Sa Bắc hải năm xưa lên đường làm nhiệm vụ thiêng liêng với Tổ quốc.

Tuấn Anh