Đại biểu Quốc hội: cần ứng xử khác nhau với các di sản văn hóa

Thu hút nguồn lực xã hội hóa phù hợp

Thảo luận tại tổ 5 (gồm Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh: Quảng Nam, Lào Cai, Kiên Giang và Vĩnh Phúc) về Dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải quan tâm đến quy định tại khoản 6 Điều 89 Dự thảo Luật về sử dụng và trích lập các nguồn thu từ phí, lệ phí.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị, việc xã hội hóa trong khai thác, phát huy giá trị di sản văn hóa cần có biện pháp phù hợp với từng loại di tích. Ảnh: Thanh Hải

Nhấn mạnh cần rà soát, viết lại điều khoản này để phù hợp hơn với Luật Ngân sách Nhà nước, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, việc các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác theo quy định pháp luật được tổng hợp đầy đủ vào cân đối ngân sách nhà nước, theo nguyên tắc không gắn với nhiệm vụ chi cụ thể như quy định tại Điều 7, Luật Ngân sách Nhà nước không hoàn toàn gây khó cho thực hiện đẩy mạnh xã hội hóa công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Dẫn chứng thực tế từ di sản văn hóa thế giới Hội An, Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, Hội An triển khai thu phí tham quan từ năm 1995 và trong một thời gian dài áp dụng cơ chế phần kinh phí thu được này sau khi bù đắp chi phí xong thì sẽ đầu tư trở lại cho di tích, tức là lấy từ di tích để lại đầu tư cho di tích. Theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, phần kinh phí này thu vào ngân sách không gắn với nhiệm vụ chi cụ thể. Do vậy, tỉnh Quảng Nam đã quyết định không sử dụng nguồn thu này để cân đối lại cho Hội An. Phần cân đối cho Hội An được lấy từ nguồn khác và do HĐND tỉnh quyết định.

Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội thảo luận tại tổ chiều 18/6. Ảnh: Hồng Thái

Có biện pháp phù hợp với từng loại di tích

Nhất trí với quan điểm khuyến khích mọi nguồn lực xã hội, các tổ chức, cộng đồng và cá nhân tham gia công tác bảo vệ, khai thác, sử dụng và phát huy giá trị di sản văn hóa, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị, việc xã hội hóa trong khai thác, phát huy giá trị di sản văn hóa cần có biện pháp phù hợp với từng loại di tích.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, các di sản văn hóa như Hội An, Sa Pa, phố cổ Hà Nội… là những di tích “sống”, có người dân sinh sống trong đó thì cần thực hiện xã hội hóa, Nhà nước đầu tư phần nào còn nên để người dân tham gia và hưởng lợi từ khai thác những di sản này. Nhưng với những di sản khác như kinh thành Huế, thánh địa Mỹ Sơn thì không thể thực hiện xã hội hóa.

Tuy nhiên, với những di sản như kinh thành Huế, thánh địa Mỹ Sơn, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, Nhà nước phải sử dụng các nguồn lực trong nước, huy động nguồn lực ngoài nước để bảo tồn, gìn giữ, phát huy giá trị di sản, đặc biệt là cần huy động được các chuyên gia trong và ngoài nước am hiểu phương pháp đầu tư với những di sản rất đặc thù này vì có liên quan đến văn hóa, khảo cổ học...

Theo đại biểu Bùi Hoài Sơn (Đoàn TP Hà Nội), cần có sự ứng xử khác nhau đối với các đối tượng di sản, cuộc sống con người phải là trung tâm trong bảo vệ di sản. Ảnh: Hồng Thái

“Đầu tư của Nhà nước vào các di sản văn hóa thế giới, di sản quốc gia có giá trị đặc biệt đều phải rất thận trọng, không thể thực hiện như dự án đầu tư công thông thường. Do đó, cần phân biệt theo loại hình di sản để có chính sách, cơ chế xã hội hóa phù hợp” - Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh.

Trong khi đó, đại biểu Bùi Hoài Sơn (Đoàn TP Hà Nội) cho hay, nếu ứng xử một cách máy móc với di sản thì chúng ta đang vô nhân đạo đối với người đang sống. Thực tế này đang xảy ra ngay tại Hà Nội.

“Nếu chúng ta cứ bảo tồn nguyên vẹn, máy móc thì dẫn đến tình trạng khu phố cổ Hà Nội sẽ mong muốn không lọt vào danh sách di sản, làng cổ Đường Lâm sẽ sẵn sàng trả lại danh hiệu vì vào danh sách di sản sẽ bị “đóng băng”, ảnh hưởng đến sinh hoạt, sinh kế của người dân. Do đó, cần có sự ứng xử khác nhau đối với các đối tượng di sản, cuộc sống con người phải là trung tâm trong bảo vệ di sản” - đại biểu Bùi Hoài Sơn nêu quan điểm.

Đại biểu Tạ Đình Thi (Đoàn TP Hà Nội) thảo luận tại tổ. Ảnh: Hồng Thái

Thái San