Đại biểu Quốc hội: Cần xây dựng bộ sách giáo khoa chuẩn, hiện đại, thấm đẫm văn hóa Việt

Chiều 2/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí. (Nguồn: Quốc hội)

Hợp nhất nội dung chuyển đổi số và xây dựng bộ sách giáo khoa chuẩn

Đề cập cấu trúc chương trình, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (đoàn TP. Hà Nội) cho rằng, nội dung chuyển đổi số đang được trình bày rải rác ở nhiều phần, gây khó khăn trong tổ chức và phân bổ ngân sách. Ông đề xuất tập hợp toàn bộ nội dung chuyển đổi số vào một dự án riêng để thuận tiện trong sắp xếp đầu việc và triển khai.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí trăn trở về tính cần thiết của một bộ sách giáo khoa chuẩn, thống nhất trên toàn quốc. Ông nhấn mạnh, sách giáo khoa gắn bó với cả quá trình học tập của mỗi người và có ảnh hưởng sâu sắc đến việc hình thành tri thức và nhân cách.

Theo đại biểu Trí, một bộ sách giáo khoa chuẩn phải bảo đảm tính cập nhật, hiện đại, không có lỗi, đồng thời thấm đượm văn hóa Việt Nam và chứa đựng giá trị đạo đức, nhân văn. Chỉ khi có sách giáo khoa chuẩn, chương trình dạy học thống nhất toàn quốc mới có thể thực hiện hiệu quả.

Đồng thời, ông Nguyễn Anh Trí cũng lưu ý, để xây dựng được bộ sách chuẩn, cần đầu tư bài bản, không chắp vá hay tạm thời. Việc này cần có Ban Soạn thảo quốc gia gồm những người giỏi, có trách nhiệm và tâm huyết.

Riêng vấn đề sách giáo khoa, cả đại biểu Nguyễn Anh Trí và nhiều đại biểu khác đều nhấn mạnh đây là nhiệm vụ có ý nghĩa nền tảng. Một bộ sách giáo khoa chuẩn, hiện đại, thống nhất và thấm đượm văn hóa Việt Nam sẽ tạo nên sự đồng bộ, công bằng và chất lượng trong giáo dục phổ thông trên phạm vi cả nước.

Trong khi đó, đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương, đoàn Quảng Ngãi đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) nghiên cứu bộ sách giáo khoa song ngữ Việt - Anh hoặc sách giáo khoa bằng tiếng Anh để các cơ sở giáo dục lựa chọn phù hợp với điều kiện thực tế.

Mục tiêu lớn hơn là đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Tuy nhiên, theo nữ đại biểu, để thực hiện mục tiêu này, yếu tố quyết định là đội ngũ giáo viên. Các thầy cô không những phải có kiến thức chuyên sâu về môn học, mà còn cần kỹ năng tiếng Anh tốt. Trong khi đó, thực tế hiện nay, hầu hết trường đại học mới đào tạo giáo viên Tiếng Anh, chưa thể đào tạo giáo viên dạy các môn học bằng tiếng Anh.

“Giáo viên Tiếng Anh không thể dạy các môn học khác bằng tiếng Anh khi không có kiến thức chuyên sâu của môn học ấy. Ngược lại, giáo viên các môn học khác thì không đủ năng lực, kỹ năng tiếng Anh để giảng dạy bằng tiếng Anh”, đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương nêu thực tế.

Đại biểu đoàn Quảng Ngãi cho rằng, tại chương trình, mục tiêu bồi dưỡng, đào tạo, nâng cao trình độ giáo viên còn chung chung, do đó cần định lượng cụ thể, có tính đo lường và khả thi. Cụ thể, đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị dạy học phải đồng bộ với việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. Ví dụ, mục tiêu đến năm 2030, 30% giáo viên được bồi dưỡng, đào tạo đáp ứng yêu cầu dạy học bằng tiếng Anh, tương ứng với 30% cơ sở giáo dục có thiết bị.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng. (Nguồn: Quốc hội)

Thu hẹp chênh lệch giáo dục, đầu tư trường học an toàn

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP. Hồ Chí Minh) bày tỏ sự đồng thuận với định hướng chuẩn hóa và hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục và đào tạo. Ông cho rằng, thực tế những năm qua đã cho thấy khoảng cách rất lớn giữa các vùng miền; nếu không đặt rõ mục tiêu ngay từ đầu, nguồn lực sẽ dễ tiếp tục dồn về nơi đã phát triển, trong khi các khu vực khó khăn vẫn “thiếu” và “yếu”.

Từ đó, đại biểu đề nghị chương trình cần nêu rõ mục tiêu thu hẹp chênh lệch về cơ sở vật chất, chất lượng giáo dục và cơ hội học tập giữa đô thị với nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đây là nền tảng để bảo đảm sự công bằng trong tiếp cận giáo dục và phát triển bền vững.

Liên quan phân bổ vốn, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị xây dựng cơ chế phân bổ và giải ngân gắn với các chỉ tiêu đầu ra có thể đo lường như số phòng học kiên cố, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn, mức độ chuyển đổi số của cơ sở giáo dục… Theo ông, phân bổ vốn theo sản phẩm đầu ra sẽ thúc đẩy tiến độ, hạn chế dàn trải và tăng hiệu quả sử dụng ngân sách.

Cũng theo đại biểu này, chương trình cần bổ sung đào tạo bắt buộc về năng lực chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, an toàn thông tin và phương pháp dạy học số. Chuyển đổi số là xu thế tất yếu, vì vậy nếu không chú trọng đào tạo con người, các đầu tư về hạ tầng và thiết bị sẽ khó phát huy hiệu quả trong thực tiễn.

Bàn về nguyên tắc phân bổ vốn ngân sách Trung ương, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng kiến nghị tăng cường giám sát độc lập đối với đầu tư cơ sở vật chất và mua sắm thiết bị nhằm ngăn chặn tình trạng mua sắm lãng phí, sai nhu cầu hoặc không sử dụng. Ông đề nghị báo cáo hằng năm về tiến độ, kết quả giải ngân và mức độ hoàn thành chỉ tiêu đầu ra tại kỳ họp cuối năm của Quốc hội để xử lý những điểm nghẽn trong đầu tư công.

Phi Yến