Đại biểu Quốc hội đề xuất cơ chế Hà Nội phá dỡ, cải tạo chung cư cũ nếu có 50% chủ nhà đồng ý

Ngày 8/12, Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế đặc thù thực hiện các dự án lớn ở Thủ đô

Ngày 8/12, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền Thủ tướng trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế đặc thù thực hiện các dự án lớn ở Thủ đô. Dự kiến, Quốc hội biểu quyết thông qua dự thảo nghị quyết này vào chiều 11/12.

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, thực tiễn việc cải tạo chung cư cũ, chỉnh trang đô thị còn nhiều bất cập, chậm trễ, ảnh hưởng an toàn, đời sống của người dân. Để tháo gỡ điểm nghẽn này, cơ quan soạn thảo đề xuất Hà Nội được quyết định biện pháp cưỡng chế phá dỡ khi trên 75% chủ nhà, chủ đất đồng ý, tương đương ít nhất 75% diện tích đất ở khu vực cải tạo.

Theo Luật Nhà ở 2023, dự án cải tạo chung cư xuống cấp chỉ được thực hiện khi 80% chủ nhà, chủ đất đồng ý với phương án bồi thường, tái định cư, phương án xây dựng lại. Với chung cư nguy hiểm cấp D (hư hỏng nặng, mất an toàn, có nguy cơ sập đổ), UBND tỉnh có thể quyết định theo phương án tối ưu.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Thực tế, việc đạt tỷ lệ đồng thuận gần như tuyệt đối này gặp nhiều khó khăn tại các dự án xây lại chung cư cũ. Với các chủ đầu tư, họ cũng khó triển khai dự án khi mật độ xây dựng bị khống chế, không được xây quá nhiều tầng nên không đủ quỹ căn thương mại để bù đắp chi phí xây dựng, bồi thường.

Theo báo cáo, từ năm 2005, Hà Nội bắt đầu cải tạo các khu chung cư cũ. Tuy nhiên, đến giữa năm ngoái, thành phố mới có 19 dự án hoàn thành, đưa vào sử dụng và tiếp tục triển khai hơn chục dự án.

Kiến nghị nới quy định cải tạo chung cư cũ, xem lại ranh giới nội đô lịch sử

Góp ý thảo luận tại hội trường, GS Hoàng Văn Cường, Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, cần "nới" quy định về cải tạo chung cư cũ. "Nếu không có cơ chế đồng thuận 75% và cho phép vượt chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc và dân số, thành phố sẽ khó cải tạo được các khu chung cư xuống cấp, mất an toàn", ông nói.

"Phát triển không gian trên cao là nơi ở; toàn bộ không gian ngầm dưới mặt đất là nơi kinh doanh dịch vụ và giao thông ngầm. Không gian trên mặt đất là cây xanh và không gian công cộng", vị đại biểu nói.

Ngoài ra, ông Hoàng Văn Cường đề nghị cần xem lại quy hoạch khu vực nội đô lịch sử chỉ bao gồm những khu cần bảo tồn, gìn giữ các giá trị lịch sử. Như khu vực Ba Đình, Hồ Tây và khu vực phố cổ. Với những khu vực này không được phép xây cao tầng nên không thể tăng mật độ dân số.

GS Hoàng Văn Cường, Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính

Đại biểu cũng cho rằng, việc quy hoạch cả quận Hai Bà Trưng và Đống Đa cũ, nơi có rất nhiều khu chung cư cũ và nhà thấp tầng cần cải tạo vào khu nội đô lịch sử có nhiều bất cập. "Không chỉ tự trói mình để hôm nay phải xin cơ chế để cải tạo mà còn đang trói buộc người dân trong khu vực này gặp khó khăn trong cải tạo, xây dựng nhà vì nằm trong khu vực nội đô lịch sử", đại biểu bày tỏ quan điểm.

Trong khi đó, ông Trịnh Xuân An, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng - An ninh đề nghị giảm tỷ lệ đồng thuận xuống 50%, thay vì 75% để việc xây dựng lại chung cư cũ khả thi hơn.

Đề xuất Hà Nội được bồi thường tái định cư dự án gấp 2 lần quy định

Cũng theo dự thảo nghị quyết, Chính phủ đề nghị giao chủ đầu tư lập quy hoạch chi tiết dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị. Sau đó khi phê duyệt, cơ quan quản lý được quyết định các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, dân số vượt quy định (với dự án ở khu vực nội đô lịch sử).

Để đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn, quan trọng, dự thảo cũng quy định HĐND hoặc Chủ tịch UBND TP Hà Nội quyết định chủ trương, thay vì trình Quốc hội, Thủ tướng như hiện nay. Một số dự án thuộc nhóm này (trừ cải tạo chung cư) cũng có thể được lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt.

Các dự án lớn, quan trọng tại Thủ đô, theo Chính phủ, gồm đầu tư công, đầu tư đối tác công - tư (PPP) hoặc dự án cần triển khai ngay theo chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền. Nhóm này cũng gồm dự án sử dụng ngân sách địa phương, hay thuộc danh mục thu hút nhà đầu tư chiến lược cùng có tổng mức đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên; cải tạo chung cư cũ, chỉnh trang tái thiết đô thị.

Với các dự án cần triển khai theo chỉ đạo cấp có thẩm quyền, thành phố được quyết định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư gấp 2 lần quy định. Dự án cũng được thực hiện các bước về quy hoạch, khởi công xây dựng đồng thời với thủ tục chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư.

Minh Hy