Đại gia đua nhau thâu tóm dự án điện tái tạo

Cuộc đua thâu tóm và sáp nhập (M&A) dự án điện tái có sự tham gia của các "ông lớn" nước ngoài. Ảnh: Quỳnh Danh.

Trong vài năm trở lại đây, thị trường năng lượng tái tạo Việt Nam chứng kiến một làn sóng mua bán và sáp nhập (M&A) sôi động. Từ những dự án điện mặt trời, điện gió do các nhà đầu tư nội phát triển nhỏ lẻ, nay dần được các tập đoàn lớn mua gom.

Quá trình tái cấu trúc mạnh mẽ này đang hình thành nên các “ông lớn” sở hữu danh mục hàng trăm MW điện, đưa bức tranh điện sạch của Việt Nam bước sang giai đoạn cạnh tranh ở quy mô lớn.

Làn sóng M&A định hình lại thị trường điện sạch

Một trong những thương vụ đáng chú ý gần đây là AC Energy Corporation (ACEN) của Philippines thông qua công ty liên kết ACEN Vietnam Investments (ACEV) đã bắt tay cùng Huntington Renewable Investments mua lại 49% cổ phần tại BIM Energy Holdings (BIMEH) - công ty con của BIM Group.

Thương vụ trị giá gần 71 triệu USD này giúp ACEN thâu tóm quyền lợi tại Trang trại điện mặt trời Ninh Thuận công suất 405 MW và Nhà máy điện gió 88 MW. Trước đó, ACEN vốn đã là đối tác khi nắm giữ 50% lợi ích kinh tế tại cụm nhà máy điện mặt trời Ninh Thuận và 65% lợi ích kinh tế tại nhà máy điện gió Ninh Thuận.

Trang trại điện mặt trời Ninh Thuận được khánh thành vào tháng 4/2019 với tổng vốn đầu tư hơn 7.000 tỷ đồng. Nơi đây từng được đánh giá là một trong những cơ sở năng lượng tái tạo lớn nhất Đông Nam Á.

Đến năm 2020, cụm nhà máy đã đạt công suất 405 MW, sử dụng hơn 1 triệu tấm pin mặt trời, sản xuất khoảng 665 triệu kWh điện sạch mỗi năm. Tính tới cuối năm 2023, Trang trại điện mặt trời Ninh Thuận có thể đáp ứng nhu cầu cho 60.000 hộ gia đình Việt Nam.

Trong khi đó, Nhà máy điện gió BIM có tổng vốn đầu tư 158 triệu USD, sản lượng khai thác hơn 317 GWh/năm, đủ cung cấp điện cho khoảng 50.000 hộ gia đình.

Nhà máy điện mặt trời Sinenergy Ninh Thuận 1. Ảnh: Supercorp Việt Nam.

Đáng chú ý, trước đó, ACEN cũng liên tục mở rộng danh mục điện tái tạo tại Việt Nam. Giữa năm 2023, tập đoàn này đã hoàn tất thương vụ mua lại toàn bộ mảng điện mặt trời của Super Energy Corporation tại Việt Nam với giá trị ước tính vào khoảng 165 triệu USD.

Danh mục chuyển nhượng gồm 9 nhà máy điện mặt trời: Bình An (50 MW), Phan Lâm (36,72 MW), Sinenergy Ninh Thuận 1 (50 MW), Thịnh Long AAA Phú Yên (50 MW), Văn Giáo 1 (50 MW), Văn Giáo 2 (50 MW), Lộc Ninh 1 (200 MW), Lộc Ninh 2 (200 MW) và Lộc Ninh 3 (150 MW). Chỉ riêng 9 dự án này đã đóng góp hơn 1,2 triệu kWh điện sạch mỗi năm lên lưới điện quốc gia thông qua Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Sau khi hoàn tất việc bán mảng điện mặt trời, Super Energy tiếp tục phát triển 5 dự án điện gió tại Việt Nam, bao gồm Nhà máy điện gió Công Lý Sóc Trăng giai đoạn I (30 MW), Nhà máy điện gió Bạc Liêu (141 MW), Trang trại phong điện HBRE An Thọ giai đoạn I (200 MW), Trang trại phong điện HBRE Chư Prông (50 MW) và dự án điện gió Đắk Song 1.

Không chỉ ACEN, nhiều tập đoàn quốc tế khác cũng gia nhập cuộc đua thâu tóm các dự án điện tái tạo. SP Group, tập đoàn điện lực hàng đầu của Singapore, đã mua lại 2 nhà máy điện mặt trời là Europlast Phú Yên và Thành Long Phú Yên, với tổng công suất 100 MW.

Hai nhà máy có khả năng cung cấp 130 GWh điện cho lưới điện Việt Nam, tương đương nhu cầu của 36.000 hộ dân. Đây cũng là thương vụ đánh dấu bước chân đầu tiên của SP vào thị trường Việt Nam.

Hay Tập đoàn EDP Renewables (EDPR) của Bồ Đào Nha và là nhà sản xuất năng lượng tái tạo lớn thứ 4 thế giới cũng đã đạt thỏa thuận với Tập đoàn Xuân Thiện để mua lại 2 dự án điện mặt trời tổng công suất 200 MW. Giao dịch này có tổng giá trị gần 300 triệu USD.

Những thương vụ M&A sang tay liên tiếp này cho thấy Việt Nam đang trở thành điểm đến chiến lược trong bản đồ đầu tư năng lượng sạch của các tập đoàn quốc tế.

Dư địa lớn cho ngành điện tái tạo

Động lực khiến các thương vụ M&A trong ngành điện tái tạo trở nên sôi động xuất phát từ nhu cầu điện ngày càng tăng cao của Việt Nam.

Theo đó, Chính phủ phấn đấu mục tiêu tăng trưởng GDP của Việt Nam từ năm 2026 sẽ đạt hai con số. Để làm được điều này, ước tính nhu cầu điện năng sử dụng sẽ tăng gấp 1,5 lần, tương đương mức tăng 12-16% mỗi năm.

Điều này cũng được dự báo trong Quy hoạch điện VIII mới nhất, khi sản lượng điện thương phẩm dự kiến đạt trên 550 tỷ kWh vào năm 2030, tức gần gấp đôi năm 2024.

Chính phủ cũng đặt mục tiêu tỷ trọng năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) trong cơ cấu nguồn điện tăng trưởng mạnh, đạt tỷ lệ 28-36% vào năm 2030 và đạt khoảng 75% vào năm 2050. Điều này phản ánh định hướng giảm dần sự phụ thuộc vào than đá và các nguồn năng lượng hóa thạch, để tận dụng lợi thế tự nhiên về nắng, gió của Việt Nam.

Chính phủ đặt mục tiêu tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu nguồn điện đạt tỷ lệ 28-36% vào năm 2030. Ảnh: EVN.

Báo cáo từ Cơ quan Năng lượng tái tạo Quốc tế (IRENA) cho biết đến năm 2023, Việt Nam ghi nhận 17 GW công suất điện mặt trời lắp đặt để dẫn đầu các quốc gia ASEAN về công suất lắp đặt điện mặt trời. Các chuyên gia của IRENA cho rằng tiềm năng về năng lượng tái tạo, nhất là năng lượng điện mặt trời ở Việt Nam còn rất lớn.

Chính bối cảnh này khiến các dự án đã vận hành hoặc đang ở giai đoạn cuối xây dựng trở thành “hàng nóng” mà nhiều “ông lớn” muốn đầu tư vào lĩnh vực điện tái tạo săn tìm, nhằm nhanh chóng có dòng tiền thay vì mất 3-5 năm cho khâu chuẩn bị đầu tư.

Chia sẻ về hoạt động M&A trong lĩnh vực năng lượng, TS. Luật sư Nguyễn Quốc Vinh (Công ty Luật Scientia, Trọng tài viên VIAC) nhận định nhu cầu tiêu thụ điện tăng mạnh sẽ còn thúc đẩy nhiều thương vụ M&A mới.

Ông Vinh nhấn mạnh doanh nghiệp nước ngoài có thể tận dụng hình thức này để vượt qua những rào cản về thủ tục hành chính, nhờ liên kết với đối tác địa phương. Tuy nhiên, thành công của M&A còn phụ thuộc rất lớn vào sự chuẩn bị kỹ lưỡng của doanh nghiệp cũng như môi trường pháp lý ổn định và chính sách tài chính hấp dẫn từ Chính phủ.

Hồng Nhung