Đảm bảo hiệu quả giám sát của Quốc hội với nguồn lực quan trọng của quốc gia

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi

Báo cáo về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 9-6, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi, nhấn mạnh, cơ quan soạn thảo, thẩm tra đã thống nhất về nhiều nội dung quan trọng, trong đó có một điểm mới là dành sự ưu tiên về nguồn lực cho KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Cụ thể, dự thảo luật quy định rõ các khoản chi ngân sách được ưu tiên để thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trong từng thời kỳ về phát triển kinh tế; phát triển GD-ĐT, KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Dự thảo cũng quy định rõ các chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật bên trong và bên ngoài các khu công nghệ số tập trung, bao gồm cả xây dựng nhà ở, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng cho người lao động.

Hướng tới mục tiêu tăng cường giám sát và công khai ngân sách, dự thảo luật quy định về việc công khai ngân sách nhà nước thông qua nhiều hình thức và phạm vi khác nhau. Đặc biệt, việc giám sát ngân sách nhà nước của cộng đồng được luật hóa, với vai trò chủ trì của Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức xã hội. Nội dung giám sát bao gồm việc chấp hành các quy định pháp luật, tình hình thực hiện dự toán và việc thực hiện công khai ngân sách.

Bên cạnh nhiều vấn đề đạt được sự đồng thuận, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra còn có quan điểm khác nhau liên quan đến thẩm quyền quyết định dự toán và phân bổ ngân sách trung ương theo từng lĩnh vực. Cụ thể, dự thảo luật đề xuất bỏ quy định Quốc hội quyết định dự toán và phân bổ ngân sách trung ương theo từng lĩnh vực, song Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị giữ lại quy định này (như hiện hành).

Theo đồng chí Phan Văn Mãi, việc Quốc hội quyết định theo từng lĩnh vực một mặt đảm bảo ngân sách nhà nước phù hợp với mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, gắn với mục tiêu phát triển ngành, lĩnh vực theo nghị quyết đại hội đảng; là cơ sở quan trọng để Quốc hội giám sát việc sử dụng hiệu quả tiền thuế của người dân. Quy định này đã được thực hiện ổn định hơn 20 năm qua mà không có vướng mắc và phù hợp với thông lệ quốc tế. Hơn nữa, các quy định hiện hành cũng đã phân cấp tối đa cho các bộ, ngành, địa phương điều chỉnh chi tiết các nhiệm vụ chi, tạo điều kiện linh hoạt trong điều hành.

“Hiện nay, việc quyết định, điều chỉnh nhiệm vụ chi tiết đã được phân cấp mạnh mẽ, không bị “bó cứng”, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Tương tự, về thẩm quyền điều chỉnh dự toán, cơ quan thẩm tra cũng không đồng tình với việc chuyển thẩm quyền điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước (bao gồm cả cơ cấu chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên, hoặc các lĩnh vực chi đã được Quốc hội quyết định) từ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sang Chính phủ. Theo Hiến pháp, Quốc hội có thẩm quyền quyết định dự toán ngân sách nhà nước. Khi có biến động cần điều chỉnh, thẩm quyền điều chỉnh dự toán đã được Quốc hội quyết định phải thuộc về Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc giao Chính phủ điều chỉnh sẽ làm cho quyết định của Quốc hội chỉ mang tính hình thức và trái với nguyên tắc "cơ quan nào quyết định, cơ quan đó điều chỉnh".

Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề xuất Quốc hội phân cấp, ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh dự toán thu, chi ngân sách giữa các bộ, cơ quan trung ương và một số địa phương, nhưng không làm tăng tổng mức vay, bội chi đã được Quốc hội quyết định.

ANH PHƯƠNG