Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao bám sát 4 nghị quyết trụ cột

Nguy cơ thiếu hụt chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực quan trọng

Ngày 7/7, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh chủ trì cuộc họp Đoàn giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao".

Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn Giám sát cho rằng, trong thời điểm hiện nay, nguồn nhân lực của nước ta cơ bản đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Quy mô nguồn nhân lực có bước phát triển, cơ cấu ngày càng phù hợp hơn; trình độ, kỹ năng của lực lượng lao động được nâng lên; năng suất lao động, việc làm, thu nhập của người lao động có chuyển biến tích cực.

Quang cảnh cuộc họp (Ảnh: Quochoi.vn).

Đối với khu vực công lập, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chiếm tỉ lệ không nhiều trong tổng số lực lượng lao động toàn xã hội, phần lớn có trình độ từ đại học trở lên; công tác tuyển dụng, sử dụng, quản lý và phát triển nguồn nhân lực được thực hiện nghiêm túc, bảo đảm công khai, minh bạch theo quy định, do vậy, chất lượng, trình độ đội ngũ nhìn chung đáp ứng tốt yêu cầu.

Đối với khu vực ngoài công lập, số lượng lao động có sự gia tăng (tốc độ tăng bình quân khoảng 0,65%/năm trong giai đoạn 2021-2024), nhất là trong khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.

Năm 2024, cả nước có gần 47,3 triệu người lao động làm việc ở khu vực ngoài Nhà nước, chiếm 89,3% tổng lực lượng lao động và chiếm trên 91% tổng số lao động có việc làm của nền kinh tế.

Đào tạo nhân lực chất lượng cao bước đầu được quan tâm ở cả bậc phổ thông, giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học với hệ thống trường chuyên, các chương trình chất lượng cao, chương trình đào tạo kỹ sư và cử nhân tài năng, chương trình hợp tác đào tạo và đào tạo có yếu tố nước ngoài...

Các chính sách thu hút, trọng dụng, đãi ngộ nhân lực chất lượng cao của các Bộ, ngành, địa phương bước đầu đã phát huy hiệu quả.

Tuy nhiên, báo cáo kết quả giám sát chuyên đề cũng cho thấy, trong bối cảnh bước vào kỷ nguyên mới, yêu cầu về nhân lực cao hơn, đất nước ta đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, nhất là chuyên gia đầu ngành, "tổng công trình sư" trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, lĩnh vực kinh tế mới, nhân lực phục vụ công nghiệp quốc phòng, an ninh và các lĩnh vực quan trọng khác như luật, trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, khí tượng thủy văn,...

Cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa thực sự hợp lý, chưa gắn kết chặt chẽ và theo kịp nhu cầu của thực tiễn.

Cơ chế, chính sách đặc biệt để thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài chậm đổi mới. Chính sách tuyển dụng, thu nhập, tạo môi trường làm việc chưa thực sự hấp dẫn. Cơ cấu, số lượng nguồn nhân lực chất lượng cao chưa hợp lý. Đang thiếu hụt chuyên gia đầu ngành, tổng công trình sư trong các lĩnh vực quan trọng, nhất là công nghệ mới, công nghệ cao, có đủ năng lực dẫn dắt, thúc đẩy kinh tế phát triển bứt phá.

Dự báo về nguồn nhân lực và đề xuất chính sách

Tại cuộc họp, các thành viên của Đoàn giám sát đã đóng góp ý kiến vào Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề.

Theo đó, để nâng cao nguồn nhân lực chất lượng cao, các thành viên Đoàn giám sát cho rằng, cần xây dựng chiến lược về phát triển nguồn nhân lực quốc gia và giám sát, đánh giá kết quả thực hiện; chủ trì xây dựng cơ sở dữ liệu về nhân lực, dự báo về nguồn nhân lực và đề xuất chính sách, lựa chọn lĩnh vực trọng điểm để xây dựng chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao...

Ngoài ra, các thành viên Đoàn giám sát cũng cho rằng, việc phát triển và sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao cần bám sát với 4 Nghị quyết trụ cột được Bộ Chính trị ban hành trong thời gian gần đây đó là Nghị quyết 57, Nghị quyết 59, Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Trưởng Đoàn giám sát (Ảnh: Quochoi.vn).

Đóng góp ý kiến tại cuộc họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Trưởng Đoàn giám sát khẳng định, nguồn nhân lực chất lượng cao đóng góp vai trò quan trọng vào phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

Tuy nhiên, hiện nay, số lượng sinh viên tốt nghiệp làm trái ngành nghề còn nhiều. Nguyên nhân là do việc đào tạo còn chưa gắn liền với thực tế sử dụng lao động. Chương trình giảng dạy ở cấp đại học còn chưa gắn liền giữa lý thuyết với thực hành.

Chất lượng giảng dạy của giảng viên cơ hữu vẫn còn yếu. Cơ sở vật chất để sinh viên thực hành còn hạn chế...

Để tạo phát triển và sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, các cơ sở giáo dục đại học cần tiếp tục có giải pháp hữu hiệu để khắc phục những hạn chế trên; đồng thời phải có dự báo về ngành nghề, nguồn nhân lực đào tạo sát với nhu cầu tuyển dụng trên thị trường.

Bên cạnh đó, việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao hiện nay cần bám sát yêu cầu của 4 Nghị quyết trụ cột được Bộ Chính trị ban hành.