Đập bỏ 3 biệt thự cổ tại khu đất Lý Thái Tổ: Khác biệt từ hai kết quả đánh giá biệt thự

Như Người Đô Thị đã thông tin, liên quan đến vụ việc đập bỏ 3 trong tổng số 7 biệt thự cổ thuộc “khu đất vàng” số 1 Lý Thái Tổ (phường Vườn Lài, TP.HCM), tại cuộc họp báo cung cấp thông tin về các vấn đề kinh tế - xã hội trên địa bàn TP.HCM chiều 20.11, ông Mai Thanh Tùng (Phó phòng Kế hoạch và Đầu tư, Sở Xây dựng TP.HCM) cho biết:

“Để xác định chất lượng còn lại của công trình, làm căn cứ phê duyệt phương án tổng mặt bằng và đề xuất phương án thiết kế chi tiết xây dựng dự án công viên cây xanh, không gian sân chơi phục vụ cộng đồng, đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19, Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Đô thị Vũng Tàu đã thuê Công ty Cổ phần Xây dựng và Môi trường STA (đăng ký tại Đà Nẵng - PV) thực hiện kiểm định chất lượng hiện trạng và đánh giá khả năng chịu tải của 7 công trình biệt thự nêu trên”.

Khu đất rộng 44.312,3 m2 (4,3 ha) tại số 1 Lý Thái Tổ (phường Vườn Lài, TP.HCM) được TP.HCM quy hoạch làm công viên công cộng, bố trí tượng đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 và khai thác không gian ngầm. Ảnh: Nguyễn Huế

Báo cáo kết quả kiểm định do Công ty Cổ phần Xây dựng và Môi trường STA thực hiện, đã đánh giá kết cấu 3/7 căn biệt thự xuất hiện nhiều vết nứt tại dầm và sàn bê tông cốt thép, các vết nứt phân bố tương đối dày, bề rộng phổ biến từ 0,10mm đến 0,35mm. Trong đó, một số vết nứt có bề rộng vượt quá giới hạn cho phép theo TCVN 5574:2018. Một số vị trí bê tông dầm, sàn bị bong tróc lộ cốt thép bị hoen gỉ và ăn mòn. Nhiều vị trí có dấu hiệu thấm nước, rêu mốc và bong tróc lớp hoàn thiện, cho thấy quá trình xâm thực và suy giảm chất lượng kết cấu công trình.

Bốn biệt thự còn lại có kết cấu chịu lực chính không xuất hiện các hư hỏng ảnh hưởng đến khả năng chịu lực của công trình.

Căn cứ báo cáo kết quả kiểm định và ý kiến của Hội đồng phân loại biệt thự thành phố, Sở Xây dựng đã kiến nghị UBND TP.HCM tháo dỡ 3 công trình biệt thự (số 2, 3, 4) và duy trì 4 công trình biệt thự (số 1, 5, 6, 7) trong khu đất số 1 Lý Thái Tổ. Ba công trình này đã được đập bỏ ngày 17.11.2025 như báo chí thông tin.

Trong diễn biến liên quan, ngày 30.10.2025, thực hiện chỉ đạo của UBND TP.HCM, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chủ trì, phối hợp các cơ quan có liên quan cùng chứng kiến việc bàn giao và tiếp nhận khu đất số 1 Lý Thái Tổ giữa Trung tâm Phát triển quỹ đất TP.HCM và Công ty Cổ phần Tập đoàn Mặt Trời (Sun Group). Hiện Sun Group đã chỉ định Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Đô thị Vũng Tàu đại diện với tư cách là Đơn vị tài trợ.

Biệt thự cổ bị đập bỏ đã được Công ty Cổ phần Xây dựng và Môi trường STA kết luận có nhiều vết nứt tại dầm và sàn bê tông cốt thép, một số vết nứt có bề rộng vượt quá giới hạn cho phép. Ảnh: Lan Chi

Sau cuộc họp báo đó, ngày 10.12 Người Đô Thị được tiếp cận hồ sơ kiểm kê và nhận xét biệt thự tại khu đất số 1 Lý Thái Tổ (phường Vườn Lài, TP.HCM) do Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc thuộc Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM thực hiện.

Theo đó, tại văn bản ngày 5.11.2025 kèm hồ sơ kiểm kê và nhận xét biệt thự gửi Sở Quy hoạch - Kiến trúc báo cáo “thực hiện phiếu kiểm kê và đánh giá công trình trên khuôn viên biệt thự có nguồn gốc trước năm 1975 tại địa điểm số 01 Lý Thái Tổ”, Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc cho biết căn cứ văn bản ngày 23.10.2025 của Sở Quy hoạch - Kiến trúc về việc có ý kiến đối với các công trình biệt thự tại khu đất số 01 Lý Thái Tổ, Trung tâm đã tiến hành khảo sát hiện trạng ngày 30.10.2025, lập phiếu kiểm kê, đánh giá biệt thự tại địa điểm nêu trên và nhận xét: số lượng gồm 7 căn biệt thự; các chi tiết kiến trúc đã bị ảnh hưởng và biến đổi do được sửa chữa và công trình không sử dụng từ lâu.

Nhận xét nêu ra trong hồ sơ kiểm kê và đánh giá đối với 7 căn biệt thự đều giống nhau: “tình trạng hiện tại biệt thự xuống cấp trung bình”.

Vị trí 7 biệt thự cổ trên bản đồ quy hoạch, theo đồ án quy hoạch phân khu 1/2.000 được phê duyệt ngày 25.9.2023 (Ảnh trích từ hồ sơ kiểm kê và nhận xét biệt thự)

Hiện trạng vị trí thực tế của 7 biệt thự cổ nhìn từ trên cao. Ảnh: Nam Anh

Kết quả khảo sát hiện trạng của Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc cũng nhận xét 7 biệt thự tại khu đất số 01 Lý Thái Tổ giống nhau về các tiêu chí:

Hiện trạng không gian xung quanh: Công trình nằm gần các di tích đề nghị xếp hạng; Chiều cao các công trình xung quanh biệt thự là tương đồng; Khoảng lùi giữa các công trình trên cùng một tuyến đường đi qua biệt thự là giống nhau.

Các yếu tố kiến trúc: Công trình theo phong cách kiến trúc Art Deco.

Tính nguyên gốc: Mái biến đổi mức độ nhẹ, gần như hình khối bên ngoài còn nguyên gốc; Tường, cửa đi biệt thự gần như nguyên gốc, cửa sổ biến đổi ở mức độ nhẹ.

Hiện trạng 7 biệt thự cổ tại thời điểm Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc khảo sát tháng 10.2025 (Ảnh trích từ hồ sơ kiểm kê và nhận xét biệt thự)

Liên quan đến lịch sử khu đất số 1 Lý Thái Tổ (phường Vườn Lài, TP.HCM), hồ sơ kiểm kê và nhận xét biệt thự của Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc viện dẫn tài liệu cho biết:

Từ năm 1897 đến năm 1945, hệ thống đường sá của thành phố Sài Gòn và Chợ Lớn được mở rộng với nhiều tuyến đường quan trọng kết nối hai thành phố với nhau như đại lộ Hui Bon Hoa (Lý Thái Tổ), Nancy (Nguyễn Văn Cừ), Gallieni (Trần Hưng Đạo). Khu nhà cửa đã trở nên đông đúc dọc bờ rạch Bến Nghé tạo thành một đường nối mỏng manh gắn liền hai thành phố Sài Gòn và Chợ Lớn.

Không gian cư trú - xây dựng của hai thành phố theo đó cũng được mở rộng xung quanh các đại lộ trên với khuynh hướng xích lại gần nhau, đem đến sự hợp nhất thành “Khu Sài Gòn - Chợ Lớn” vào năm 1931.

“Nhiều khu biệt thự đã được xây dựng ở góc đường Hui Bon Hoa (Lý Thái Tổ) và Chasseloup Laubat (Hùng Vương). Đây cũng là thời kỳ nở rộ nhiều công trình quan trọng về quản lý hành chính, quân sự - cảnh sát (phần “đô”), nhà ở đô thị, chợ búa, ngân hàng (phần “thị”), khoa học bệnh viện, nơi thờ cúng, nơi giải trí, tượng đài (hạ tầng xã hội, văn hóa), trong đó đáng chú ý phải kể đến như tòa Đốc lý Sài Gòn, dinh Đại tướng, sở Y tế, trường Cơ khí Á châu, nhà thờ Chợ Đũi...”, hồ sơ cho biết.

Minh Hoàng