Đau nhức sau khi tập luyện thể thao, có nên dán miếng giảm đau?

1. Vì sao đau nhức xuất hiện sau khi tập luyện?

Đau nhức cơ sau tập luyện, đặc biệt là cảm giác xuất hiện sau 24 - 72 giờ, được gọi là đau cơ khởi phát muộn (Delayed Onset Muscle Soreness – DOMS). Đây là hiện tượng thường gặp khi tăng cường độ tập, thử bài tập mới hoặc vận động cơ theo cách khác thường. Nguyên nhân chính là do các vi tổn thương ở sợi cơ khi phải hoạt động vượt ngưỡng quen thuộc.

Quá trình phục hồi của cơ thể sau đó sẽ sửa chữa, tái tạo các sợi cơ bị tổn thương, giúp cơ bắp trở nên khỏe, dẻo dai hơn. Vì vậy, DOMS không phải dấu hiệu bệnh lý nguy hiểm mà là phản ứng tự nhiên khi cơ thể thích nghi với sự thay đổi về vận động.

Tuy nhiên, không phải lúc nào đau nhức sau tập cũng bình thường. Nếu cơn đau kéo dài quá lâu, kèm sưng nề, yếu cơ, hoặc hạn chế vận động, rất có thể bạn đã gặp chấn thương thực sự như rách cơ, bong gân. Khi đó, các biện pháp hỗ trợ tại chỗ như miếng dán giảm đau chỉ mang tính tạm thời và cần thăm khám bởi chuyên gia, bác sĩ thể thao.

Nếu cơn đau kéo dài quá lâu, kèm sưng nề, yếu cơ, hoặc hạn chế vận động, rất có thể bạn đã gặp chấn thương thực sự như rách cơ, bong gân.

2. Miếng dán giảm đau hoạt động thế nào?

Miếng dán giảm đau thường chứa các hoạt chất như menthol, methyl salicylate hoặc capsaicin. Những thành phần này tạo cảm giác mát lạnh hoặc ấm nóng tại chỗ, giúp giảm cảm nhận đau bằng cách kích thích các thụ thể thần kinh ở da. Một số loại còn có tác dụng làm giãn mạch máu nhẹ, cải thiện lưu thông tại vùng cơ nhức mỏi.

Cần lưu ý rằng miếng dán giảm đau chỉ tác động ở mức ngoại vi, giúp làm dịu cảm giác khó chịu chứ không xử lý được nguyên nhân gốc rễ là vi tổn thương trong sợi cơ. Tác dụng thường chỉ kéo dài vài giờ và mang tính hỗ trợ tạm thời.

Ngoài ra, sử dụng miếng dán cũng có những hạn chế nhất định. Một số người có thể gặp kích ứng da, ngứa rát hoặc nổi mẩn đỏ tại vị trí dán. Những người có bệnh lý da liễu hoặc dị ứng với thành phần trong miếng dán cần đặc biệt thận trọng.

3. Khi nào nên và không nên dùng miếng dán giảm đau?

Miếng dán giảm đau có thể phù hợp khi cơn đau chỉ ở mức nhẹ đến vừa, không kèm sưng nề hay hạn chế vận động nghiêm trọng. Trong trường hợp này, sử dụng miếng dán giảm đau sẽ giúp giảm cảm giác nhức mỏi, tạo sự thoải mái để sinh hoạt bình thường. Tuy nhiên, đây chỉ nên coi là biện pháp hỗ trợ bên cạnh các phương pháp khác như nghỉ ngơi, chườm lạnh hoặc giãn cơ nhẹ nhàng.

Ngược lại, nếu đau cơ sau tập kèm các dấu hiệu bất thường như sưng, bầm tím, mất sức cơ hoặc đau quá mức, thì miếng dán giảm đau không đủ hiệu quả. Dùng miếng dán trong tình huống này có thể khiến người tập chủ quan, bỏ lỡ thời điểm chẩn đoán sớm chấn thương. Do đó, khi nghi ngờ chấn thương nặng, cần đi khám bác sĩ để được hướng dẫn điều trị đúng.

Miếng dán giảm đau có thể phù hợp khi cơn đau chỉ ở mức nhẹ đến vừa, không kèm sưng nề hay hạn chế vận động nghiêm trọng.

Một điểm quan trọng khác là không nên lạm dụng miếng dán thay cho việc điều chỉnh thói quen tập luyện. Nếu đau nhức xuất hiện thường xuyên, kéo dài, có thể lịch tập chưa phù hợp, kỹ thuật chưa đúng hoặc cơ thể chưa được hồi phục đầy đủ... cần điều chỉnh chế độ tập và nghỉ ngơi hợp lý.

4. Giải pháp thay thế và lưu ý khi chăm sóc cơ bắp

Để giảm đau nhức cơ sau tập, ngoài miếng dán giảm đau, có nhiều biện pháp khác an toàn, hiệu quả. Chườm lạnh trong 24 giờ đầu giúp giảm viêm vi mô, sau đó có thể chuyển sang chườm ấm để thúc đẩy lưu thông máu. Kết hợp với xoa bóp nhẹ, giãn cơ sau tập cũng hỗ trợ giảm cứng cơ.

Dinh dưỡng và nghỉ ngơi cũng đóng vai trò không thể thiếu. Bổ sung đủ protein, vitamin C, magiê, uống nhiều nước giúp cơ thể tái tạo sợi cơ nhanh hơn. Ngủ đủ giấc là điều kiện quan trọng để cơ bắp phục hồi, thích nghi với khối lượng tập luyện.

Cuối cùng, nên xây dựng kế hoạch tập luyện khoa học, tăng dần cường độ thay vì tập quá sức đột ngột. Việc khởi động kỹ trước khi tập, giãn cơ sau buổi tập cũng là yếu tố then chốt giúp hạn chế DOMS. Khi cơ thể quen dần với cường độ, tình trạng đau nhức sẽ giảm rõ rệt theo thời gian.

Mời bạn đọc xem thêm:

BS Ngô Đức Nhuân