Đầu tư hạ tầng công nghệ để phát triển tài sản số

Thách thức về nhân lực và công nghệ

Chia sẻ tại Diễn đàn Triển vọng thị trường vốn Việt Nam 2026 với chủ đề “Bứt phá trên nền tảng mới” do Hiệp hội Tư vấn tài chính Việt Nam phối hợp Tạp chí Đầu tư tài chính tổ chức mới đây, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam Phan Đức Trung nhìn nhận, Việt Nam đang dần hình thành khung pháp lý cho lớp tài sản mới - tài sản số. Đây là động lực mới cho nền kinh tế, thu hút nguồn vốn để đầu tư hạ tầng và phát triển, góp phần cụ thể hóa mục tiêu tăng trưởng cao trong thời gian tới.

Ảnh minh họa.

Ông Trung phân tích, cột mốc quan trọng nhất là Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, trong đó lần đầu tiên đưa công nghệ blockchain (chuỗi khối) vào Nghị quyết. Trên cơ sở đó, khung pháp lý về tài sản số dần được định hình rõ nét qua Luật Công nghiệp công nghệ số, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam (Nghị quyết số 05). Đây là những nền tảng pháp lý quan trọng, tạo bước đi chiến lược để huy động nguồn vốn mới cho phát triển.

Cũng theo ông Trung, mặc dù dòng tiền liên quan đến tài sản số ở Việt Nam rất lớn nhưng chưa được thống kê chính thức; Việt Nam nằm trong top 10 thế giới về chấp nhận tài sản mã hóa, với lực lượng lớn nhân sự làm việc tự do (freelancer) sẵn sàng nhận thù lao qua các kênh này.

Dù vậy, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức về công nghệ và nguồn nhân lực cho tài sản số, tài sản mã hóa. Lưu ký tài sản số khác hoàn toàn lưu ký chứng khoán truyền thống, bao gồm lưu ký ngoài chuỗi (off-chain) và trên chuỗi (on-chain). Thực tế, các vụ hack sàn giao dịch ngoài nguyên nhân do lỗi phần mềm còn do lỗ hổng mô hình toán học, cho phép tin tặc giải mã hành vi mà không cần biết khóa bảo mật. Trong khi đó, hiện, chưa có sàn giao dịch nào tại nước ta sở hữu đủ nhân lực và công nghệ để bảo đảm an toàn cho nghiệp vụ lưu ký phức tạp.

Từ thực tế đó, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam Phan Đức Trung đề xuất, cùng với hành lang pháp lý, Việt Nam cần giải quyết bài toán thiếu hụt nhân lực chất lượng cao và đầu tư vào hạ tầng công nghệ bảo mật, đặc biệt là công nghệ lưu ký. Bài toán nhân lực, công nghệ, khung pháp lý, tuân thủ phải được giải quyết một cách tổng thể, nếu không sẽ gây lãng phí nguồn lực.

Tăng cường bảo vệ nhà đầu tư và minh bạch thông tin

Cũng tại diễn đàn, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Bùi Hoàng Hải cho rằng, việc Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05 đã tạo khung pháp lý đầu tiên cho thị trường tài sản mã hóa, mở ra cơ hội để Việt Nam tiếp cận các xu hướng đổi mới của tài chính toàn cầu theo cách chủ động và có kiểm soát. Ông nhấn mạnh, việc phát triển thị trường tài sản mã hóa không phải chỉ là xây dựng sàn giao dịch, mà quan trọng là phải tạo lập được hệ sinh thái hoàn chỉnh và an toàn; ở đó, các tổ chức cung cấp dịch vụ phải bảo đảm yêu cầu cao về năng lực tài chính, công nghệ, quản trị rủi ro, nhà đầu tư cũng phải nâng cao trách nhiệm.

Hiện, Bộ Tài chính đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan để xây dựng văn bản hướng dẫn, hoàn thiện cơ chế phối hợp và quản lý thị trường tài sản mã hóa. Về phía Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã hoàn thành dự thảo Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này, dự kiến trình Chính phủ trong 1 - 2 tháng tới; đồng thời phối hợp với các bộ, ngành để kiểm soát rủi ro, phòng chống rửa tiền, bảo đảm an toàn và an ninh tài chính. Thông tin như vậy, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Bùi Hoàng Hải tin tưởng, với cách tiếp cận từng bước nhưng chắc chắn, thị trường tài sản mã hóa sẽ phát triển lành mạnh, phát huy được tiềm năng.

Để thị trường tài sản mã hóa vận hành hiệu quả, Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Tether Lê Vũ Hương Quỳnh nêu ý kiến, trước tiên, cần tăng cường độ rõ ràng của khung pháp lý và cơ chế vận hành. Đơn cử, hiện nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư vẫn chưa rõ stablecoin - một loại tài sản mã hóa có quy mô lưu hành lớn được phân loại, niêm yết và giao dịch ra sao trên các sàn giao dịch tài sản mã hóa.

Bên cạnh đó, cần làm rõ các vấn đề liên quan đến tiêu chuẩn của tổ chức lưu ký, nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa, cơ chế cấp phép cho các nền tảng token hóa và hạ tầng on-chain. Khi minh bạch hóa, làm rõ khung pháp lý sẽ thu hút mạnh dòng vốn; như tại Nhật Bản, sau khi làm rõ các định nghĩa pháp lý (2023), trong vòng một năm đã có hơn 50 định chế tài chính tham gia thị trường tài sản mã hóa, bà Quỳnh thông tin.

Ngoài ra, cần xây dựng mối liên thông giữa hạ tầng ngân hàng và blockchain; hoàn thiện cơ chế thanh khoản - yếu tố sống còn để thị trường tài sản mã hóa vận hành trơn tru. Để triển khai Nghị quyết số 05, cần có hướng dẫn cụ thể hơn về việc các sàn giao dịch trong nước được phép tương tác với thanh khoản quốc tế như thế nào, làm rõ vai trò và mô hình hoạt động của nhà tạo lập thị trường, có cơ chế quản lý rõ ràng đối với hoạt động thanh toán xuyên biên giới liên quan đến tài sản mã hóa nhằm bảo đảm an toàn.

Một yếu tố quan trọng khác là cần tăng cường bảo vệ nhà đầu tư và minh bạch thông tin. Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia và doanh nghiệp đi trước để chọn lọc, điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện trong nước, bà Lê Vũ Hương Quỳnh chia sẻ.

Minh Châu