Đầu tư nguồn nhân lực để gỡ điểm nghẽn chuyển đổi xanh

Nguồn nhân lực là yếu tố then chốt

Những năm gần đây, áp lực đối với việc thực thi ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) đối với các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng tăng do các quy định và thị trường quốc tế. Từ 2022-2025, các doanh nghiệp xuất khẩu, ngân hàng và niêm yết đối mặt với yêu cầu ESG từ chuỗi cung ứng toàn cầu, nhà đầu tư và tổ chức tài chính.

Doanh nghiệp phải có dữ liệu cụ thể về thực thi ESG.

Tuy nhiên, nói về thực hành ESG tại Việt Nam, TS Phùng Văn Đông, Giám đốc Viện Công nghệ châu Á tại Việt Nam (AIT Việt Nam) cho biết, khâu then chốt vẫn là con người. "Chúng ta có tiền, có chiến lược, nhưng nếu chúng ta không có con người… thì tất cả vẫn chỉ nằm trên bàn giấy", TS Phùng Văn Đông nêu quan điểm.

Theo TS Phùng Văn Đông, ESG là một lĩnh vực liên ngành đòi hỏi tư duy tích hợp, tích hợp giữa công nghệ và thực hành. ESG là khung năng lực, giúp doanh nghiệp đo đếm, báo cáo và quản trị. Với một lĩnh vực lớn như vậy, Việt Nam không thể mong muốn đào tạo chuyên gia trong một sớm, một chiều, mà cần phải có lộ trình. Nếu không có con người để thực thi những việc trên, đó chính là điểm nghẽn đối với ESG.

TS Phùng Văn Đông cho rằng chuyên gia thực sự về ESG hiện nay tại Việt Nam vẫn đếm trên đầu ngón tay. "Để có giải pháp, doanh nghiệp phải rà soát mình đang ở đâu, nguồn lực như thế nào, đã sẵn sàng hay chưa, để từ đó chuẩn bị kỹ về con người", TS Phùng Văn Đông nói.

Lấy ví dụ về thực thi trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam, TS Phùng Văn Đông cho biết, các tổ chức tín dụng, các nhà đầu tư, họ không nghe doanh nghiệp trình bày chiến lược là tôi đang phát triển bền vững, tôi làm thế này, làm thế kia... mà họ cần những số liệu cụ thể đã làm được những gì.

"VietinBank đã áp dụng tiêu chí ESG vào đánh giá tín dụng, giải ngân 46.000 tỷ VND cho các dự án xanh và triển khai gói "Green Up" 5.000 tỷ. Đây là một áp lực tích cực, buộc doanh nghiệp phải nâng cao năng lực ESG để tiếp cận vốn ưu đãi", TS Phùng Văn Đông nêu ví dụ cụ thể.

Trong khi đó, TS Lương Thái Bảo, Trưởng bộ môn Tài chính Quốc tế - Viện Ngân hàng Tài chính Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng chủ đề ESG nói chung và thực thi ESG ở lĩnh vực ngân hàng vẫn là điều gì đó mang tính hứa hẹn. Đã có 15 ngân hàng tại Việt Nam áp dụng chương trình tín dụng xanh, nhưng con số này vẫn hạn chế so với toàn ngành.

"Với tín dụng xanh, đáng lẽ các doanh nghiệp phải được vay với lãi suất ưu đãi hơn, nhưng trên thực tế chưa có căn cứ thực sự cụ thể. Nếu Việt Nam thành lập một quỹ đầu tư cho tín dụng xanh, đó sẽ là điều rất thuận lợi cho các doanh nghiệp trong quá trình hội nhập nền kinh tế toàn cầu", TS Lương Thái Bảo chia sẻ.

ESG là cầu nối giữa tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững

Phát biểu tại hội thảo, ông Sam Hanna, Giám đốc điều hành và Phó Chủ tịch Strategy ASEAN Shell Global Lubricants đặc biệt nhấn mạnh vai trò của ESG trong bối cảnh mới của kinh tế thế giới và Việt Nam.

Hội thảo "Giải pháp chuyển đổi số và thực hành ESG - chìa khóa hướng tới hội nhập nền kinh tế toàn cầu" là một phần Diễn đàn ESG Việt Nam 2025.

Dẫn chứng số liệu của tổ chức nghiên cứu McKinsey, ông Sam Hanna cho biết châu Á đang đóng vai trò ngày càng lớn trong thương mại toàn cầu. Theo đó, châu Á - Thái Bình Dương chiếm 60% thương mại hàng hóa, 59% vốn, 55% vận tải hàng hóa trên thế giới với giá trị trung bình 10 năm qua. Dự báo đến năm 2050, 52% GDP thế giới xuất phát từ châu Á - Thái Bình Dương. "Châu Á đứng trước cơ hội lớn và Việt Nam đang ở thời điểm mang tính quyết định", ông Sam Hanna đánh giá.

Theo số liệu, tăng trưởng GDP Việt Nam thuộc những nền kinh tế nhanh nhất châu Á với mức 7,8% năm 2023. Việt Nam còn nổi lên như điểm đến của dòng vốn đầu tư toàn cầu với việc thu hút 31,9 tỷ USD FDI vào năm 2023. Việt Nam cũng nằm trong nhóm 20 nước vươn lên mở rộng vị thế kinh tế toàn cầu.

Chuyên gia Sam Hanna cho rằng Việt Nam cũng đứng trước thời điểm mang tính quyết định với mục tiêu kép gồm tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững. "Hai mục tiêu này không đối trọng nhau. ESG sẽ là cầu nối để kết nối hai yêu cầu này", Giám đốc điều hành và Phó Chủ tịch Strategy ASEAN Shell Global Lubricants nhấn mạnh.

Ông cũng làm rõ hơn định nghĩa về ESG - điều nhiều người vẫn còn cảm thấy mơ hồ. ESG thực sự là một tư duy kinh doanh, không phải chỉ là một báo cáo. Ví dụ, khái niệm CSR đề cập đến trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và mang tính tự nguyện. Trong khi đó, ESG là khuôn khổ mang tính cấu trúc nhiều hơn dựa trên 3 trụ cột chính gồm môi trường, xã hội và quản trị. ESG sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định tốt hơn, chiến lược tốt hơn.

Mặc dù vậy, ông Sam Hanna nhận định các công ty Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức khi thực hành ESG. 80% doanh nghiệp có cam kết hoặc có kế hoạch thực thi ESG nhưng có tới 34% doanh nghiệp không có chương trình ESG. Đối với các doanh nghiệp lớn, chỉ 15% các doanh nghiệp có báo cáo đầy đủ về ESG. 76% các doanh nghiệp thiếu cấu trúc quản trị ESG về vai trò nhiệm vụ, trách nhiệm hay cơ chế giám sát.

Trước bối cảnh mới với xu hướng chuyển dịch toàn cầu, thực thi ESG không còn là lựa chọn mà đã trở thành chiến lược bắt buộc của doanh nghiệp. Ông Sam Hanna cho rằng các doanh nghiệp Việt Nam cần xác định tính trọng yếu của ESG, tích hợp vào các quyết định trọng yếu, đưa các yếu tố ESG vào chiến lược kinh doanh cụ thể.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp phải đo lường và quản lý bằng hệ thống dữ liệu để giám sát kết quả thực thi.Các doanh nghiệp cần sáng tạo ra những sản phẩm, quy trình giải quyết những thách thức về môi trường, phát triển bền vững và cam kết cụ thể với cổ đông, cơ quan quản lý cũng như cộng đồng.

Đức Bình