ĐBQH: 'Báo chí không chỉ cần không gian hoạt động mà còn cần lá chắn thể chế'
Đại biểu Quốc hội cho rằng báo chí chuyên nghiệp không chỉ cần không gian hoạt động mà còn cần một lá chắn thể chế, một khung pháp lý đủ mạnh để được bảo vệ và phát huy vai trò định hướng dư luận.
Bảo vệ báo chí chuyên nghiệp
Góp ý vào dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), tại Kỳ họp thứ 10, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Lâm Đồng) lưu ý, khoản 3 Điều 4 của dự thảo mới chỉ liệt kê một số nhiệm vụ truyền thông của báo chí, trong khi thực tiễn cho thấy báo chí ngày càng tham gia sâu rộng vào hoạt động giám sát và phản biện xã hội, nhiệm vụ này đã được Đảng và Nhà nước xác định tại nhiều văn kiện quan trọng.
Cho rằng dự thảo chưa đề cập đến hành vi đe dọa, tấn công, khủng bố nhà báo trên không gian mạng, trong khi đây là một tình trạng ngày càng phổ biến và gây ảnh hưởng rất lớn đến an toàn nghề nghiệp của đội ngũ báo chí, ông đề nghị bổ sung hành vi này vào điều cấm để đảm bảo bảo vệ cho đội ngũ người làm báo.
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Lâm Đồng)
Đại biểu Lê Thu Hà (đoàn Lào Cai) chỉ rõ, báo chí chính thống đang bước vào cuộc cạnh tranh chưa từng có. Tin giả, nội dung giật gân và đặc biệt là các nền tảng xuyên biên giới đang vượt trội về tốc độ, thuật toán và doanh thu. Trong bối cảnh đó, báo chí chuyên nghiệp không chỉ cần không gian hoạt động mà còn cần một lá chắn thể chế, một khung pháp lý đủ mạnh để được bảo vệ và phát huy vai trò định hướng dư luận.
“Nếu không có các tiêu chí này thì chúng ta không thể xử lý được triệt để tình trạng báo hóa mạng xã hội và mạng xã hội hóa báo chí đang gây nhiễu loạn nghiêm trọng không gian thông tin”, đại biểu Hà nói.
Đại biểu Bế Minh Đức (đoàn Cao Bằng) đánh giá không gian mạng đã trở thành nơi chia sẻ, tiếp cận thông tin quan trọng. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn một số bất cập trong quản lý thông tin trên môi trường số, các trang thông tin điện tử tổng hợp và nền tảng mạng xã hội của doanh nghiệp tư nhân không được cấp phép sản xuất tin tức nhưng trên thực tế đã lấy lại nội dung của báo chí để đăng, khai thác lưu lượng truy cập và thương mại hóa.
Các doanh nghiệp công nghệ tư nhân có tiềm lực tài chính mạnh, sở hữu hệ thống sinh thái nội dung thuật toán, đề xuất khả năng tối ưu dữ liệu người dùng chỉ cần liên kết hoặc quét lại tin tức từ báo chí, họ vẫn thu hút lượng truy cập rất lớn, trong khi không hề đầu tư vào phóng viên, biên tập viên, quy trình xác minh nguồn tin hay trách nhiệm pháp lý như cơ quan báo chí. Điều này dẫn tới nghịch lý chủ thể đầu tư chất xám thì bị mất lợi thế, chủ thể không sản xuất nội dung lại được hưởng từ nội dung.
Đại biểu Bế Minh Đức (đoàn Cao Bằng)
Đại biểu Đức chỉ ra, tình trạng này đặt báo chí vào vị thế yếu hơn ngay trên sân nhà. Báo chí vẫn giữ vai trò trụ cột trong thông tin chính xác, định hướng dư luận, bảo vệ lợi ích quốc gia nhưng khi các nền tảng tư nhân tận dụng nội dung báo chí để nuôi hệ sinh thái của họ, báo chí sẽ bị chia sẻ thị phần quảng cáo và mất nguồn lực đầu tư, chưa kể các nền tảng xã hội xuyên biên giới như Facebook, Youtube, Tiktok... đang chiếm phần lớn thị phần quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam. Đây vốn là nguồn thu chủ lực để báo chí duy trì hoạt động, tái đầu tư nội dung và trả lương cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên.
“Khi các nền tảng này thu hút lượng quảng cáo khổng lồ, báo chí chính thống không chỉ mất đi nguồn lực kinh tế mà còn mất luôn khả năng tự chủ tài chính, kéo theo khó khăn trong việc duy trì chất lượng nội dung, đầu tư công nghệ và giữ chân nhân lực chất lượng cao”, đại biểu Đức cho hay.
Đồng quan điểm này, đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) cho biết, Báo cáo tổng kết Luật Báo chí năm 2016, chi ngân sách nhà nước cho báo chí còn rất thấp, chi thường xuyên dưới 0,5%, chi đầu tư dưới 0,3%. Một số cơ quan báo chí lớn chưa được đặt hàng từ ngân sách nhà nước, nguồn thu từ quảng cáo trong bối cảnh công nghệ số bị tụt giảm nhất là báo in, nguồn thu từ quảng cáo trực tuyến của các cơ quan báo chí còn lại khoảng 30%. Đây là vấn đề rất khó khăn, gây áp lực tài chính lên các cơ quan báo chí.
“Để các cơ quan báo chí thực hiện tốt các nhiệm vụ thông tin tuyên truyền, phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin thiết yếu và truyền thông chính sách, tôi đề nghị cần rà soát để có các chính sách hỗ trợ, ưu đãi tốt hơn về thuế, có chính sách giao nhiệm vụ đặt hàng cho các cơ quan báo chí để giảm áp lực tài chính cho các cơ quan báo chí, có chính sách về tiền lương để các nhà báo, phóng viên an tâm công tác”, đại biểu Hải nêu quan điểm.
