ĐBQH đề xuất đầu tư, đổi mới công nghệ xử lý chất thải y tế để bảo vệ môi trường và sức khỏe người dân

Quốc hội thảo luận phiên toàn thể ở hội trường ngày 28/10.

Ngày 28/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến kết quả giám sát chuyên đề "việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực".

ĐBQH Nguyễn Văn Dương - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp cho biết, cả nước hiện có hơn 51.900 cơ sở y tế, trong đó hơn 13.600 cơ sở công lập và khoảng 38.300 cơ sở ngoài công lập. Tổng lượng nước thải y tế phát sinh trung bình hơn 52 triệu m³/năm, tỷ lệ được xử lý đạt 98%, tăng 7% so với thời điểm trước khi Luật năm 2020 có hiệu lực. Lượng chất thải rắn y tế trung bình hơn 184 nghìn tấn/năm, trong đó 29.400 tấn là chất thải nguy hại.

"Nhiều bệnh viện lớn đã đầu tư hệ thống xử lý đồng bộ, công nghệ đốt, hấp vi sóng khép kín đạt chuẩn môi trường. Đây là kết quả đáng ghi nhận, thể hiện nỗ lực của ngành y tế và môi trường với sự hỗ trợ của ngân sách nhà nước và hợp tác quốc tế", ông Dương nói.

ĐBQH Nguyễn Văn Dương - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp.

Theo đại biểu, các quy định pháp lý như Luật Bảo vệ môi trường 2020, Nghị định 08/2022 và Thông tư 20/2021 đã tạo khung pháp lý tương đối đầy đủ cho công tác quản lý chất thải y tế. Tuy nhiên, thực tế tại nhiều địa phương vẫn còn nhiều khó khăn. Hàng nghìn cơ sở y tế quy mô nhỏ, phân tán khiến việc thu gom và xử lý tập trung gặp trở ngại. Ở nhiều vùng sâu, vùng xa, mạng lưới thu gom, xử lý còn thiếu, công nghệ lạc hậu; kinh phí vận hành lò đốt và hệ thống xử lý hạn chế, nhất là khi giá nhiên liệu tăng cao.

Ông Dương cho rằng, công nghệ xử lý tiên tiến chưa được áp dụng rộng rãi do chi phí cao; đội ngũ nhân sự được đào tạo bài bản về quản lý chất thải còn thiếu. Trong khi đó, chất thải y tế tuy chiếm tỷ lệ nhỏ nhưng tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm, ô nhiễm rất lớn nếu không được quản lý chặt chẽ. "Làm tốt công tác này không chỉ bảo vệ môi trường mà còn bảo vệ sức khỏe người dân, đội ngũ y bác sĩ và cả thế hệ tương lai", ông nhấn mạnh.

Đại biểu đề xuất 3 nhóm giải pháp:

Thứ nhất, Chính phủ cần có chính sách ưu đãi tín dụng và hỗ trợ đầu tư hạ tầng xử lý tập trung, nhất là tại địa phương khó khăn; khuyến khích hình thành các trung tâm xử lý chất thải y tế liên vùng thay vì đầu tư nhỏ lẻ.

Thứ hai, Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần rà soát, cập nhật quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, bổ sung tiêu chí cho các công nghệ xử lý mới như không đốt, hấp tiệt trùng vi sóng – thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng.

Thứ ba, tăng cường giám sát chuỗi thu gom, vận chuyển, xử lý, áp dụng số hóa và truy xuất nguồn gốc chất thải y tế nguy hại để ngăn ngừa thất thoát.

ĐBQH Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long.

Cùng thảo luận, ĐBQH Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) nhận định, sau gần 5 năm thực hiện, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã mở ra một chương mới trong quản lý tài nguyên và phát triển bền vững, khi lần đầu tiên đặt thiên nhiên ngang hàng với con người, coi bảo vệ môi trường là nền tảng của tăng trưởng, chứ không phải cái giá phải trả cho phát triển.

Tuy nhiên, ông Bình cho rằng công tác này vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Tỷ lệ thu gom rác đô thị đạt 97% nhưng chỉ 18% lượng nước thải được xử lý; khoảng 60% rác thải vẫn chôn lấp, chủ yếu ở nông thôn và đô thị nhỏ. Ô nhiễm không khí và nguồn nước đang diễn biến phức tạp: tại Hà Nội, nồng độ bụi mịn PM2.5 có thời điểm vượt ngưỡng khuyến cáo của WHO từ 5–7 lần; các lưu vực sông như Nhuệ, Đáy, Bắc Hưng Hải, sông Cầu có mức ô nhiễm cao gấp 3–5 lần cho phép.

Trong khi đó, ngân sách cho bảo vệ môi trường mới chiếm khoảng 1,2% tổng chi ngân sách nhà nước, thấp hơn các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia hay Malaysia.

Theo ông Bình, nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường đã cải thiện, nhưng hành vi chưa thay đổi rõ rệt: chỉ khoảng 15% hộ gia đình thực hiện phân loại rác tại nguồn; nhiều doanh nghiệp vẫn coi chi phí môi trường là gánh nặng thay vì đầu tư cho tương lai. "Môi trường nước ta đang ở ngưỡng giới hạn chịu đựng, nếu không chuyển đổi mạnh mẽ, chi phí khắc phục sẽ lớn hơn rất nhiều so với chi phí phòng ngừa", đại biểu cảnh báo.

Lê Bảo