ĐBQH: Luật cần làm rõ phạm vi cấm viên chức tham gia kinh doanh ngoài công lập

Quy định rõ để nhiệm vụ chính không trở thành nhiệm vụ phụ

Điểm b Khoản 1 Điều 13 cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác.

Việc mở rộng quyền cho viên chức tham gia các hoạt động ngoài công lập như góp vốn, quản lý và điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục hay tổ chức nghiên cứu khoa học tạo cơ hội cho viên chức phát huy năng lực cá nhân nhưng cũng đặt ra thách thức về cơ chế kiểm soát, minh bạch và phòng ngừa xung đột lợi ích giữa khu vực công và khu vực tư.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, quy định viên chức được làm thêm ngoài tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội. Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng) cho rằng, đây là quy định mở đối với viên chức, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội, tận dụng chất xám và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân.

Tuy nhiên, song song với việc mở rộng quyền này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng. Bởi vì, quy định này có thể tiềm ẩn một số nguy cơ như sự xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư (đặc biệt là khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả 2 đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực) dẫn tới sự lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư.

Vì vậy, cần có quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác; quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư (đặc biệt là đối với viên chức quản lý).

Đại biểu Cao Thị Xuân (đoàn Thanh Hóa) cho rằng, quy định nhằm tận dụng năng lực, kinh nghiệm chuyên môn trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức để đóng góp cho xã hội, đặc biệt là các công việc đòi hỏi chuyên môn cao trong lĩnh vực y tế, giáo dục, đồng thời, tăng thu nhập chính đáng cho viên chức.

"Các quy định đó phù hợp với chủ trương chung, xu thế chung trong việc cải cách, đổi mới để phát huy tối đa mọi nguồn lực cho phát triển đất nước, đồng thời cũng tạo điều kiện cho đội ngũ viên chức có cơ hội hơn nữa trong việc cải thiện đời sống, thu nhập để tự chủ cuộc sống của mình", đại biểu Cao Thị Xuân nêu ý kiến.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, có vẻ như quy định chưa được chặt chẽ trong việc phải bảo đảm nguyên tắc, viên chức phải hoàn thành mọi nhiệm vụ, trách nhiệm ở cơ quan nhà nước trước khi tham gia các công việc bên ngoài, có thể dẫn đến hệ lụy: Nhiệm vụ chính lại trở thành phụ, chất lượng dịch vụ công cơ bản thiết yếu không được bảo đảm. Vì vậy đại biểu đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng để bổ sung các quy định nhằm quản lý đội ngũ viên chức hiệu quả.

"Tránh chuyển hóa lợi ích"

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) đồng tình với việc viên chức được ký hợp đồng làm thêm nhưng đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định, việc ký hợp đồng làm thêm cần được phê duyệt, đồng ý bằng văn bản của người đứng đầu đơn vị trước khi viên chức ký hợp đồng. Đồng thời, quy định sau khi thôi chức vụ quản lý ít nhất 24 tháng, viên chức mới được tham gia điều hành trong tổ chức tư nhân cùng lĩnh vực.

Theo ông, quy định này nhằm tránh chuyển hóa lợi ích từ khu vực công sang khu vực tư, góp phần tăng tính minh bạch và phòng ngừa xung đột lợi ích.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho rằng, dự thảo luật chưa làm rõ phạm vi cấm viên chức tham gia hoạt động kinh doanh. Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho rằng, dự án luật chưa làm rõ phạm vi cấm viên chức tham gia hoạt động kinh doanh. Do đó, ông đề nghị quy định rõ viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức có cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.

"Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy là cần thiết, nhằm phòng ngừa tình trạng “chân trong, chân ngoài”, tránh xung đột lợi ích, đặc biệt trong các lĩnh vực như y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học, nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân rất dễ bị lẫn lộn", đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nêu ý kiến.

Tuy nhiên đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng, quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác là không hợp lý, vì viên chức đang hoạt động rất giỏi trong lĩnh vực đó, phải để họ phát huy được lĩnh vực đó để mở rộng ra bên ngoài.

Theo đại biểu, hoạt động kinh doanh ở những lĩnh vực không phải sở trường, không phải lợi thế của người ta thì cho cũng gần như không cho. Đây cũng là biểu hiện của tư duy không quản được thì cấm. Vấn đề là làm sao xác lập được cơ chế quản lý trong các cơ sở công lập để cho người ta không thể lợi dụng được quy định.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho rằng, phải có quy định rạch ròi, có điều kiện về việc này, tránh tình trạng viên chức này được làm thêm ở ngoài, viên chức kia thì không gây bất bình đẳng. Khi ký hợp đồng làm thêm ở ngoài, họ phải hoàn thành tốt công việc được giao ở cơ quan.

Ở góc độ khác, đại biểu băn khoăn với việc, người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập cũng được ký hợp đồng làm việc bên ngoài vì cho rằng như vậy sẽ không khách quan. Ông đề nghị chỉ viên chức mới được ký hợp đồng làm việc bên ngoài; người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập thì không được làm việc này, tránh tình trạng xung đột lợi ích.

Nguyễn Vân-Vân Anh/VOVVN