Đề nghị quy định rõ trách nhiệm cơ quan thuế, tránh 'thu thì dễ, hoàn thì khó'

Chiều 28/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết về giảm thuế giá trị gia tăng (VAT).

Các đại biểu đều ủng hộ việc giảm thuế để hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh nền kinh tế trong nước đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức.

Đại biểu Nguyễn Văn Thân (đoàn Thái Bình) góp ý vào dự thảo luật. Ảnh: Media Quốc hội.

Đại biểu Nguyễn Văn Thân (đoàn Thái Bình) góp ý về thời gian giảm thuế VAT và trách nhiệm của cơ quan thu/hoàn thuế giá trị gia tăng.

Ông Thân cho biết, theo tổng hợp, hiện có ba ý kiến khác nhau về thời gian giảm thuế VAT. Thứ nhất là giảm đến hết năm 2025, tức 6 tháng. Thứ hai là giảm đến 31/12/2026 (tức 1,5 năm). Ý kiến thứ ba là giảm 2 năm.

Nêu ý kiến cá nhân, ông Thân đồng tình giảm hết đến 31/12/2026. Lý do là nếu giảm thuế VAT đến thời điểm này, doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ có cơ sở để định hướng chiến lược và quyết sách, như vậy có tác dụng tốt hơn.

Đại biểu cũng tha thiết đề nghị Quốc hội bổ sung vào nghị quyết về trách nhiệm của cơ quan thu thuế giá trị gia tăng và cơ quan hoàn thuế giá trị gia tăng.

"Hiện nay, vấn đề này đang rất bức xúc trong doanh nghiệp. Bởi vì lúc thu thì rất dễ, nhưng lúc hoàn thuế thì rất khó", ông Thân nói.

Theo đại biểu đoàn Thái Bình, cần phải sòng phẳng về trách nhiệm trong pháp luật. Khi doanh nghiệp chậm nộp thuế VAT thì bị phạt. Vậy cơ quan chức năng nếu được chứng minh hoàn thuế muộn thì cũng phải chịu trách nhiệm tương tự.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) góp ý vào dự thảo Nghị quyết. Ảnh: Media Quốc hội.

Đồng tình với việc giảm thuế VAT song đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) đề nghị cần nghiên cứu, đánh giá khoa học việc tăng giảm thuế VAT ảnh hưởng thế nào đến GDP.

Đứng ở góc nhìn của doanh nghiệp và người dân, việc giảm thuế VAT rất tốt, nhưng đứng ở góc nhìn quản lý Nhà nước, việc giảm thuế VAT có thể khiến ngân sách Nhà nước giảm thu tới hơn 40.000 tỷ đồng như năm 2022. Trong khi số tiền này có thể chi tiêu cho đầu tư phát triển hoặc giúp đỡ người nghèo hoặc đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa.

Việc đánh giá khách quan sẽ giúp đại biểu Quốc hội có cái nhìn toàn cảnh về lợi ích và hạn chế của việc giảm thuế, từ đó đưa ra quyết định phù hợp, tạo sự yên tâm cho cả doanh nghiệp được giảm và không được giảm thuế.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Quang Huân cũng đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính xem xét tình trạng một số cơ quan Nhà nước, một số địa phương sử dụng vốn ngân sách nợ thuế VAT với doanh nghiệp. Doanh nghiệp nhiều năm không đòi được VAT lại nợ lại cơ quan quản lý thuế đóng trên địa bàn đó.

"Các cơ quan thuế của tỉnh nọ nợ tỉnh kia, còn doanh nghiệp đứng giữa. Tình trạng này càng phức tạp trong bối cảnh đang sáp nhập tỉnh thành, tới đây các cơ quan cũ có thể không còn, doanh nghiệp đứng trước nguy cơ không đòi được khoản thuế đó", đại biểu nói.

Theo ông, nguyên nhân không phải do cơ quan địa phương tắc trách mà vì khi xây dựng danh mục dự án, bố trí vốn, các cơ quan có thể không bố trí đến khoản VAT nên không có cơ sở để thanh toán cho doanh nghiệp, dù chỉ 100-200 triệu đồng.

Việc này dẫn đến các khoản nợ kéo dài nhiều năm, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Đại biểu đề nghị, nhân dịp Quốc hội xem xét giảm thuế VAT để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, cơ quan soạn thảo có thể nghiên cứu giải pháp đưa vào nghị quyết nhằm giải quyết dứt điểm tình trạng doanh nghiệp phải đi đòi thuế ở các địa phương.

Đại biểu Trần Thị Khánh Thu (đoàn Thái Bình) đề nghị cân nhắc giảm thuế VAT xuống 8% đối với hoạt động tín dụng. Ảnh: Media Quốc hội.

Góp ý về đối tượng được giảm thuế, đại biểu Trần Thị Khánh Thu (đoàn Thái Bình) cho biết dự thảo Nghị quyết đã mở rộng hơn nhưng vẫn còn 3 nhóm hàng hóa, dịch vụ vẫn phải chịu thuế GTGT 10%.

Do đó, nữ đại biểu đề nghị cân nhắc giảm thuế VAT xuống 8% đối với hoạt động tín dụng, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận nguồn vốn rẻ hơn, giúp ngân hàng mở rộng hoạt động tín dụng.

Giải trình làm rõ, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc giảm 2% thuế VAT trong 6 tháng cuối năm 2025 ước tính làm giảm thu ngân sách 39.540 tỷ đồng, còn năm 2026 là 82.200 tỷ đồng.

Việc giảm thuế VAT đương nhiên tác động đến giảm thu ngân sách. Nhưng đổi lại có tác dụng tích cực trong kích thích sản xuất, thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh và tăng thêm nguồn thu ngân sách từ thúc đẩy phát triển kinh tế. Để thực hiện việc này, Chính phủ, Bộ Tài chính đã có giải pháp bù đắp cho khoản giảm thuế VAT.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình trước Quốc hội. Ảnh: Media Quốc hội.

Theo Bộ trưởng Thắng, chính sách giảm 2% thuế VAT thực sự là chính sách tích cực trong bối cảnh doanh nghiệp gặp khó khăn, nhất là các doanh nghiệp chịu tác động tiêu cực trong suốt giai đoạn Covid-19 cũng như hậu Covid-19.

Làm rõ đề xuất kéo dài giảm VAT đến hết năm 2026, ông Thắng cho biết vì các doanh nghiệp hiện đang còn nhiều khó khăn. Bản thân các doanh nghiệp khi được miễn giảm thuế VAT đã tác động tích cực đến khu vực sản xuất, kinh doanh nên đây là hành động rất cần thiết.

Đối với đề xuất miễn giảm thuế với hoạt động tín dụng, các dịch vụ của hoạt động tài chính, ngân hàng, tín dụng, chứng khoán, bảo hiểm không thuộc đối tượng phải chịu thuế VAT, luật cũng không quy định nên không phải giảm.

Trang Trần